Mở ra thời kỳ phát triển mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong kỷ nguyên mới

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên làm việc lấy biểu quyết thông qua việc sửa đổi Hiến pháp. Ảnh: quochoi.vn

Ngày làm việc mang dấu ấn lịch sử

Sáng ngày 16/6, Quốc hội đã có buổi làm việc tập trung tại hội trường để biểu quyết thông qua Nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Dưới sự điều hành của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội nghe Phó Chủ tịch Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Sau đó, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết này bằng hình thức biểu quyết điện tử. Kết quả, với 470/470 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử trong tiến trình lập hiến của quốc gia, mở ra một thời kỳ phát triển mới, nơi bản lĩnh lập pháp, tinh thần đổi mới thể chế, ý chí chính trị và chiều sâu văn hóa của dân tộc cùng hội tụ để kiến tạo nên nền tảng pháp lý cao nhất của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Điểm nổi bật nhất trong sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này chính là sự đồng thuận tuyệt đối trong Quốc hội và sự hưởng ứng rộng rãi của toàn xã hội. Trong lịch sử lập pháp thế giới hiện đại, không phải lúc nào cũng đạt được sự đồng thuận gần như tuyệt đối cho một văn bản mang tầm Hiến pháp. Nhưng ở Việt Nam, điều đó đã diễn ra nhờ quá trình chuẩn bị, lấy ý kiến, phân tích, tranh luận và tiếp thu, hoàn chỉnh đã diễn ra hết sức kỹ lưỡng, khoa học và dân chủ. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, với hơn 280 triệu lượt ý kiến tham gia về tất cả các nội dung trong dự thảo Nghị quyết, đã cho thấy sự quan tâm, đồng tình ủng hộ và tinh thần trách nhiệm rất cao của các tầng lớp nhân dân đối với những công việc hệ trọng của đất nước. Việc lấy ý kiến nhân dân về việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp thực sự trở thành đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý dân chủ, sâu rộng trong toàn hệ thống chính trị, toàn xã hội.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, tất cả các ý kiến góp ý, dù là đa số hay thiểu số đều được nghiên cứu, xem xét một cách đầy đủ, khách quan, kỹ lưỡng, không vì là ý kiến của thiểu số mà không được xem xét. Ông Nguyễn Khắc Định nêu rõ, nghị quyết được Quốc hội thông qua sẽ là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị...

Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành Nghị quyết số 203/2025/QH15 về nội dung đặc biệt quan trọng này.

Cơ sở pháp lý để thực thi mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Một trong những ý nghĩa quan trọng của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đó là xác lập cơ sở pháp lý để thực thi mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7 tới.

Các đại biểu biểu quyết điện tử thông qua việc sửa đổi Hiến pháp. Ảnh: quochoi.vn

Theo đó, Điều 110 của Hiến pháp được sửa đổi thành: Các đơn vị hành chính của Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do Quốc hội quy định.

Điều 111 của Hiến pháp được sửa đổi như sau: Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo do Quốc hội quy định. Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.

Nghị quyết cũng nêu rõ việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1/7. Khi kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong năm 2025 thì không tiến hành bầu các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch, ủy viên UBND tại đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp; không bầu trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp. Căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp. Thủ tướng chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thường trực HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ định ủy viên UBND cùng cấp và chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch UBND của đơn vị hành chính cấp dưới hình thành sau sắp xếp. Thường trực HĐND ở đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp chỉ định ủy viên UBND cùng cấp. Trường hợp đặc biệt cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch, trưởng các ban của HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp hoặc làm đại biểu HĐND để hình thành HĐND lâm thời ở các phường đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị không tổ chức HĐND.

Thu Hà (tổng hợp)