Mô hình nào cho bếp ăn bán trú bậc tiểu học?

Hiệu trưởng kiêm chủ… bếp

Ví như tại quận Hải An có 8 trường tiểu học thì tất cả các trường điều triển khai bếp ăn bán trú theo hình thức nhà trường tự sản xuất: ký hợp đồng với nhà cung cấp thực phẩm chuyển tới bếp ăn của trường, giao tổ bếp sản xuất bữa ăn cho học sinh từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần. Với cách làm này, Ban giám hiệu (BGH) nhà trường phải cắt cử một cán bộ chuyên trách lo kiểm soát định lượng thực phẩm từ lúc nhận thực phẩm cho tới toàn bộ quy trình chế biến và gánh mọi rủi ro về vệ sinh an toàn thực phẩm nếu xảy ra sự cố từ bữa ăn học đường.

Trường Tiểu học Cát Bi (quận Hải An) hiện có 2.056 học sinh, chia làm 46 lớp nhưng chỉ đáp ứng được 30% số học sinh ăn bán trú trong trường do điều kiện cơ sở vật chất, hạ tầng, phòng ăn hạn chế. Mỗi suất ăn của các em học sinh có mức 26.000 đồng/học sinh/ngày, gồm 1 bữa chính (ăn trưa) và 1 bữa phụ chiều (sau khi ngủ dậy).

Để thực hiện bếp ăn học đường này, BGH nhà trường phải cắt cử phó hiệu trưởng phụ trách toàn bộ khâu bếp ăn từ kiểm tra định lượng, chất lượng thực phẩm cho tới giám sát định lượng hàng hóa nhập vào, lên thực đơn bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng và quy trình chế biến, kiểm tra công tác vệ sinh nhà bếp… Với cách làm này, BGH nhà trường phải chịu mọi trách nhiệm về định lượng, chất lượng, an toàn, vệ sinh bữa ăn cho học sinh.

Các cháu học sinh ăn bán trú tại trường Tiểu học Cát Bi.

Cô giáo Phạm Thúy Hải - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Hàng năm, qua khảo sát đăng ký ăn bán trú, nhà trường tiếp nhận khoảng 90% nguyện vọng từ phía các phụ huynh mong muốn cho các cháu từ khối 1-khối 5 được ăn bán trú tại trường. Điều này cho thấy, nhu cầu ăn bán trú tại trường đối với học sinh tiểu học là rất lớn. Tuy nhiên, do điều kiện cơ sở hạ tầng còn hạn chế nên nhà trường chỉ có thể tổ chức ăn bán trú cho học sinh khối 1 và 2. Hàng ngày, phó hiệu trưởng hoặc hiệu trưởng phải có mặt từ 6h30 để giám sát, kiểm tra công tác vệ sinh nhà bếp, nhận và kiểm tra nguồn thực phẩm, giám sát quy trình chế biến, lưu thức ăn. Bếp ăn của trường tuân thủ quy trình một chiều từ nhiều năm nay. Các dụng cụ ăn uống như tô, đĩa, thìa, khay... đều được rửa và hấp bằng máy nên đảm bảo an toàn”.

Được biết, ở Hải Phòng có rất nhiều trưởng tiểu học thực hiện bếp ăn bán trú theo mô hình trên đã thừa nhận, họ vừa là hiệu trưởng, vừa là chủ bếp (hiệu trưởng là chủ bếp theo giấy phép được cơ quan quản lý y tế cấp), vô cùng áp lực vì vừa quản lý hoạt động chuyên môn (tổ chức, quản lý, dạy học ), vừa phải lo chuyện bếp núc trong khi chuyên môn về vệ sinh an toàn thực phẩm không có. Chưa kể việc ký kết hợp đồng lao động với nhân công nấu bếp cũng chưa đúng quy định (không có định biên nấu ăn trong trường tiểu học, không có hợp đồng lao động, không có bảo hiểm). Đặc biệt, mới đây khi sự cố xảy ra ở trường iSchool Nha Trang làm 1 học sinh tử vong liên quan bữa ăn bán trú khiến các hiệu trưởng càng lo lắng, áp lực.

Bà Nguyễn Thị Lệ Thủy - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo quận Lê Chân cho biết: “Hiện, các trường tiểu học trên địa bàn quận Lê Chân đều tổ chức ăn bán trú từ lớp 1 tới lớp 5, có trường chỉ đến lớp 3 tùy vào điều kiện cơ sở vật chất có đáp ứng được hay không. Nhìn chung, tổ chức ăn bán trú cho học sinh tiểu học trên địa bàn quận mới đáp ứng được 50%, còn thực tế nhu cầu của phụ huynh muốn con được ăn bán trú tại trường là rất lớn. Một số trường cũng có triển khai thí điểm mô hình bếp ăn công nghiệp bằng việc thuê đơn vị chuyên về bếp ăn công nghiệp tới trường sản xuất và nhận được phản hồi tốt, còn lại phần lớn các trường vẫn tự sản xuất 100%”.

Mô hình bếp ăn nào cho các trường tiểu học?

