Mở cơ hội kiến tạo chuỗi sản xuất thông minh cho doanh nghiệp Việt

Vào trung tuần tháng 9/2025 sắp tới tại Tp.HCM dự kiến sẽ diễn ra sự kiện kết nối giữa các nhà đầu tư Nhật Bản hàng đầu với đại diện các doanh nghiệp (DN) thuộc hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam.

Ứng dụng AI là yêu cầu cấp thiết

Đây được xem là cơ hội vàng cho các startup Việt nắm bắt sáng kiến đầu tư từ Nhật Bản vào lĩnh vực khởi nghiệp Việt Nam cũng như là một trong những bước đi đầu tiên thúc đẩy hợp tác về chuỗi cung ứng kết hợp AI giữa Việt Nam và Nhật Bản.

Đối diện nhiều thách thức trong kết nối và tối ưu hóa hệ thống, việc mở cơ hội kiến tạo chuỗi sảnxuất thông minh cho cácDN Việt là rất cần thiết trong lúc này.

Trong sự kiện kết nối này sẽ có các bài thuyết trình từ 7 startup Việt Nam nổi bật (như Freightpilot AI, Wareflex, Smartlog, Wecare, Buymed, Techcoop và Vucar). Đây là những DN đang phát triển, cung cấp các giải pháp ứng dụng chuyển đổi số và công nghệ AI trong lĩnh vực chuỗi cung ứng - một lĩnh vực đang thu hút sự chú ý khi nền kinh tế Việt Nam phát triển.

Tin rằng với hoạt động như vậy không chỉ mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác giữa startup Việt với các công ty Nhật mà còn mở ra thêm nhiều cơ hội kiến tạo chuỗi sản xuất thông minh ở Việt Nam trong thời gian tới. Nhất là trong chuỗi sản xuất kết hợp AI, theo báo cáo Kinh tế AI được đồng phát triển bởi NIC, BCG và JICA, nền kinh tế AI của Việt Nam dự kiến sẽ đạt 120-130 tỷ USD vào năm 2040.

Đáng chú ý, Việt Nam hiện đứng thứ 2 Đông Nam Á về cả số lượng startup AI và vốn đầu tư, đóng góp 27% tổng số startup AI toàn cầu của ASEAN.

Không những vậy, giới chuyên gia cho rằng AI còn có thể mở ra chuỗi giá trị bền vững cho ngành sản xuất Việt Nam. DN sản xuất Việt Nam có thể tận dụng AI để phát triển sản xuất thông minh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu chất thải và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững.

Dẫn chứng cho việc ứng dụng AI đối với kinh tế tuần hoàn, Phó giáo sư Phạm Công Hiệp, chuyên gia về nghiên cứu và đổi mới, cho rằng các ngành công nghiệp như điện tử, dệt may, logistics và bao bì tại Việt Nam từ lâu đã dựa vào mô hình tuyến tính “khai thác - sản xuất - vứt bỏ”, tức là tài nguyên được khai thác, chế biến thành sản phẩm, rồi thải bỏ dưới dạng rác thải. Tuy nhiên, mô hình này không còn bền vững. Và AI đang nổi lên như một công cụ quan trọng giúp nền kinh tế tuần hoàn của Việt Nam trở nên thiết thực và dễ dàng mở rộng quy mô.

Theo Phó giáo sư Hiệp, ứng dụng AI không chỉ giúp DN Việt cải thiện hoạt động mà còn biến đổi cách thiết kế, sản xuất và thu hồi giá trị trong chuỗi cung ứng. AI có thể được sử dụng trong tự động hóa thiết kế thông minh. Tối ưu hóa quy trình theo thời gian thực cũng có thể được thực hiện bằng AI. Các hệ thống thị giác và robot được hỗ trợ bởi AI đang chuyển đổi cách thức nhận dạng, phân loại và thu hồi vật liệu trong các hoạt động tái chế, từ đó tối đa hóa giá trị thu hồi.

Tại sự kiện CEO Talk 2025 được tổ chức vào hạ tuần tháng 8/2025 ở Tp.HCM, các chuyên gia, lãnh đạo một số công ty đa quốc gia cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của AI đối với sản xuất thông minh. Phó giáo sư Burkhard Schrage, chuyên gia quản trị kinh doanh (Đại học RMIT), nhấn mạnh “ứng dụng AI là yêu cầu cấp thiết” đối với các DN Việt hiện nay

Còn theo bà Hoàng Tri Mai, Tổng giám đốc Airbus Việt Nam, Lào và Campuchia, yếu tố làm nên thành công của AI chính là hạ tầng dữ liệu mạnh mẽ. AI mang lại cho chúng ta khả năng dự đoán để nhìn trước và giảm thiểu rủi ro trước khi chúng xảy ra, nhưng sức mạnh đó phụ thuộc vào nền tảng dữ liệu đáng tin cậy và được tích hợp tốt.

