[Megastory] Sân bay Long Thành 'nút nguồn' khởi động hệ thống giao thông thế hệ mới cho kỷ nguyên vươn mình Bài 2: 'Siêu' dự án kích hoạt mạng lưới giao thông tốc độ cao

Không chỉ là công trình biểu tượng của đất nước, việc đầu tư xây dựng Sân bay Long Thành cũng đã kích hoạt hàng loạt dự án hạ tầng giao thông khác để phục vụ khai thác, kết nối với các khu vực để lan tỏa động lực phát triển từ “siêu” dự án này.

Hàng loạt dự án đường cao tốc, đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị (metro) đã, đang và sắp được triển khai thực hiện sẽ tạo nên một “hệ sinh thái” giao thông thế hệ mới, tốc độ cao với tâm điểm kết nối là Sân bay Long Thành.

Cuối tháng 9-2020, thời điểm trước khoảng 5 tháng khi Dự án Sân bay long Thành giai đoạn 1 được khởi công xây dựng, dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Phan Thiết - Dầu Giây thuộc Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 chính thức được khởi công xây dựng. Gần 3 năm sau, vào ngày 29-4-2023, đường cao tốc Phan Thiết- Dầu Giây chính thức thông xe, đưa vào khai thác tuyến chính. Đây là một trọng những tuyến cao tốc đầu tiên phục vụ kết nối Sân bay Long Thành đã hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác.

Đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Sân bay Long Thành với khu vực Nam Trung Bộ. Hiện nay, để hoàn thiện tuyến kết nối này, tỉnh Đồng Nai cũng đang triển khai thủ tục đầu tư tuyến đường tỉnh 769E để nối thông Sân bay Long Thành với đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây.

Đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây chính thức được thông xe đưa vào khai thác năm 2023 tạo hướng kết nối các tỉnh Nam Trung Bộ với Sân bay Long Thành.

Trong quy hoạch kết nối giao thông của Sân bay Long Thành, việc kết nối sân bay này với cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đóng vai trò hết sức quan trọng để cộng hưởng các động lực phát triển. Với tầm quan trọng đó, sau nhiều năm chờ đợi, giữa tháng 6-2023, Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu cũng đã chính thức được khởi công xây dựng.

Theo quy hoạch mạng lưới đường bộ Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu kết nối trực tiếp với các cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, Sân bay Long Thành và Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam. Dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1 dài gần 54km, có điểm đầu giao với tuyến tránh quốc lộ 1 qua thành phố Biên Hòa (Đồng Nai), điểm cuối giao với quốc lộ 56 (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Công nhân thi công Dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua địa bàn tỉnh. Đây là tuyến giao thông huyết mạch kết nối Sân bay Long Thành với cụm cảng biển Cái Mép - Thị Vải.

Với mục tiêu kết nối sân bay với cảng biển, dự án đã được yêu cầu phải cơ bản hoàn thành trong năm 2026, đưa vào khai thác trong năm 2026 cùng thời điểm khai thác thương mại của Sân bay Long Thành giai đoạn 1. Trong chuyến kiểm tra thực tế các dự án vào tháng 5-2025, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, hiện nay, các tuyến đường T1, T2 kết nối Sân bay Long Thành đã gần như hoàn thiện. Do đó, tuyến cao tốc Biên Hòa, đặc biệt là đoạn trước Sân bay Long Thành rất quan trọng nên phải đẩy nhanh thi công, hoàn thành đồng bộ cùng lúc với sân bay để phục vụ lưu thông.

Dự án xây dựng 2 tuyến giao thông T1, T2 phục vụ kết nối giao thông cho Sân bay Long Thành đang được đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Thành phố Hồ Chí Minh, đô thị lớn nhất cả nước cũng là một “điểm đến” hết sức quan trong trong quy hoạch kết nối giao thông cho Sân bay Long Thành trong chiến lược cộng hưởng, lan tỏa động lực phát triển của sân bay này. Chính vì vậy, nhiều tuyến cao tốc quan trọng đã và đang được triển khai thực hiện để phục vụ kết nối 2 điểm đến này. Trong đó, các dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành, đường Vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã “nhận lệnh” từ Chính phủ phải hoàn thành trong năm 2026, cùng thời điểm Sân bay Long Thành đưa vào khai thác thương mại.

Đường cao tốc Bến Lức - Long Thành sẽ là tuyến giao thông quan trọng kết nối Sân bay Long Thành với khu vực Tây Nam Bộ.

Mới đây nhất, vào ngày 26-6, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đã chính thức đồng ý với đề xuất của Bộ Tài chính và Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) về việc thực hiện Dự án Mở rộng đoạn cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành thuộc tuyến đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây theo thủ tục đối với dự án khẩn cấp để kịp triển khai khởi công vào ngày 19-8-2025. Đây là dự án đóng vai trò huyết mạch trọng việc kết nối, đảm bảo lưu thông giữa Sân bay Long Thành với Thành phố Hồ Chí Minh khi sân bay này đưa vào khai thác.

