Mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng, quy định hậu kiểm rõ ràng

Bãi bỏ 3 nhóm thủ tục về xây dựng

Tiếp tục chương trình phiên họp, chiều 16/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Nêu tờ trình, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng nhấn mạnh, nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 66-NQ/TW, dự thảo luật chỉ quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng.

Liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh, so với luật hiện hành, dự thảo luật đề xuất bãi bỏ 3 nhóm thủ tục, gồm: Bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, tăng cường trách nhiệm kiểm soát về mặt chuyên môn cho tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra và trách nhiệm quản lý của chủ đầu tư.

Cùng với đó là bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang “hậu kiểm”, chuyển sang trao quyền chủ động và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp tham gia hoạt động xây dựng bằng hình thức doanh nghiệp tự công bố năng lực hoạt động xây dựng...

Ngoài ra, dự thảo luật cũng cắt giảm nội dung thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi; cắt giảm đối tượng phải cấp giấy phép xây dựng (quy định miễn giấy phép xây dựng đối với dự án/ công trình đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi)...

Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Trần Văn Khải.

Báo cáo thẩm tra về lập, thẩm định dự án và quyết định đầu tư xây dựng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Trần Văn Khải cho biết, dự thảo luật mới chỉ quy định thẩm quyền thẩm định đối với dự án đầu tư công, PPP và đầu tư kinh doanh, nhưng chưa làm rõ đối với nhóm “dự án đầu tư xây dựng khác”. Do đó, cần bổ sung quy định cụ thể về thẩm quyền thẩm định cho các dự án sử dụng vốn ngân sách khác, vốn ODA hoặc vốn vay ưu đãi để tránh bỏ trống cơ chế pháp lý.

Bên cạnh đó, theo ông Khải, có ý kiến đề nghị không quy định cứng việc “cơ quan chuyên môn về xây dựng” phải trực tiếp thẩm định như tại điều 27, nhằm tránh chồng chéo chức năng giữa cơ quan quản lý Nhà nước và tổ chức thẩm định, đồng thời tạo điều kiện xã hội hóa hoạt động thẩm định, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý đầu tư xây dựng.

Về giấy phép xây dựng, có ý kiến cho rằng, giấy phép không phải “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội, vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát.

Quy định về hậu kiểm rõ ràng

Thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải trăn trở với những thay đổi trong thủ tục hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ 20 - 30 ngày xuống còn 10 - 15 ngày. “Đây là bước tiến tích cực trong quản lý hiện đại, tuy nhiên khi triển khai thực tiễn có thể có nguy cơ làm giảm hiệu quả", bà Hải nói.

Theo đó, đại biểu đề nghị, việc cho phép hậu kiểm cần đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ môi trường, nếu không sẽ dẫn đến tình trạng chủ đầu tư phải đối mặt với nhiều cơ quan kiểm tra song song.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: QH

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhìn nhận định, dự thảo luật giao chủ đầu tư thực hiện thẩm định, kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, tuy nhiên chưa có cơ chế kiểm soát, giám sát việc chủ đầu tư tự thẩm định thiết kế.

"Chủ đầu tư nào cũng muốn 'đốt cháy giai đoạn', làm dự án thẳng băng thì không có lời. Có những dự án có thiết kế PCCC nhưng khi vụ việc xảy ra, mở vòi không có nước... Cần làm đúng bài bản, đúng tiêu chuẩn, để làm sao quản lý", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Đề cập đến quy định miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, vấn đề này hết sức quan trọng khi dự thảo luật đã mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng. Do vậy, cần nghiên cứu quy định về hậu kiểm rõ ràng, công khai thông tin, tránh lạm dụng hoặc buông lỏng kiểm tra, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, phòng cháy chữa cháy, quyền lợi của người dân...

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần quan tâm đến chất lượng, cách thức, quy trình cấp phép để giấy phép không phải “rào cản” hay thủ tục gây phiền hà. Làm sao để việc cấp phép là công cụ đảm bảo quyền lợi của công dân và trật tự môi trường trong lĩnh vực xây dựng.

Luân Dũng