Miễn giấy phép xây dựng đi kèm các biện pháp kiểm soát chặt chẽ

Giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép

Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, chiều 10/12, Quốc hội đã thông qua Luật Xây dựng (sửa đổi) với 437/439 đại biểu có mặt tán thành. Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh.

Trước đó, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Báo cáo một số nội dung lớn trong việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).

Về giấy phép xây dựng, quản lý trật tự xây dựng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, với việc thực hiện nguyên tắc “từ khi chuẩn bị đến khi khởi công xây dụng, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính”, quy định về miễn giấy phép đã bao gồm cả dự án có quy hoạch chi tiết 1/500 sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm soát các nội dung cơ bản về phù hợp quy hoạch và an toàn; chỉ các công trình quy mô nhỏ (không phải thẩm định) mới phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý, bổ sung quy mô về diện tích sàn xây dựng và làm rõ nội hàm để xác định “khu vực nông thôn” đối với đối tượng nhà ở riêng lẻ ở nông thôn được miễn giấy phép xây dựng tại điểm g khoản 2 Điều 43 dự thảo Luật.

Cơ quan soạn thảo đã rà soát, bảo đảm việc miễn giấy phép xây dựng được đi kèm các biện pháp kiểm soát chặt chẽ, Cụ thể: Quy định về thông báo khởi công đối với các công trình xây dựng để có thông tin, cơ sở cho cơ quan quản lý trật tư xây dựng; bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng tại Điều 47 nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm.

Đồng thời, tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý bổ sung quy định khung tại Điều 49 về việc lắp đặt biển báo, thiết bị giám sát tại công trình, công khai thông tin để cộng đồng tham gia giám sát, phản biện và giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này.

Đối với việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho loại công trình được miễn giấy phép xây dựng, tại khoản 3 Điều 148 Luật Đất đai năm 2024 đã có quy định cụ thể, theo đó, đối với trường hợp không phải cấp giấy phép xây dựng thì vẫn được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Thủ tục cấp giấy phép sẽ được quy định đơn giản hóa tối đa tại Nghị định theo hướng: Thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình; giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7-10 ngày). Các quy định này sẽ giảm tối thiểu 30% thời gian/chi phí theo theo yêu cầu của Chính phủ.

Mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng

Về cải cách thủ tục hành chính, cơ chế kiểm soát khi chuyển một số nội dung từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm", dự thảo Luật đã bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở, giao trách nhiệm kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt cho chủ đầu tư.

Thực hiện nguyên tắc “từ giai đoạn chuẩn bị dự án đến khi khởi công xây dựng, mỗi công trình/dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục”; dự thảo Luật đã mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, theo đó, công trình xây dựng thuộc dự án đã thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi thì được miễn giấy phép xây dựng.

Các thủ tục hành chính được Luật giao quy định chi tiết tại Nghị định theo định hướng: Đơn giản hóa hồ sơ thông qua sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, đất đai, dân cư; đơn giản các nội dung thầm định/cấp phép xây dựng song vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước; rút ngắn thời gian, chi phí thực hiện thông qua thực hiện dịch vụ công trực tuyến, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

Dự án Luật đã quy định việc kiểm tra công tác nghiệm thu của cơ quan chuyên môn về xây dựng, Hội đồng kiểm tra nhà nước về công tác nghiệm thu công trình xây dựng được thực hiện ngay trong quá trình thi công xây dựng và khi hoàn thành thi công xây dựng.

Như vậy, công tác kiểm tra công tác nghiệm thu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (hoạt động hậu kiểm), bảo đảm quản lý chặt chẽ chất lượng công trình xây dựng ngay trong quá trình thi công xây dựng (theo từng giai đoạn, từng phần công trình) và khi hoàn thành thi công xây dựng công trình phải đáp ứng các điều kiện theo quy định mới được đưa vào khai thác, sử dụng.

Theo quy định của pháp luật về xây dựng hiện nay, việc tổ chức thực hiện kiểm tra công tác nghiệm thu của cơ quan chuyên môn về xây dựng mới chỉ dừng lại việc kiểm tra xác suất (tối đa không quá 4 lần đối với mỗi công trình cấp I, cấp đặc biệt và không quá 3 lần đối với mỗi công trình từ cấp II trở xuống) để đảm bảo không cản trở việc xây dựng công trình.

Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ rà soát, nghiên cứu điều chỉnh số lần kiểm tra, nội dung và phạm vi kiểm tra của cơ quan chuyên môn về xây dựng để đảm bảo việc quản lý chất lượng, quản lý an toàn trong thi công xây dựng được quan tâm, chú trọng ngay từ bước khởi công công trình cho đến khi hoàn thành công trình đưa vào sử dụng trong các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn Luật.

Quỳnh Nga