Minh bạch trong kiểm định khí thải xe cơ giới

Thiếu cơ sở hạ tầng kiểm định

Thực tế, việc kiểm tra khí thải mô-tô, xe gắn máy được khởi động nghiên cứu từ năm 2006. Những năm sau đó đã có các đề án, kế hoạch hành động của Chính phủ, nhưng hầu hết các mục tiêu cơ bản đều không đạt được do vấn đề nhận thức và điều kiện triển khai. Thách thức lớn nhất cần giải quyết là cơ sở hạ tầng kiểm định, với chưa đến 30% trung tâm đăng kiểm được trang bị đầy đủ thiết bị đạt chuẩn quốc gia. Ước tính, cả nước cần khoảng 5.000 cơ sở đủ điều kiện kiểm định khí thải xe máy.

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Phát biểu tại Tọa đàm “Kiểm định khí thải xe cơ giới và vấn đề chống ô nhiễm không khí” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức, Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường Trương Mạnh Tuấn cho biết, để chính sách được triển khai một cách có hiệu quả, cơ chế khuyến khích người dân tham gia hỗ trợ và kiểm soát công bằng, minh bạch trong quá trình kiểm định đóng vai trò rất quan trọng. Hiện, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành lộ trình áp dụng mức khí thải đối với xe cơ giới. Ngoài ra, Bộ Xây dựng cũng phải trình Thủ tướng Chính phủ ban hành một lộ trình khác liên quan đến việc loại bỏ các xe đã quá hạn sử dụng.

Liên quan đến tính rõ ràng và minh bạch trong quá trình xây dựng lộ trình cũng như quy chuẩn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng và cũng xác định các tiêu chuẩn, quy trình đo khí thải phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất đối với tất cả các đơn vị theo đúng tiêu chuẩn Việt Nam. Đối với việc quản lý các thiết bị cũng như yêu cầu kỹ thuật sẽ được Bộ Xây dựng quy định trong thời gian tới.

Về vấn đề tiếp cận, cần phải có mạng lưới nhanh để người dân dễ dàng tiếp cận. Để làm được điều đó, cần phải tiến hành xã hội hóa để phủ dày mạng lưới này.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong thanh, kiểm tra

Liên quan việc minh bạch và cơ chế thanh kiểm tra, theo ông Trương Mạnh Tuấn, trong quá trình triển khai công tác quản lý cần phải có thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm đối với các hoạt động này. Tuy nhiên, cần phải có cách tiếp cận khác, muốn thanh kiểm tra đi đúng hướng thì phải làm thật nhiều nhưng không thể làm theo cách cũ, bởi bây giờ là xã hội của công nghệ, chuyển đổi số. Quá trình áp dụng, cần phải sử dụng các công cụ công nghệ để thực hiện việc giám sát. Ví dụ truyền tải dữ liệu, quan sát các quy trình kiểm định thông qua camera... đây là những hoạt động khả thi trong thời điểm này cả về giá thành, công nghệ và thiết bị.

Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trương Mạnh Tuấn. Ảnh: Duy Thông

Điều đáng nói, hiện nay, bài toán giải quyết ô nhiễm không khí là một bài toán lớn và công cụ kiểm định áp dụng quy chuẩn các phương tiện cũng chỉ là một phần trong rất nhiều các công cụ để giải quyết vấn đề đó. Bởi lẽ, không khí chịu sự tác động đa nguồn và đa diện ở khắp mọi nơi. Điều đó đòi hỏi phải có bộ công cụ đồng bộ. Và đối với giao thông, muốn giải quyết thì phải giải quyết được vấn đề hạ tầng, đặc biệt là giao thông công cộng. Vì vậy, cần tiếp tục xây dựng các hạ tầng như hệ thống metro. Đây được xem là giải pháp thay thế để người dân sử dụng và sẽ trở thành một bài toán lâu dài về mặt giao thông.

Có thể thấy, việc kiểm soát nguồn khí thải từ giao thông, nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí do khí thải gây ra sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cải thiện chất lượng môi trường sống; hướng đến giao thông xanh, tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và từng bước xây dựng các thành phố thông minh, bền vững tại Việt Nam. Song, lộ trình áp dụng kiểm định khí thải các phương tiện cần được tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế để tránh gây xáo trộn xã hội, nhất là với người dân đang sử dụng xe máy, loại phương tiện phổ biến tại Việt Nam.

Chính sách kiểm định khí thải rõ ràng là cần thiết nhưng để triển khai hiệu quả, cần một nền tảng vững chắc về cơ sở hạ tầng, quy trình quản lý và năng lực vận hành. Thiếu những điều này, chính sách rất khó đi vào cuộc sống một cách suôn sẻ. “Để làm tốt điều đó, vấn đề truyền thông cần đi trước một bước. Cần đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu trách nhiệm của mình, trách nhiệm phải gắn với việc bảo vệ môi trường của chính mình” ông Tuấn nhấn mạnh.

Nguyễn Ngân