Mẹ Suốt - Biểu tượng bất khuất bên dòng Nhật Lệ

Tượng đài Mẹ Suốt

Từ làng chài cát trắng Bảo Ninh

Nguyễn Thị Suốt, người phụ nữ sau này được nhân dân trìu mến gọi là "Mẹ Suốt" sinh năm 1906 tại làng Phú Mỹ, xã Bảo Ninh, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Lớn lên trong cảnh nghèo khổ, từ thuở thiếu thời, bà đã phải đi làm thuê, ở đợ để kiếm sống. Cuộc đời cơ cực ấy tưởng như sẽ lặng lẽ trôi theo phận người chài lưới nơi khúc sông yên bình. Nhưng lịch sử đã gọi tên bà.

Chiến tranh bùng nổ. Bến phà Nhật Lệ trở thành tuyến giao thông huyết mạch nối liền tiền tuyến với hậu phương. Khi bom đạn Mỹ bắt đầu dội xuống Đồng Hới, bà Suốt lúc ấy đã hơn 60 tuổi tình nguyện xung phong làm công việc chèo đò chở bộ đội, thương binh, vũ khí, lương thực vượt sông ra trận.

Giữa lằn ranh sinh tử, người phụ nữ tuổi xế chiều vẫn kiên cường bám bến. Đò của mẹ Suốt không chỉ là phương tiện vận chuyển, mà là biểu tượng của ý chí bất khuất, là con thuyền chở khát vọng độc lập, tự do của cả một dân tộc.

Không quản hiểm nguy, mẹ lặng lẽ, bền bỉ đưa đón hàng ngàn lượt chiến sĩ qua sông. Có lần, vừa cập bờ, chưa kịp rời khỏi thuyền thì máy bay địch ào đến. Mẹ ôm lấy cây chèo, chạy về phía chiến hào, rồi lại trở ra, như thể giữa sự sống và cái chết, mẹ chỉ chọn một điều: tiếp tục chèo.

Trong ký ức của những chiến sĩ năm xưa, mẹ Suốt không chỉ là người chèo đò, mà là người mẹ thực thụ của hậu phương. Mỗi lần đưa bộ đội qua sông, mẹ đều dặn dò ân cần, có khi dúi vội vài củ khoai, miếng bánh, gói cơm. Trên dòng sông đầy bão đạn, những câu nói giản dị của mẹ chính là động lực nâng bước người lính ra trận.

Bãi biển Nhật Lệ

Anh hùng giữa đời thường

Ngày 1 tháng 1 năm 1967, Nguyễn Thị Suốt được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, một sự ghi nhận xứng đáng cho lòng quả cảm phi thường của một người phụ nữ bình dân. Không lâu sau, vào ngày 11 tháng 10 năm 1968, trong một trận không kích dữ dội, mẹ Suốt đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ trên sông Nhật Lệ. Bà ngã xuống giữa khúc sông thân thuộc, nơi bà đã gắn bó suốt cuộc đời, như một định mệnh thiêng liêng. Tên tuổi của bà từ đó được nhân dân cả nước khắc ghi như một biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Cuộc đời và sự hy sinh của Mẹ Suốt đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho văn học nghệ thuật. Bài thơ “Mẹ Suốt” của nhà thơ Tố Hữu đã khắc họa hình tượng mẹ với những câu thơ xúc động, như bản anh hùng ca lay động triệu con tim: "Một tay lái chiếc đò ngang/ Bến sông Nhật Lệ, quân sang đêm ngày/ Sợ chi sóng gió tàu bay/ Tây kia mình đã thắng, Mỹ này ta chẳng thua!"

Hình ảnh người mẹ gắn liền với con đò, dòng sông, bến nước… như hóa thân vào lòng đất mẹ - mảnh đất Quảng Bình kiên cường mà nhân hậu.

Mẹ Suốt với mái chèo bên bến đò ngang sông Nhật Lệ. Ảnh: Tư liệu

Tượng đài bất tử bên dòng sông lịch sử

Để tưởng nhớ người mẹ anh hùng, năm 2003, tượng đài Mẹ Suốt được xây dựng trang trọng bên bờ sông Nhật Lệ, ngay trung tâm thành phố Đồng Hới. Bức tượng bằng đồng cao 7 mét, do nhà điêu khắc Phan Đình Tiến thể hiện, mô tả mẹ trong tư thế cầm mái chèo, đầu ngẩng cao, mắt hướng về phía trước, biểu tượng cho khí phách kiên cường và niềm tin sắt đá vào ngày chiến thắng.

Quần thể tượng đài còn mô tả những người lính, thương binh, dân công… như nhắc nhở hậu thế về sự hy sinh thầm lặng mà vĩ đại của bao con người trên tuyến lửa Trường Sơn, trong đó có một người mẹ bình dị tên Suốt.

Ngày nay, tượng đài không chỉ là điểm đến tham quan, mà còn là nơi để thế hệ trẻ tìm về với cội nguồn, hun đúc lòng biết ơn, khơi gợi tình yêu quê hương, đất nước.

Làng chài Bảo Ninh quê hương của mẹ nằm e ấp bên dòng Nhật Lệ trong xanh. Nơi đây không chỉ là mảnh đất sản sinh ra người phụ nữ huyền thoại, mà còn là vùng đất giàu truyền thống yêu nước và văn hóa biển. Mỗi sáng, khi mặt trời nhuộm vàng mặt nước, bóng dáng những con thuyền nối đuôi nhau ra khơi, những mái nhà nép mình bên rặng dừa xanh vẫn kể lại câu chuyện về người mẹ đã làm nên lịch sử.

Từ bến nước xưa, con đò năm nào đã hóa thành huyền thoại. Mẹ Suốt, người mẹ Bảo Ninh sẽ mãi hiện diện trong tâm khảm bao thế hệ người Việt như một tượng đài sống động của lòng yêu nước, của tinh thần dân tộc, và của vẻ đẹp bất khuất từ một người phụ nữ chân chất giữa đời thường.

Nguyễn Thúy Hằng