Và gợi ý của bà Mai cho các DN Việt là nên ưu tiên chuẩn bị dữ liệu ngay từ đầu hành trình AI. Hơn nữa, một hạ tầng dữ liệu vững chắc sẽ mang lại cho AI sự ổn định và khả năng mở rộng cần thiết để tạo ra giá trị thực sự cho DN. Bà cũng giải thích rằng nếu không có nền tảng dữ liệu vững chắc, các DN sẽ gặp khó khăn trong việc mở rộng giải pháp hoặc thu được hiểu biết có giá trị.

Doanh nghiệp nên hành động ra sao?

Câu hỏi đặt ra là các DN sản xuất Việt nên hành động ra sao đối với việc ứng dụng AI nói riêng và kiến tạo chuỗi sản xuất thông minh nói chung?

Như trong vấn đề ứng dụng AI đối với kinh tế tuần hoàn, theo Phó giáo sư Phạm Công Hiệp, có ba bước chính để DN sản xuất có thể bắt đầu ứng dụng AI.

Thứ nhất là bắt đầu với các ứng dụng dự đoán và mô tả. Nhà sản xuất Việt Nam có thể bắt đầu bằng việc ứng dụng AI vào những hoạt động có ảnh hưởng lớn. Ví dụ, thuật toán AI kết hợp với dữ liệu cảm biến có thể giúp theo dõi tình trạng hoạt động của máy móc quan trọng theo thời gian thực, dự đoán các sự cố tiềm ẩn trước khi chúng xảy ra.

Điều này không chỉ giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động tốn kém mà còn kéo dài tuổi thọ thiết bị và giảm thiểu lãng phí các bộ phận bị loại bỏ sớm. Bằng cách bắt đầu với những ứng dụng thực tế này, doanh nghiệp có thể đạt được hiệu quả hoạt động nhanh chóng và xây dựng sự tự tin để tích hợp AI rộng rãi hơn.

Thứ hai là kết hợp AI với dữ liệu và cảm biến. Tính tuần hoàn đòi hỏi khả năng hiển thị trên toàn bộ chuỗi cung ứng, vì vậy DN cần trang bị cho sản phẩm và dây chuyền sản xuất cảm biến IoT (vạn vật kết nối) tạo ra dữ liệu chất lượng cao cho các hệ thống AI.

Thứ ba là thiết kế lại cho mô hình kinh doanh tuần hoàn. Các DN phải đầu tư vào nguồn nhân lực, phát triển năng lực số và tạo ra văn hóa tổ chức nơi đổi mới và tính bền vững được coi là trách nhiệm chung.

Còn với chuỗi sản xuất thông minh nói chung, chia sẻ trong khuôn khổ triển lãm Tự động hóa thế giới tại Việt Nam - Automation World Vietnam 2025 (diễn ra từ ngày 27 - 29/8) tại WTC Bình Dương (Tp.HCM), ông Lê Hoàng Việt, Tổng giám đốc Bosch Rexroth Việt Nam, lưu ý rằng các DN sản xuất tại Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức trong việc kết nối và tối ưu hóa hệ thống.

Và trong bối cảnh các DN sản xuất Việt đang tìm kiếm giải pháp linh hoạt và hiệu quả hơn, theo ông Việt, điều quan trọng là phải hướng tới mục tiêu hỗ trợ cho họ xây dựng nhà máy thông minh – smart factory tại Việt Nam. Nhất là cần mang đến các giải pháp cho các DN sản xuất tự động hóa toàn diện, giúp họ vận hành linh hoạt hơn, nâng cao hiệu suất và gia tăng năng lực cạnh tranh.

Đơn cử như ứng dụng Automation Ecosystem – một giải pháp toàn diện cho sản xuất hiện đại, với trọng tâm là bộ điều khiển công nghiệp 4.0, được ví như “chiếc smartphone của ngành tự động hóa”. Ông Việt cho biết thông qua giải pháp này các DN sản xuất Việt có thể kết nối liền mạch quy trình, xử lý dữ liệu theo thời gian thực và ứng dụng AI để tối ưu vận hành, dự đoán bảo trì và giảm thiểu dừng máy.

Thế Vinh