Mô hình hợp tác xã thúc đẩy các làng nghề phát triển

Trước đây, không ít người ở làng nghề quỳ vàng Kiêu Kỵ (huyện Gia Lâm, Hà Nội) có tâm lý giữ kín những bí quyết kỹ thuật để không bị "mất nghề" hoặc chỉ truyền cho người thân trong gia đình, thì nay điều này đã thay đổi. Việc truyền nghề cho thế hệ trẻ lại giúp làng nghề hồi sinh và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Ðại diện HTX Công nghiệp Quỳ vàng Kiêu Kỵ cho biết, nắm bắt tình hình thị trường và mong muốn phát triển làng nghề, HTX đã cùng với Sở Công thương Hà Nội và Trung tâm khuyến công huyện Gia Lâm tổ chức dạy nghề, truyền nghề cho lớp trẻ trong làng và một số địa phương lân cận. Các học viên trẻ theo học các lớp học nghề đều được bảo đảm việc làm sau khi học. Nhờ đó, hầu hết các học viên đều yên tâm, tâm huyết theo đuổi nghề. Từ nguy cơ mai một nghề truyền thống, đến nay, làng nghề đã có gần 1.000 lao động, với mức thu nhập trung bình từ năm đến mười triệu đồng/người/tháng. Làng nghề cũng nhờ đó ngày càng phát triển, tham gia quá trình sửa sang, xây dựng các công trình, di tích trên mọi miền đất nước.

Câu chuyện ở làng gốm Bát Tràng cũng tương tự như ở làng nghề quỳ vàng Kiêu Kỵ. Những năm trước, nhiều hộ gia đình, cá nhân ở Bát Tràng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, kém hiệu quả. Trước tình hình đó, HTX Sản xuất thương mại và dịch vụ chợ gốm làng cổ Bát Tràng đã tập trung được hơn 100 xã viên, tổ chức dạy nghề, truyền nghề cho lớp trẻ; thiết kế mẫu mã mới gắn với bản sắc dân tộc; mở rộng thị trường xuất khẩu… Qua đó, tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động với thu nhập ổn định từ năm đến bảy triệu đồng/người/tháng. Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề TP Hà Nội Hà Thị Vinh cho biết, tổ chức HTX cùng với những cách làm, giải pháp bài bản đã góp phần giúp người dân Bát Tràng thay đổi tư duy phát triển làng nghề truyền thống. Người dân Bát Tràng hiện nay đã biết tận dụng những thế mạnh của mình để giới thiệu rộng rãi sản phẩm ra thị trường. Những nghệ nhân trẻ tuổi đã biết kết hợp truyền thống với xu hướng hiện đại, tạo ra nhiều sản phẩm phù hợp thị hiếu người tiêu dùng hơn.

Tại nhiều làng nghề khác, các HTX đã hoạt động hiệu quả, đóng góp tích cực vào duy trì và phát triển làng nghề. Như HTX sản xuất mây tre đan xuất khẩu Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ), HTX guột mây tre lá Hồng Kỳ (huyện Phú Xuyên)..., hằng năm xuất khẩu hàng nghìn sản phẩm mây tre đan sang thị trường các nước châu Á, châu Âu... Bên cạnh đó, một số đơn vị như HTX Ðồng Tâm (huyện Thanh Trì), HTX công nghiệp Thăng Long (quận Hoàng Mai), HTX công nghiệp Trường Sơn (quận Ðống Ða)... đã huy động vốn đầu tư máy móc, thiết bị kỹ thuật, mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng, từng bước cải thiện và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Chủ tịch Liên minh HTX thành phố Hà Nội Lê Văn Thư cho biết, để các HTX trong lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp hoạt động hiệu quả hơn, sáu tháng đầu năm 2019, Liên minh HTX thành phố đã thành lập mới các tổ hợp tác trong các làng nghề, tổ chức các lớp truyền nghề và cho vay 14,65 tỷ đồng để phát triển 40 dự án trong lĩnh vực này, nhất là giúp các thành viên và HTX sản xuất, kinh doanh tại các huyện Phú Xuyên, Thạch Thất, Mỹ Ðức, Ứng Hòa, Ðông Anh, Sóc Sơn... Nguồn vốn hỗ trợ đã giúp 120 lao động là thành viên các HTX có việc làm, đời sống ổn định. "Liên minh HTX thành phố còn phối hợp các sở, ngành liên quan giải quyết, tháo gỡ khó khăn trong việc phát triển nghề nông thôn trên địa bàn. Trong đó, tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm ngành nghề, đẩy mạnh liên kết sản xuất, khuyến khích thành lập mới các tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp để nâng cao năng lực sản xuất, góp phần thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm", ông Lê Văn Thư nhấn mạnh.

Tuy vậy, không ít làng nghề, địa phương vẫn còn chưa thật sự coi trọng và đánh giá đúng vai trò của kinh tế tập thể, HTX. Nhiều HTX tiểu thủ công nghiệp còn hạn chế về trình độ, năng lực, thiếu chủ động trong việc hỗ trợ các thành viên, làm đầu mối tổ chức sản xuất, kinh doanh và tiếp cận thị trường. Trong buổi làm việc mới đây với Liên minh HTX thành phố Hà Nội, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải đã yêu cầu, Liên minh HTX cùng các HTX, nhất là HTX tại các làng nghề cần đề xuất, tìm tòi, phát triển các mô hình, cách làm hay. Thành phố xác định, kinh tế tập thể vẫn giữ vai trò quan trọng, đòi hỏi các HTX cần tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, mở rộng quy mô và hình thành các doanh nghiệp lớn trong các HTX. Chú trọng phát huy tốt vai trò cầu nối của HTX để tăng cường nguồn lực phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, gìn giữ và phát triển nghề truyền thống, tạo việc làm và ổn định đời sống cho người dân. Chính quyền địa phương, các sở, ban, ngành của thành phố cũng cần phối hợp chặt chẽ, kịp thời giải quyết khó khăn của các HTX, hỗ trợ để phát triển các HTX, kinh tế tập thể trong thời gian tới.