Ở một mô hình khác, tại trường Tiểu học Nguyễn Văn Tố, quận Lê Chân, cô giáo Nguyễn Thị Thắm, Hiệu trưởng nhà trường thông tin: Khoảng hơn một tháng nay, nhà trường thí điểm tổ chức ăn bán trú theo mô hình ký hợp đồng hợp tác dịch vụ, thuê công ty chế biến suất ăn chuyên nghiệp tới tận trường nấu (nhà trường đã chọn phương án thuê đơn vị có đủ các điều kiện như chứng nhận ISO 22000: 2018- hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, chứng chỉ HACCP - hệ thống quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm) nhằm hạn chế rủi ro và chuyên nghiệp hơn trong hoạt động bếp ăn bán trú cho học sinh. Với cách làm này, đơn vị chế biến suất ăn sẽ phải chịu trách nhiệm toàn bộ quy trình từ nguồn thực phẩm an toàn, lên thực đơn (đảm bảo không bữa nào bị trùng menu trong 3 tháng), kiểm tra định lượng, chất lượng thực phẩm, vệ sinh nhà bếp, giám sát chế biến và chịu toàn bộ trách nhiệm về an toàn bữa ăn của học sinh. Ngoài ra, họ tự chịu trách nhiệm với lao động của mình, từ khâu đào tạo, ký hợp đồng lao động, trả lương, mua bảo hiểm…

Ăn bán trú tại trường Tiểu học Nguyễn Văn Tố, quận Lê Chân.

Cô Nguyễn Thị Thắm cho biết thêm: “Hàng ngày, đơn vị sản xuất bữa ăn cho xe chuyên dụng chống độc chở nguyên liệu thực phẩm đến trường rồi thực hiện các khâu từ vệ sinh, chế biến, chia khẩu phần ăn cho học sinh. Mỗi suất ăn cho học sinh có mức giá 30 ngàn đồng/học sinh đã bao gồm chất đốt và 2 bữa ăn chính và phụ, bảo hiểm bữa ăn”.

Qua thí điểm, trường Tiểu học Nguyễn Văn Tố và phụ huynh nhận thấy, học sinh rất thích bữa ăn kiểu này vì thực đơn phong phú, cân bằng dinh dưỡng, đa dạng, ngon miệng, rẻ hơn nhà trường tự nấu do nhà cung cấp có trang trại, mua sỉ các loại thực phẩm khác. Bản thân nhà trường cũng bớt được phần nào áp lực khi phải vừa quản lý, hoạt động chuyên môn về giáo dục, vừa phải lo giám sát từng lạng thịt, mớ rau rồi chất lượng, an toàn thực phẩm… Mỗi ngày, giáo viên chủ nhiệm các lớp đều gửi hình ảnh bữa ăn về cho nhóm phụ huynh lớp để họ giám sát thực đơn, khẩu phần ăn của con.

Đơn vị cung cấp suất ăn chuyên nghiệp có chứng nhận ISO 22000: 2018 chuẩn bị suất ăn được chế biến tại trường Tiểu học Nguyễn Văn Tố.

Cần gỡ rối cho các nhà quản lý giáo dục

Theo ghi nhận của phóng viên VnBusiness, tại Hải Phòng, hiện phần lớn các trường tiểu học đang duy trì mô hình tự mua thực phẩm, tự ký hợp đồng nhân công nấu bếp và chế biến suất ăn cho học sinh tại trường. Cách làm này có thuận lợi có thể giá thành rẻ hơn chút nhưng lại bộc lộ nhiều hạn chế, gây áp lực lớn cho chính các giáo viên và BGH nhà trường.

Một số hiệu trưởng bậc tiểu học ở Hải Phòng nêu quan điểm: nhà giáo chỉ thuần túy về chuyên môn dạy và học, không có nghiệp vụ về dinh dưỡng hay an toàn thực phẩm, vì thế để làm tốt bữa ăn bán trú nên thuê một đơn vị chuyên về lĩnh vực này tới sản xuất bữa ăn ngay trong trường. Ngay như việc giám sát đường đi của thực phẩm, nhà trường làm sao biết được?

Để có những bữa ăn đảm bảo chất dinh dưỡng, vệ sinh an toàn thực phẩm cho học sinh cần có đơn vị nấu ăn chuyên nghiệp.

Mua thực phẩm của một hay nhiều nhà cung ứng rồi chuyển cho tổ bếp của trường nấu nhưng nếu xảy ra ngộ độc thì biết đổ lỗi cho ai? Nhà cung ứng hay nhà bếp? Việc thuê trọn gói sẽ dễ quy trách nhiệm hơn và BGH cùng phụ huynh sẽ đóng vai trò giám sát.

Đông đảo phụ huynh tán thành cách làm là: Thuê đơn vị nấu ăn chuyên nghiệp, có đầy đủ các chứng chỉ quản lý về bếp ăn tới nấu tại trường. Bởi quy trình cung cấp thực phẩm, quản lý thực phẩm, chế biến vừa bảo đảm, vừa chuyên nghiệp, thực đơn phong phú, giá thành hạ, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng. Khi họ làm thuê, BGH và đại diện phụ huynh có thể đến kiểm tra bất cứ lúc nào và kiểm soát được các khâu từ khi tiếp phẩm tới khi sơ chế, nấu chín, lưu mẫu, chia thức ăn cho học sinh. Còn nếu BGH đứng ra tự sản xuất 100% bếp ăn bán trú thì người giám sát sẽ là phụ huynh, người bị kiểm soát sẽ là BGH nhà trường, trong khi BGH khó kiểm soát được các khâu tiếp phẩm, chế biến.

Vũ Trang