Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp: Gọn bộ máy vì Nhân dân phục vụ

Bản đồ hành chính tỉnh Lào Cai mới. Nguồn: TTXVN

Chính quyền mới, kỳ vọng mới

Chúng tôi tìm về các xã, phường của tỉnh Lào Cai mới những ngày này, cảm nhận rõ không khí làm việc khẩn trương nhưng chứa đầy niềm tin, phấn khởi.

Đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương trao Quyết định về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, việc thành lập Đảng bộ tỉnh Lào Cai, việc chỉ định Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Bí thư, Phó Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai, nhiệm kỳ 2020 - 2025 cho các đồng chí trong Thường trực Tỉnh ủy Lào Cai.

Xã mới Tằng Loỏng vẫn sôi động như mọi ngày nhưng hôm nay đã mang một sứ mệnh mới. Từ sự hợp nhất của xã Phú Nhuận và thị trấn Tằng Loỏng (thuộc huyện Bảo Thắng trước đây), xã mới Tằng Loỏng hình thành.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Nguyễn Quang Úy, Bí thư Đảng ủy xã Tằng Loỏng (từng là lãnh đạo huyện Bảo Thắng) chia sẻ: “Việc sáp nhập một xã có ưu thế nông, lâm nghiệp với một thị trấn trọng điểm công nghiệp sẽ tạo không gian, dư địa phát triển cho địa phương. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức cho bộ máy mới trong việc hoạch định phát triển của địa phương sao cho tương xứng tiềm năng. Đối với đội ngũ cán bộ xã, đây là thách thức không nhỏ nhưng cũng là cơ hội thể hiện năng lực. Mỗi cán bộ, đảng viên trên địa bàn đều quyết tâm nêu cao tinh thần trách nhiệm, sâu sát cơ sở, luôn đặt lợi ích Nhân dân lên hàng đầu”. Lời tâm huyết ấy cũng là nỗi lòng của hàng nghìn cán bộ đang ngày đêm miệt mài cống hiến ở cơ sở.

Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Trần Lưu Quang khảo sát Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Cam Đường.

Tại phường Cam Đường (sáp nhập từ 7 đơn vị hành chính cấp xã trước đây của thành phố Lào Cai), Trung tâm Hành chính công của phường hoạt động thông suốt ngay từ ngày đầu. Mọi quy trình, thủ tục được chuẩn bị kỹ lưỡng bảo đảm dòng chảy công việc không một phút gián đoạn.

Tại xã Tân Lĩnh (đơn vị hành chính mới sau sáp nhập 5 xã của huyện Lục Yên cũ), để bảo đảm các điều kiện vận hành, địa phương chủ động xây dựng phương án bố trí trụ sở HĐND, UBND và các phòng, ban chuyên môn. Ưu tiên hàng đầu là nâng cấp bộ phận “một cửa”, bảo đảm việc tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính được thông suốt, thuận tiện.

Không chỉ người dân, luồng gió đổi mới này còn thổi bùng lên niềm hy vọng trong cộng đồng doanh nghiệp.

Đồng chí Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy trao Quyết định và tặng hoa chúc mừng các xã, phường.

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương lớn, bước đi mang tầm vóc chiến lược của Đảng, Nhà nước và được xây dựng trên nền tảng pháp lý vững chắc. Đối với tỉnh Lào Cai, theo Nghị quyết 1673 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sau khi sắp xếp, tỉnh Lào Cai có 99 đơn vị hành chính cấp xã (89 xã và 10 phường). Cùng với cấp tỉnh, bộ máy hành chính cấp xã hình thành và chính thức đi vào hoạt động, mở ra trang mới cho lịch sử địa phương.

Từ 319 xã, phường của hai tỉnh Lào Cai - Yên Bái trước đây, tỉnh Lào Cai mới có 99 đơn vị hành chính cấp xã. Hơn 200 đầu mối cấp xã đã được tinh gọn không phải là sự cắt giảm đơn thuần, mà là sự dồn lực để quản lý tốt hơn, phục vụ Nhân dân hiệu quả hơn.

Đây không chỉ là phép cộng trừ cơ học về con người hay trụ sở mà là sự tái cấu trúc sâu sắc về tư duy, chuyển dịch từ chính quyền “quản lý” sang chính quyền “phụng sự” Nhân dân. Mô hình hai cấp là lời giải cho “bài toán” giảm tầng nấc hành chính, khắc phục tình trạng cồng kềnh, chồng chéo trong thực thi nhiệm vụ ở cơ sở; tăng cường sự phân cấp, phân quyền từ Trung ương đến địa phương, cũng như giữa chính quyền cấp tỉnh và chính quyền cấp xã.

