Mở ngành mới đừng để 'bình mới rượu cũ'

Sinh viên Trường Đại học Y tế Công cộng. Ảnh: INT

Mùa tuyển sinh năm 2023, nhiều cơ sở giáo dục đại học dự kiến mở các ngành đào tạo mới, đáp ứng nhu cầu của người học và xu hướng thị trường lao động.

Không ngoài dự đoán

Năm nay, Trường ĐH Thủy lợi dự kiến tuyển sinh 2 ngành mới là Ngôn ngữ Hàn Quốc, Ngôn ngữ Trung Quốc. Trường ĐH Công nghiệp Hà Nội dự kiến tuyển 7.500 chỉ tiêu đại học chính quy cho 50 ngành/chương trình đào tạo; trong đó có ngành/chương trình đào tạo dự kiến mở mới như: Năng lượng tái tạo; Kỹ thuật sản xuất thông minh; Công nghệ kỹ thuật điện tử y sinh; Ngôn ngữ học.

Một trong những điểm mới trong mùa tuyển sinh năm nay của Trường ĐH Thương mại là mở thêm 2 ngành, gồm: Phân tích kinh doanh trong môi trường số, Ngôn ngữ Trung; 3 chương trình chất lượng cao mới là: Quản trị khách sạn, Thương mại quốc tế và Marketing thương mại.

Trường ĐH Kinh tế TPHCM có 5 chương trình mới gắn liền với kỷ nguyên số, gồm: Công nghệ tài chính (Fintech); Công nghệ Marketing (Martech); Kinh doanh số (Digital business); Kỹ sư Robot và Trí tuệ nhân tạo (Robot & AI, hệ kỹ sư); Kỹ sư Công nghệ Logistic (Logtech, hệ kỹ sư). Tại Phân hiệu Vĩnh Long, trường này bổ sung 2 chương trình đào tạo mới thuộc lĩnh vực công nghệ là: Công nghệ và đổi mới sáng tạo; Kỹ sư Robot và Trí tuệ nhân tạo (Robot & AI, hệ kỹ sư).

Năm nay, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông dự kiến tuyển sinh mới một số ngành, chương trình đào tạo như: Kinh tế số, Truyền thông và quan hệ công chúng, chương trình Cử nhân Công nghệ thông tin (hướng ứng dụng); chương trình chất lượng cao ngành Marketing theo định hướng Marketing số (Digital Marketing).

Tại khu vực phía Nam, nhiều cơ sở giáo dục đại học cũng công bố bổ sung thêm nhiều ngành mới trong mùa tuyển sinh năm nay. Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TPHCM mở 4 ngành mới là: Công nghệ tài chính, Luật, Thương mại điện tử và Khoa học dữ liệu.

Theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, các trường đại học được tự chủ mở ngành đào tạo nếu đảm bảo điều kiện theo quy định. Do đó, mở ngành mới trong mùa tuyển sinh năm 2023 là điều không nằm ngoài dự đoán.

GS.TS Nguyễn Đình Hương – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - nhìn nhận, đây là xu hướng tất yếu, nhất là khi các trường được tự chủ. Qua đó cho thấy, đơn vị đã và đang chủ động bắt nhịp với xu thế phát triển của của đất nước cũng như hội nhập thế giới.

Thí sinh tham dự Kỳ thi đánh giá tư duy năm 2022 do ĐH Bách khoa Hà Nội tổ chức. Ảnh: TG

Tránh tình trạng “ăn xổi”

Việc mở thêm các ngành nghề đào tạo cũng nhằm gia tăng cơ hội học đại học cho thí sinh. Đây là tín hiệu tốt nếu ngành nghề đó đáp ứng nhu cầu xã hội cũng như năng lực đào tạo của nhà trường. Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Đình Hương cho rằng, mở ngành mới cần có nghiên cứu, khảo sát và tham khảo quốc tế, tránh “ăn xổi” vì mục đích kinh tế.

Theo đó, cần tính toán, điều tra, đánh giá tác động của ngành nghề đó, nhất là về nhu cầu nguồn nhân lực, cơ hội việc làm và xu thế phát triển. Đặc biệt, cơ sở giáo dục đại học cần chuẩn bị cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, nhằm bảo đảm chất lượng đầu ra, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cho lĩnh vực, ngành nghề đó.

Hoan nghênh việc các cơ sở giáo dục đại học đã chủ động, linh hoạt trong việc mở ngành mới, GS.TS Phạm Tất Dong - nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, việc này không đáng lo ngại. Đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh tự chủ đại học và cơ cấu kinh tế có dịch chuyển mạnh mẽ; trong đó, sự phát triển ngành nghề trong xã hội ngày càng đa dạng hơn.

“Điều quan trọng là, phải tăng cường khâu quản lý, kiểm định chất lượng khi các ngành nghề mới được mở ra, tránh “thả nổi” - GS.TS Phạm Tất Dong nêu vấn đề.

“Ở những mùa tuyển sinh trước, nhiều trường đại học mở ngành đào tạo mới nhưng tuyển sinh không đủ chỉ tiêu, thậm chí không tuyển sinh được, dẫn đến nguy cơ “chết yểu”, gây lãng phí” - GS.TS Phạm Tất Dong viện dẫn và khuyến nghị, trước khi mở ngành mới, một trong những điều kiện quan trọng là cần có dự báo nguồn nhân lực với tầm nhìn trung hạn và dài hạn. Từ đó, xây dựng kế hoạch tuyển sinh và đào tạo của nhà trường.

Theo GS.TS Phạm Tất Dong, nếu các trường mở ngành mới phù hợp với nhu cầu của xã hội và người học, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của trường, đấy là điều rất tốt và chúng ta nên ủng hộ.

Tuy nhiên, điều mà nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Khuyến học Việt Nam quan ngại là, một số cơ sở giáo dục đại học lạm dụng quyền tự chủ để mở ngành mới, với nhiều tên gọi thời thượng nhằm thu hút thí sinh và phụ huynh.

Lo ngại nhiều trường ồ ạt mở ngành mới, ngành “hot” để thu hút thí sinh, TS Lê Viết Khuyến – Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) trao đổi, có thực trạng một số trường vì muốn thu hút thí sinh đã mở thêm nhiều ngành mới với tên gọi hấp dẫn. Tuy nhiên, thực chất là “bình mới rượu cũ”, gây khó khăn trong công tác tuyển sinh các ngành truyền thống.

Quá nhiều ngành học mới có thể gây khó khăn trong tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh; thậm chí nhiều ngành nghề sau khi tốt nghiệp khó xin việc vì không phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động. Vô hình trung dẫn đến tình trạng thất nghiệp tràn lan, lãng phí thời gian, công sức và tiền bạc. Do đó, các trường cần cân nhắc trước khi mở ngành nghề mới, tránh những hệ lụy không đáng có.

Theo GS.TS Nguyễn Đình Hương, nhiều cơ sở giáo dục đại học mở thêm nhiều ngành mới bước đầu cho thấy những dấu hiệu tích cực của chủ trương, chính sách về tự chủ. Đồng thời giúp đa dạng hóa dịch vụ đào tạo, góp phần thúc đẩy các trường đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, nếu mở ngành mới theo kiểu “ăn xổi”, nguồn lực, cơ sở vật chất chưa sẵn sàng sẽ dẫn đến chất lượng đào tạo không đảm bảo, ảnh hưởng xấu đến thương hiệu của nhà trường và dư luận xã hội.

Minh Phong