Máu bé gái chuyển đen do ngộ độc methemoglobin sau bữa ăn

Ngày 19-6, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) cho biết nơi đây vừa điều trị cho bé gái 16 tháng tuổi bị ngộ độc methemoglobin, tím tái sau khoảng một giờ ăn canh cải bó xôi nấu cùng ghẹ và nước giếng.

Theo bác sĩ Tiến, máu của trẻ bị ngộ độc methemoglobin khi nhập viện có màu nâu đen. Các bác sĩ test mẫu máu tiếp xúc khí trời bằng cách lấy một mẫu máu của bé đựng trong ống tiêm đậy nắp lắc đều 50 lần, kết quả màu nâu đen của máu không thay đổi, không ngả sang màu đỏ như bình thường.

Điều này chứng tỏ bé bị ngộ độc methemoglobin (MetHb) máu, hồng cầu không gắn kết được với ô-xy để chuyển thành máu hồng.

Bệnh nhi được hỗ trợ thở ô-xy, tiêm thuốc giải độc xanh methylene, uống than hoạt để thải loại độc chất ra khỏi đường tiêu hóa. Sau tiêm thuốc giải độc trong 5-10 phút, bé gái hồng hào dần, chỉ số ô-xy trong máu (SpO2) tăng từ 75% đến 95% sau 30 phút.

Bệnh nhi ngộ độc methemoglobin, khi nhập viện máu có màu nâu đen. Ảnh: BVCC

Mẹ bé cho biết trước nhập viện, bé có các biểu hiện bất thường sau bữa ăn, quá trình ăn không bị ho sặc. Trước đó, bé chưa từng bị dị ứng thuốc, thức ăn hay bệnh lý tim mạch.

Theo bác sĩ, MetHb có thể tạo thành bởi một số loại hóa chất và khí độc, dẫn đến sắt trong hemoglobin bị ô-xy hóa, mất khả năng vận chuyển ô-xy. Tình trạng này dẫn đến thiếu ô-xy ở các mô và da niêm bệnh nhân trở nên tím tái, đòi hỏi cấp cứu khẩn.

Một số thực phẩm chứa các hợp chất có thể bị chuyển hóa thành nitrite hoặc các chất ô-xy hóa khác trong cơ thể, từ đó gây MetHb. Chẳng hạn, rau cải bó xôi, cải xoong và một số loại cải khác có hàm lượng nitrat cao, khi nấu hoặc bảo quản không đúng cách, sẽ chuyển thành nitrite.

Củ dền cũng là loại rau chứa nhiều nitrat, đặc biệt khi ăn sống hoặc uống nước ép củ dền. Thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt nguội, lạp xưởng; thực phẩm đóng hộp, thường sử dụng nitrat hoặc nitrite làm chất bảo quản, có thể gây MetHb khi tiêu thụ quá mức. Thực phẩm lên men không đúng cách hoặc ôi thiu có thể tạo ra nitrite.

Ở một số vùng nông thôn, nước giếng có thể chứa hàm lượng nitrat cao do phân bón nông nghiệp. Sử dụng nước này để nấu ăn hoặc uống có thể dẫn đến MetHb, đặc biệt ở trẻ sơ sinh.

Bác sĩ Tiến lưu ý phụ huynh cẩn thận khi sử dụng nước giếng nấu ăn, vì trong nước giếng có nhiều nitrate (NO3-) là chất khiến hồng cầu không có khả năng gắn ô-xy để đưa đến mô cơ thể sử dụng, dễ bị ngộ độc methemoglobin. Từ đó dẫn đến thiếu ô-xy tím tái, thiếu ô-xy mô gây chuyển hóa yếm khí làm tăng lacatate máu, toan chuyển hóa.

Bác sĩ khuyến cáo tốt nhất là sử dụng nước máy an toàn. Không dùng nước nấu từ rau củ như củ dền để pha sữa cho trẻ (vì nghĩ là màu đỏ bổ máu), có thể gây MetHb máu, đặc biệt ở trẻ sơ sinh thiếu tháng.

THẢO PHƯƠNG