Mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm: Trường rút ngắn thời gian, sinh viên sớm ra nghề

Trước yêu cầu đổi mới giáo dục đại học, nhiều cơ sở giáo dục đang áp dụng mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm nhằm rút ngắn thời gian học, giảm gánh nặng tài chính cho sinh viên. Bên cạnh đó, mô hình này còn chú trọng đào tạo thực chất, giúp người học sớm định hình nghề nghiệp và làm chủ cuộc sống sau tốt nghiệp.

Mô hình 3 học kỳ/năm mang lại nhiều thuận lợi cho nhà trường và người học

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Thị Thu Giang - Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam cho biết, từ năm học 2023–2024, nhà trường đã triển khai mô hình 3 học kỳ/năm nhằm rút ngắn thời gian đào tạo của nhiều ngành học xuống còn 3-3,5 năm, thay vì 4-5 năm như truyền thống. Mô hình này được áp dụng với toàn bộ các ngành đào tạo của trường, trừ ngành Y khoa.

Trong bối cảnh công nghệ, kỹ năng nghề nghiệp và nhu cầu nhân lực không ngừng thay đổi, việc rút ngắn thời gian đào tạo ở các cơ sở giáo dục đại học đang trở thành xu thế tất yếu. Hiện nay, học đại học không chỉ để có bằng cấp, mà còn để nhanh chóng thích nghi với thực tiễn, gia nhập thị trường lao động và phát triển sự nghiệp đúng thời điểm. Vì vậy, mô hình tổ chức đào tạo linh hoạt, tinh gọn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng ngày càng được nhiều trường áp dụng như giải pháp chiến lược thúc đẩy giáo dục bền vững.

Đây cũng là một trong những đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo và bắt nhịp với xu thế chung của giáo dục hiện đại. Cách tổ chức 3 học kỳ/năm giúp sinh viên chủ động hơn trong kế hoạch học tập, tiếp cận kiến thức liên tục, giảm thời gian chờ đợi và sớm gia nhập thị trường lao động.

Điều quan trọng hơn, rút ngắn thời gian học không đồng nghĩa với việc giảm chất lượng hay cắt bớt kiến thức. Chương trình đào tạo vẫn đảm bảo khối lượng tối thiểu từ 122 tín chỉ, được phân bổ lại hợp lý hơn thông qua tinh gọn lý thuyết, tăng cường thực hành, liên kết doanh nghiệp và giảm thời gian nghỉ hè. Nhờ đó, sinh viên có thể hoàn thành chương trình đúng hạn hoặc sớm hơn cũng như có thêm thời gian tích lũy kinh nghiệm, học thêm văn bằng mới hoặc khởi nghiệp.

Điểm nổi bật của mô hình này là sinh viên được tiếp cận môi trường thực tiễn ngay từ sớm, thay vì đợi đến năm thứ ba hoặc thứ tư như trước. Việc đi kiến tập, thực tập sớm giúp các em nhanh chóng thích nghi với văn hóa doanh nghiệp, ứng dụng lý thuyết vào thực tế, rèn luyện kỹ năng mềm và mở rộng cơ hội nghề nghiệp. Thực tế cho thấy, nhiều sinh viên của Trường Đại học Đại Nam đã được tuyển dụng ngay khi kết thúc kỳ thực tập.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Thị Thu Giang - Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam. Ảnh: website nhà trường.

Cùng bàn về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huy Nhựt - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng cho biết, hiện tại, nhà trường đang triển khai mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm cho 23 ngành học, chủ yếu thuộc các lĩnh vực đang có nhu cầu tuyển dụng cao như Thương mại điện tử, Digital Marketing, Công nghệ tài chính, Quan hệ quốc tế, Truyền thông đa phương tiện...

Việc lựa chọn mô hình 3 học kỳ xuất phát từ định hướng đào tạo gắn với thực tiễn và xu thế quốc tế. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, rút ngắn thời gian đào tạo đại học là xu hướng tại nhiều quốc gia phát triển như Anh, Úc, Đức. Mô hình này không chỉ giúp sinh viên tiết kiệm thời gian và chi phí học tập, mà còn tạo điều kiện để các em sớm gia nhập thị trường lao động với năng lực và kỹ năng phù hợp.

Bên cạnh đó, mô hình 3 học kỳ còn cho phép nhà trường tối ưu hóa hoạt động đào tạo, tăng tính linh hoạt trong xây dựng chương trình và tổ chức lớp học, đồng thời đáp ứng kịp thời nhu cầu ngày càng đa dạng của người học và thị trường lao động.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huy Nhựt - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng. Ảnh: NVCC.