Ông Vũ Thế Phiệt, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) cho biết, thống kê sơ bộ cho thấy, 80% lượng hành khách đến Sân bay Long Thành có nhu cầu đi từ sân bay này đến Thành phố Hồ Chí Minh và ngược lại. Do đó, việc mở rộng tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây là rất quan trọng trong việc đảm bảo lưu thông cho Sân bay Long Thành trong giai đoạn đầu khai thác thương mại.

Đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây dự kiến sẽ khởi công mở rộng trong tháng 8-2025 nhằm đảm bảo kết nối giữa Sân bay Long Thành với Thành phố Hồ Chí Minh.

Bên cạnh hệ thống đường cao tốc, với mục tiêu hình thành “hệ sinh thái” giao thông thế hệ mới, tốc độ cao để kết nối Sân bay Long Thành cũng đã được lên kế hoạch thực hiện.

Ngày 23-4-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 106/NQ-CP về kế hoạch triển khai Nghị quyết số 172/2024/QH15 (ngày 30-11-2024) của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Theo Bộ Xây dựng, Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài hơn 1,5 ngàn km, đi qua 20 tỉnh, thành phố (sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số địa phương còn lại là 15). Đối với Đồng Nai, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đi qua địa bàn tỉnh dài gần 82km, bố trí 1 nhà ga hành khách trong khu vực Sân bay Long Thành, 1 nhà ga hàng hóa tại xã Quảng Tiến, huyện Trảng Bom. Có thể nói, với việc đặt nhà ga hành khách trên địa bàn tỉnh trong khu vực Sân bay Long Thành là sự kết hợp đảm bảo khai thác đồng bộ những phương thức giao thông hiện đại là hàng không và đường sắt tốc độ cao.

Trong khi đó, đối với Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, ngày 29-4-2025, HĐND tỉnh khóa X, Kỳ họp thứ 27 đã thông qua Nghị quyết số 28/NQ-HĐND (ngày 29-4-2025) về việc thống nhất chủ trương giao UBND Thành phố Hồ Chí Minh làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án.

Trước đó, vào ngày 21-4-2025, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã có công văn gửi Bộ Xây dựng về đầu tư tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành Sân bay Tân Sơn Nhất với Sân bay Long Thành. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị Bộ Xây dựng sớm hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó xem xét điều chỉnh loại hình tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong thời gian sớm nhất. Đồng thời, đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đầu tư dự án bằng nguồn vốn ngân sách trung ương trong trường hợp triển khai Dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành với sơ bộ tổng mức đầu tư gần 3,4 tỷ USD theo hình thức đầu tư công. UBND Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, với dự án này, ngay sau khi cấp có thẩm quyền giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án theo quy định; UBND Thành phố Hồ Chí Minh và UBND tỉnh Đồng Nai sẽ phối hợp chặt chẽ nghiên cứu, triển khai thực hiện dự án đảm bảo đồng bộ theo kế hoạch đề ra.

Tháng 5-2025, Tỉnh ủy Đồng Nai đã có công văn gửi Đảng ủy UBND tỉnh thông báo ý kiến kết luận của Ban Thường vụ Tỉnh ủy tại kỳ họp ngày 22-5 về chủ trương triển khai Dự án cầu Mã Đà; Dự án đường trên cao dọc quốc lộ 51; Dự ánkéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên về thành phố Biên Hòa và Sân bay Long Thành.

Đồng Nai hiện cũng đã quy hoạch tuyến metro kết nối kéo dài từ Thành phố Hồ Chí Minh về đến Biên Hòa và kéo dài đến Sân bay Long Thành.

Theo đó, Dự án kéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên đến Trung tâm hành chính mới, nội ô thành phố Biên Hòa và kết nối đến Sân bay Long Thành có chiều dài khoảng 38,5km, được chia làm 3 đoạn. Dự án có tổng mức đầu tư dự kiến hơn 67,4 ngàn tỷ đồng với nguồn vốn hỗn hợp gồm vốn trung ương hỗ trợ, vốn ngân sách tỉnh, vốn BOT, vốn khai thác quỹ đất. Có thể nói, việc chuyển hướng dự án từ ý định ban đầu kéo dài đến huyện Trảng Bom đến kéo dài từ đô thị Biên Hòa đến Sân bay Long Thành là “bước chuyển” phù hợp trong việc tăng cường kết nối giữa đô thị Biên Hòa với Sân bay Long Thành nhằm từng bước đồng bộ hóa mạng lưới đường sắt kết, metro phục vụ khai thác, vận hành Sân bay Long Thành.

Dự án metro Bến Thành - Suối Tiên đang được hoàn thiện thủ tục đầu tư để kéo dài về Đồng Nai.

Ngoài các dự án trọng điểm trên, các cơ quan chức năng cũng đang thúc đẩy tiến độ đầu tư Dự án đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu. Đây là tuyến đường sắt phục vụ khai thác hàng hóa, kết nối giữa Sân bay Long Thành với cụm cảng biển Cái Mép - Thị Vải.