Cấp xã là nơi gần dân nhất, hiểu dân nhất, trực tiếp tổ chức thực hiện chính sách, cung cấp dịch vụ công thiết yếu và giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư.

Cấp tỉnh giờ đây tập trung vào ban hành cơ chế, chính sách vĩ mô, chiến lược và quy hoạch mang tầm nhìn dài hạn, giải quyết các vấn đề liên vùng, vượt quá năng lực của cấp xã. Còn cấp xã chính là “trái tim” của hệ thống, nơi gần dân nhất, hiểu dân nhất, trực tiếp tổ chức thực hiện chính sách, cung cấp dịch vụ công thiết yếu và giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư. Sự thay đổi này nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cấp xã, hiện thực hóa nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, phát huy tối đa tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương.

Bảo đảm các điều kiện để bộ máy vận hành hiệu quả

Để đưa bộ máy mới đi vào hoạt động hiệu quả, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc với quyết tâm cao. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã chuẩn bị kỹ lưỡng từng bước đi, tạo dựng hành lang pháp lý vững chắc, bảo đảm mọi hoạt động đi vào ổn định ngay từ giờ đầu, ngày đầu.

Sau sắp xếp, tỉnh Lào Cai có 99 đơn vị hành chính cấp xã.

Về cơ sở vật chất, tỉnh Lào Cai đã rà soát và bố trí hơn 2.100 trụ sở làm việc, trong đó tiếp tục sử dụng trên 1.600 trụ sở, gần 400 cơ sở được chuyển đổi công năng. Các điểm cầu hội nghị trực tuyến, thiết bị văn phòng (máy tính, máy in, thiết bị…) đã được trang bị đầy đủ tại 99 xã, phường. Hạ tầng số với hai hệ thống quản lý văn bản tạm thời vận hành song song trước khi hợp nhất vào năm 2026, bảo đảm việc giải quyết các thủ tục không bị gián đoạn, minh bạch và thông suốt, nối liền tỉnh tới cơ sở.

Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Lào Cai mới - cơ sở 2.

Công tác cán bộ được tỉnh đặc biệt quan tâm, chú trọng bởi yếu tố con người sẽ trực tiếp quyết định thành công của bộ máy mới. Hàng nghìn cán bộ, công chức đã được rà soát, sắp xếp, bố trí hợp lý theo cơ cấu mới, bảo đảm phát huy tối đa năng lực và chuyên môn. Các chương trình tập huấn, bồi dưỡng được tổ chức thường xuyên để nâng cao trình độ, cập nhật kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ, sẵn sàng thích ứng với yêu cầu mới, nhất là khi vai trò cấp xã được nâng cao.

Đặc biệt, tinh thần trách nhiệm, khát khao cống hiến của đội ngũ cán bộ đã được khơi dậy trong suốt thời gian qua. Tại các hội nghị quán triệt, các cuộc họp quan trọng của tỉnh, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai nhiều lần nhấn mạnh: Nhiệm vụ của mô hình mới không phải là sự trải nghiệm, mà là nhiệm vụ rất vinh quang, mang tính lịch sử của đất nước, của dân tộc. Riêng với xã, phường, khối lượng công việc cần thực hiện sau khi mô hình mới đi vào vận hành rất lớn, với trên 80% thủ tục hành chính được thực hiện ở cơ sở. Vì vậy, đội ngũ cán bộ ở xã, phường mới phải là những người yêu công việc, biết trăn trở với công việc, với địa bàn; có năng lực quản lý, sáng tạo, “đúng vai, thuộc bài”, lãnh đạo địa phương vận hành, hoạt động hiệu quả. Đây không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm với Đảng, với Nhân dân.

Tỉnh ủy Lào Cai quán triệt một số nội dung thành lập xã, phường mới và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Các bước chuẩn bị chu đáo về nhân sự, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và cả việc bảo đảm chế độ chính sách cho cán bộ, công chức được tỉnh Lào Cai tiến hành đồng bộ, hướng tới sự vận hành trơn tru, hiệu quả ngay từ những ngày đầu. Hành trình vạn dặm nào cũng bắt đầu từ một bước chân. Hôm nay, Lào Cai đang bắt đầu bước những bước đầu tiên trên con đường mới. Chính quyền mới, gọn hơn, mạnh hơn, gần dân hơn đang hiện hữu. Tin rằng, với ý Đảng và lòng dân đang hòa chung một nhịp, với khát vọng vươn lên, chương mới của tỉnh Lào Cai sẽ được viết lên bằng những gam màu sáng tươi, xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng mà Nhân dân gửi gắm.

Quỳnh Trang - Nguyễn Văn Thông