Theo thầy Nhựt, việc triển khai mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm là một bước chuyển lớn, nhưng còn khá nhiều thách thức. Trước hết, phải thay đổi thói quen học tập và nhịp sinh hoạt vốn đã quen thuộc của sinh viên khi học theo mô hình 2 học kỳ truyền thống. Nếu không có phương pháp tổ chức khoa học và hỗ trợ phù hợp, việc học quanh năm có thể tạo cảm giác quá tải, gây ảnh hưởng đến tâm lý và hiệu quả học tập của các em.

Vì vậy, nhà trường đã thiết kế chương trình đào tạo một cách khoa học, đảm bảo đủ 120 tín chỉ theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhưng tăng tính thực tiễn, giảm lý thuyết hàn lâm, cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Mỗi học kỳ chỉ kéo dài 12 tuần và được bố trí đan xen các kỳ nghỉ ngắn 1-2 tuần để sinh viên có thời gian nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng cũng như nuôi dưỡng cảm hứng học tập.

Đối với giảng viên, việc triển khai mô hình 3 học kỳ/năm đòi hỏi sự chủ động, linh hoạt và đổi mới trong cách thức tổ chức giảng dạy. Đây là cơ hội để thầy cô nâng cao chuyên môn, cập nhật phương pháp sư phạm hiện đại và đồng hành sát sao hơn với sinh viên trong từng giai đoạn học tập.

Ngoài ra, nhà trường đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý đào tạo và chăm sóc người học. Dựa trên cơ sở phân tích dữ liệu như tỷ lệ tham dự lớp học, tỷ lệ hoàn thành bài tập, kết quả học tập, nhà trường có thể biết sinh viên đang gặp khó khăn trong quá trình học tập hoặc có nguy cơ bỏ học giữa chừng. Từ đó, cố vấn học tập hoặc chuyên viên chăm sóc người học sẽ hỗ trợ bằng cách tư vấn học tập, tư vấn tâm lý hoặc tư vấn hỗ trợ tài chính nhằm đảm bảo sinh viên nhận được sự hỗ trợ cần thiết và kịp thời để duy trì đúng hướng.

Sinh viên Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng trong một buổi học. Ảnh: website nhà trường.

Trường đại học đầu tư đồng bộ để vận hành hiệu quả mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm

Dưới góc nhìn của người học, em Nguyễn Thu Thủy, sinh viên năm nhất, ngành Thương mại điện tử, Trường Đại học Đại Nam chia sẻ: “Do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn nên khi lựa chọn trường đại học, em đã tìm hiểu, cân nhắc kỹ lưỡng về thời gian đào tạo và ưu tiên các trường đang áp dụng mô hình 3 học kỳ/năm. Điều này giúp em có thể rút ngắn lộ trình học tập, sớm ra trường, nhanh chóng tham gia vào thị trường lao động cũng như giảm áp lực kinh tế cho gia đình.

Với khối lượng học tập được phân bổ đều trong 3 học kỳ, em có thêm thời gian để nắm vững kiến thức, chủ động ôn tập, rèn luyện kỹ năng thực hành, đồng thời tránh tình trạng bị dồn nén kiến thức vào những thời điểm học tập căng thẳng. Khi việc học trở nên nhẹ nhàng hơn, em còn có thể phát triển thêm một số kỹ năng mềm cần thiết như làm việc nhóm, thuyết trình hay quản lý thời gian.

Đặc biệt, theo lộ trình trong năm học tiếp theo, em sẽ được tiếp cận với doanh nghiệp thông qua các đợt kiến tập, thực tập để hình dung rõ hơn về công việc sau này, xác định hướng đi phù hợp. Từ đó em có thể chủ động điều chỉnh phương pháp học sát với nhu cầu thực tế hơn".

Thủy cho biết thêm, dù lịch học được tổ chức liên tục cả năm, nhưng sinh viên vẫn có thể sắp xếp thời gian làm thêm vào buổi tối hoặc những khoảng trống giữa các ca học. Sinh viên thường ưu tiên công việc linh hoạt về giờ giấc, không yêu cầu di chuyển xa để tránh ảnh hưởng tới việc học. Một số bạn khác còn lựa chọn công việc bán thời gian có liên quan đến chuyên ngành để vừa có thu nhập trang trải cuộc sống, vừa tích lũy thêm kinh nghiệm thực tế, làm nền tảng cho quá trình tìm kiếm việc làm sau này.

