Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động: Các chính sách kinh tế quan trọng từ 1/7

Những thay đổi này hứa hẹn tạo hành lang pháp lý minh bạch, thúc đẩy sản xuất - kinh doanh và quản lý nhà nước hiệu quả hơn.

Những điểm nổi bật của các chính sách kinh tế mới

Từ ngày 1/7, mô hình chính quyền 2 cấp chính thức vận hành, tinh gọn bộ máy hành chính và tăng cường phân quyền từ tỉnh đến xã. Kèm theo đó là các chính sách kinh tế mới, bao gồm các luật, nghị định và thông tư trong các lĩnh vực trọng yếu, tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động sản xuất - kinh doanh và quản lý nhà nước.

Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7, mang đến nhiều thay đổi quan trọng. Một số mặt hàng như phân bón, thiết bị nông nghiệp, tàu đánh bắt xa bờ, dịch vụ chứng khoán không còn được miễn thuế mà chuyển sang chịu thuế suất 5% hoặc 10%. Hàng hóa nhập khẩu phục vụ từ thiện, cứu trợ được bổ sung vào diện không chịu thuế.

Giá tính thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu là tổng của giá nhập khẩu cộng với các loại thuế khác như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường. Đặc biệt, hàng hóa - dịch vụ khuyến mại được tính thuế 0%, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Luật cũng yêu cầu chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt cho mọi giao dịch để khấu trừ và hoàn thuế.

Nghị định 117/2025/NĐ-CP về quản lý thuế thương mại điện tử (TMĐT) yêu cầu các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki... khấu trừ và nộp thay thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cho người bán. Thuế VAT áp dụng tỷ lệ 1% cho hàng hóa, 5% cho dịch vụ, 3% cho vận tải và dịch vụ gắn với hàng hóa; thuế TNCN dao động từ 0,5% đến 2% tùy loại hình kinh doanh.

Quy định này tăng tính minh bạch và công bằng giữa TMĐT và thương mại truyền thống.

Luật Địa chất và Khoáng sản siết chặt an toàn kỹ thuật trong khai thác khoáng sản. Các mỏ nguy cơ cao phải đảm bảo nhân sự được đào tạo chuyên sâu, thiết bị phù hợp điều kiện địa chất và bố trí lực lượng ứng cứu khẩn cấp.

Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn yêu cầu công khai quy hoạch trong 15 ngày sau phê duyệt, cấm các hành vi can thiệp trái pháp luật, làm giả hồ sơ hay sử dụng sai kinh phí. Quy hoạch phân khu và chi tiết đô thị được quy định rõ về chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật, bố trí nhà ở, hạ tầng và bảo vệ môi trường.

Chủ tịch UBND cấp xã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) từ 1/7. Ảnh: VTV

Nghị định 151/2025/NĐ-CP phân quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho chủ tịch UBND cấp xã, bao gồm cả trường hợp cấp lần đầu và điều chỉnh đất đai. Nghị định này mở rộng tín dụng nông nghiệp, cho phép vay không tài sản bảo đảm, đơn giản hóa thẩm định và sử dụng tài sản hình thành trong tương lai làm bảo đảm.

Thông tư 86/2024/TT-BTC thay mã số thuế bằng số định danh cá nhân, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Nghị quyết 204 của Quốc hội về giảm 2% thuế GTGT cho hàng hóa, dịch vụ chịu thuế 10% từ ngày 1/7/2025 đến 31/12/2026, trừ một số lĩnh vực như viễn thông, tài chính, bất động sản.

Tăng cường số hóa và minh bạch

Các chính sách kinh tế mới có hiệu lực từ ngày 1/7, kết hợp với mô hình chính quyền 2 cấp, sẽ tạo ra bước ngoặt trong quản lý nhà nước và hoạt động kinh doanh, tác động sâu rộng đến nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân.

Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn yêu cầu công khai quy hoạch trong 15 ngày, giúp giảm thiểu đầu cơ và thao túng giá đất, đặc biệt tại các thành phố lớn như TPHCM và Hà Nội. Các doanh nghiệp bất động sản phải tuân thủ các tiêu chuẩn quy hoạch rõ ràng, đảm bảo phát triển dự án minh bạch và bền vững. Điều này không chỉ bảo vệ người mua mà còn thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, giảm rủi ro bong bóng giá.

Nghị định 117/2025 giúp thúc đẩy thương mại điện tử và chống thất thu thuế. Theo đó, các sàn TMĐT sẽ khấu trừ thuế thay cho người bán, tạo môi trường cạnh tranh công bằng giữa TMĐT và thương mại truyền thống.

Các sàn như Shopee, Lazada, Tiki phải đầu tư nâng cấp hệ thống để tuân thủ, nhưng điều này cũng giúp tăng niềm tin của người tiêu dùng. Ngành logistics và marketing số sẽ hưởng lợi từ sự chuẩn hóa, trong khi các nhà bán hàng buộc phải minh bạch hóa doanh thu, giảm tình trạng trốn thuế. Tuy nhiên, các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ trên sàn có thể gặp khó khăn ban đầu do tăng chi phí thuế.

Về hỗ trợ nông nghiệp và nông thôn, Nghị định 156/2025/NĐ-CP mở rộng tín dụng nông nghiệp, giúp các doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng hơn.

Việc đơn giản hóa thủ tục và chấp nhận tài sản hình thành trong tương lai làm bảo đảm sẽ thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao và chuyển đổi số ở nông thôn. Các tỉnh miền núi và vùng sâu vùng xa sẽ được hưởng lợi từ dòng vốn ưu đãi, góp phần phát triển bền vững khu vực “tam nông”.

Luật Địa chất và Khoáng sản giúp kiểm soát khai thác khoáng sản bền vững. Luật yêu cầu an toàn kỹ thuật nghiêm ngặt, buộc các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và nhân lực; tuy làm tăng chi phí ban đầu nhưng đảm bảo khai thác bền vững, giảm thiểu tác động môi trường và tai nạn lao động. Các tỉnh giàu tài nguyên khoáng sản như Quảng Ninh, Thái Nguyên sẽ được hưởng lợi từ quản lý chặt chẽ hơn.

Việc sử dụng số định danh cá nhân thay mã số thuế và phân quyền cấp sổ đỏ cho cấp xã giúp giảm tải cho cấp tỉnh, huyện, đồng thời rút ngắn thời gian xử lý thủ tục cho người dân. Các doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh sẽ được hưởng lợi từ quy trình thuế minh bạch và nhanh chóng hơn.

Cùng với đó, các cơ quan thuế và chính quyền địa phương cũng phải tăng cường đầu tư vào hạ tầng số để đảm bảo dữ liệu đồng bộ.

Thông tư 39/2025/TT-BCT giới hạn giá trị khuyến mại tối đa 50%, ngăn chặn tình trạng nâng giá trước khi giảm. Các doanh nghiệp bán lẻ và TMĐT phải điều chỉnh chiến lược, tăng tính minh bạch trong quảng cáo. Điều này không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn tạo môi trường cạnh tranh công bằng, đặc biệt trong ngành bán lẻ và siêu thị lớn.

Có thể thấy, các chính sách mới phản ánh xu hướng hiện đại hóa quản lý nhà nước, tăng cường số hóa và minh bạch. Mô hình chính quyền 2 cấp giúp triển khai chính sách nhanh chóng và đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân. Các tỉnh, thành lớn và ngành nghề trọng điểm như bất động sản, nông nghiệp, TMĐT sẽ chứng kiến sự chuyển đổi mạnh mẽ.

Mạnh Hà