Miền Đông Nam TP.HCM: Di sản sống - những giá trị không 'hóa thạch'

Điều làm nên đặc trưng du lịch của miền Đông Nam TP.HCM không chỉ có cảnh sắc hay bãi biển bất tận, mà còn ở những giá trị văn hóa truyền thống, di sản phi vật thể được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Những điệu dân ca, lễ hội hay nghề truyền thống đều như “mạch nguồn” nuôi dưỡng văn hóa của vùng đất này, khiến du khách đến đây không chỉ để ngắm, mà để cảm nhận, lắng nghe và hòa mình vào dòng chảy di sản.

"Di sản sống" giữa lòng phương Nam

Vùng Đông Nam TP.HCM thường được hiểu là khu vực nằm ở phía đông nam trung tâm thành phố, chính là khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (trước sáp nhập).

Nơi đây từ lâu được biết đến là vùng đất lưu giữ nhiều di sản văn hóa phi vật thể giàu sức sống, nơi mỗi làn điệu, lễ hội hay nghề truyền thống đều phản chiếu tâm hồn và bản sắc của con người phương Nam. Đây không phải là vùng đất của những “hóa thạch văn hóa”, mà là không gian của di sản đang sống được hát lên, thực hành và trao truyền qua từng thế hệ.

Nhiều du khách lựa chọn tham quan, tìm hiểu tri thức dân gian, nghề truyền thống tại các làng nghề miền Đông Nam TP.HCM.

Nổi bật trong đó là nghệ thuật trình diễn dân gian - nơi những thanh âm và vũ điệu gắn liền với cuộc sống cư dân ven biển. Cộng đồng người Chơ Ro vẫn gìn giữ các làn điệu dân ca, hát giao duyên, huê tình; còn ở những làng chài, múa bóng rỗi, hò bá trạo, hò đưa linh vẫn vang vọng giữa tiếng sóng, thể hiện niềm tin và lòng biết ơn với biển cả.

Miền Đông Nam TP.HCM còn nổi tiếng với những lễ hội truyền thống đậm đà tinh thần cộng đồng: Lễ hội Nghinh Ông rộn ràng cờ hoa, lễ giỗ Bà Phi Yến trầm mặc hay lễ hội Trùng Cửu tại Nhà Lớn Long Sơn - tất cả đều là dịp để người dân tri ân tổ tiên, gắn kết cộng đồng, giữ gìn bản sắc địa phương.

Bên cạnh đó, những nghề truyền thống như làm muối ở Long Điền, làm nước mắm ở Phước Hải hay ẩm thực dân gian với bánh khọt, bánh tiêu, bánh canh… vẫn được gìn giữ nguyên vẹn, trở thành niềm tự hào của mỗi người dân địa phương.

Những giá trị truyền thống ấy đang được chính quyền, nghệ nhân và cộng đồng cùng chung tay bảo tồn, để di sản không phai mờ theo thời gian, mà tiếp tục “sống” trong từng hơi thở của miền đất giàu tình, giàu hồn này.

"Du lịch hóa" di sản sống

Ngày nay, ở miền Đông Nam TP.HCM, di sản đã thật sự bước ra đời sống, trở thành một phần của các sản phẩm du lịch hấp dẫn và gần gũi hơn bao giờ hết.

Trong các tour du lịch sinh thái hay trải nghiệm, du khách có thể tới tham quan và tìm hiểu về nghề làm muối ở Long Điền hay nghề làm nước mắm ở Phước Hải, trải nghiệm nghệ thuật, ẩm thực và lễ hội đặc trưng của địa phương.

Những di sản văn hóa phi vật thể, giá trị truyền thống, ẩm thực địa phương,... ở miền Đông Nam TP.HCM được cộng đồng chung tay giữ gìn và bảo tồn.

Trong mỗi chuyến đi, du khách không chỉ ngắm nhìn mà còn được “chạm tay vào di sản”, hòa mình vào công việc, lễ nghi, nhịp sống của người dân để cảm nhận giá trị văn hóa không qua lời kể, mà bằng trải nghiệm thật sự.

Điều quan trọng nhất là ở nơi đây, “du lịch hóa” di sản không đồng nghĩa với việc sân khấu hóa hay làm phai nhạt giá trị gốc. Mỗi di sản đều mang trong mình linh hồn, bản sắc và câu chuyện riêng - những điều không thể bị thay thế hay tô vẽ. Vì thế, mỗi hoạt động khai thác đều hướng đến việc song song với duy trì trải nghiệm và giáo dục, giúp du khách hiểu, cảm và thêm yêu văn hóa bản địa.

Khi được “thương mại hóa” một cách đúng đắn và nhân văn, di sản không mất đi, mà được “sống” mạnh mẽ hơn, được nhiều người biết đến, được cộng đồng trân quý, và có thêm nguồn lực để bảo tồn, phát triển bền vững trong dòng chảy của đời sống đương đại.

Lan tỏa giá trị Việt

Miền Đông Nam TP.HCM hôm nay là vùng đất nơi di sản văn hóa phi vật thể và những giá trị truyền thống vẫn đang thực sự sống: Không nằm yên trong những trang sử, mà được gìn giữ, thực hành và lan tỏa mỗi ngày trong đời sống cộng đồng.

Những giá trị truyền thống, ẩm thực địa phương hay tri thức dân gian được lưu trữ và bảo tồn sống động đến ngày nay.

Ở đó, mỗi điệu hò, lễ hội, nghề truyền thống đều mang trong mình hơi thở của con người, của biển cả và của ký ức nghìn đời phương Nam. Chính sự gắn bó giữa con người với di sản đã khiến vùng đất này trở thành một “bảo tàng sống” - nơi quá khứ và hiện tại hòa quyện trong cùng một nhịp đập.

Bởi vậy, du lịch tại miền Đông Nam TP.HCM không chỉ là hành trình nghỉ dưỡng, mà còn là hành trình khám phá những giá trị văn hóa đích thực, thấu hiểu bản sắc Việt theo cách gần gũi nhất. Mỗi chuyến đi đến miền đất này là một lời tri ân với quá khứ, là sự đồng hành cùng hiện tại và là cam kết cho tương lai, để những bản sắc riêng của địa phương, cũng là bản sắc của dân tộc, tiếp tục được lưu giữ và tỏa sáng.

Ngân Ngân