Khi đã làm quen với nhịp học 3 học kỳ/năm, sinh viên sẽ chủ động hơn trong việc lên kế hoạch cho từng tuần, từng tháng, từ đó hình thành thói quen quản lý thời gian hiệu quả.

Bên cạnh đó, sau khi kết thúc học kỳ thứ 3, sinh viên vẫn có khoảng 3-4 tuần nghỉ ngơi, thư giãn trước khi bước vào năm học mới. Mặc dù, thời gian nghỉ hè ngắn nhưng theo Thủy, điều này giúp em duy trì mạch học tập, không bị gián đoạn quá lâu như khi nghỉ hè dài. Việc quay lại trường sau kỳ nghỉ ngắn cũng trở nên nhẹ nhàng, giúp sinh viên không bị uể oải hay mất đà.

Chia sẻ thêm với những bạn đang tìm hiểu về mô hình đào tạo 3 học kỳ/năm, Thủy cho rằng điều quan trọng nhất là người học cần xác định rõ mục tiêu học tập và lựa chọn môi trường phù hợp với hoàn cảnh cũng như định hướng cá nhân. Các bạn nên tìm hiểu kỹ chương trình đào tạo, thời gian học và cơ hội thực hành, trải nghiệm tại các trường để đưa ra quyết định chính xác. Sự lựa chọn phù hợp ngay từ đầu sẽ giúp sinh viên tiết kiệm thời gian, chi phí cũng như sớm xác định được hướng đi trong tương lai.

Sinh viên Trường Đại học Đại Nam trong một số buổi học thực hành. Ảnh: NTCC.

Để đảm bảo vừa rút ngắn thời gian học vừa đảm bảo chất lượng đào tạo, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng cho rằng, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp mang tính chiến lược và thực tiễn. Cụ thể:

Thứ nhất, cần tái cấu trúc toàn bộ chương trình đào tạo, đảm bảo đủ 120 tín chỉ theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tập trung chủ yếu vào kiến thức cốt lõi và kỹ năng nền tảng cần thiết cho từng ngành nghề. Các học phần trùng lặp, kém hiệu quả hoặc nặng lý thuyết hàn lâm sẽ được giảm tải hoặc tích hợp lại theo hướng ứng dụng, giúp sinh viên học tập đạt hiệu quả cao.

Thứ hai, lịch trình học cần được thiết kế lại theo mô hình 3 học kỳ/năm để sinh viên có thể hoàn thành chương trình trong vòng 3 năm mà không phải học vượt hay học thêm vào kỳ nghỉ hè.

Thứ ba, tăng cường các hình thức học tập trải nghiệm như học theo dự án, kiến tập, thực hành, học kỳ Co-op tại doanh nghiệp (đào tạo kết hợp với doanh nghiệp). Những hoạt động này vừa giúp sinh viên phát triển kỹ năng nghề nghiệp vừa rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo học thuật và nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Đây là điểm then chốt trong đảm bảo chất lượng đầu ra, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp, nhà tuyển dụng ngày càng đánh giá cao kỹ năng và năng lực thực tế.

Thứ tư, đẩy mạnh triển khai học trực tuyến, học mô phỏng và học kết hợp (blended learning), cho phép sinh viên chủ động thời gian học, đồng thời tiếp cận đa dạng nguồn tài nguyên học tập. Nhà trường khuyến khích sinh viên rèn luyện khả năng tự học có định hướng, với sự đồng hành của giảng viên và hệ thống học liệu số hóa hỗ trợ đầy đủ.

Việc đảm bảo chất lượng đào tạo không chỉ dừng lại ở rút ngắn lộ trình đào tạo, mà là thiết kế lại toàn diện phương pháp đào tạo, nội dung học tập cũng như môi trường học tập. Mục tiêu cuối cùng nhằm giúp sinh viên ra trường với hành trang vững vàng cùng năng lực cạnh tranh thực sự.

Trong khi đó, Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam cho rằng, để hỗ trợ sinh viên rút ngắn thời gian học nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, nhà trường không ngừng đầu tư hạ tầng phục vụ học tập như hệ thống giảng đường hiện đại, thư viện, phòng thí nghiệm, trung tâm thực hành lâm sàng, xưởng thực hành, phòng lab chuyên ngành… tích hợp công nghệ số trong giảng dạy và quản lý học tập.

Khánh Hòa