Mở thêm 'cửa' tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp tư nhân

Sáng nay (21/3), tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng tổ chức Hội thảo “Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân”.

Khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp tư nhân còn nhiều hạn chế

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Có 100 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa với tổng dư nợ đạt 2,74 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% dư nợ nền kinh tế, có 208.992 doanh nghiệp nhỏ và vừa còn dư nợ. Trong đó, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt 2.746.308 tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023.

“Nguồn vốn tín dụng ngân hàng đã đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước”- Phó Thống đốc Đào Minh Tú đánh giá.

Các đại biểu chia sẻ tại Hội thảo. Ảnh Thời báo Ngân hàng

Song song với giải pháp tháo gỡ khó khăn trong tiếp cận tín dụng, NHNN cũng thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tín dụng mở rộng tín dụng có hiệu quả, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng cho doanh nghiệp; yêu cầu các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí hoạt động để giảm lãi suất cho vay hỗ trợ nền kinh tế nói chung, khu vực kinh tế tư nhân nói riêng phát triển, góp phần thúc đẩy tăng trưởng.

Không chỉ hỗ trợ về vốn, các ngân hàng còn giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới, mở rộng quy mô sản xuất và cải thiện vị thế cạnh tranh cả trong nước và quốc tế... Những giải pháp này đang trở thành chất xúc tác quan trọng thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân, tạo ra những giá trị bền vững cho nền kinh tế.

Dù vậy, theo lãnh đạo NHNN, khu vực kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng cạnh tranh. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp tư nhân vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Năm 2025 dự báo cho thấy tình hình kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại gia tăng và chi phí vay cao ở nhiều quốc gia. Các khó khăn nêu trên sẽ tác động lớn đến nền kinh tế có độ mở lớn như nước ta, trong đó có khu vực kinh tế tư nhân.

Tính từ ngày 25/2 đến đầu tuần này, đã có 23 ngân hàng giảm lãi suất cho vay. Theo NHNN, năm 2023, lãi suất cho vay bình quân giảm 1,3% so với đầu năm. Năm 2024, lãi suất cho vay bình quân giảm 1,4%. Năm 2025, từ đầu năm đến nay, lãi vay đã giảm 0,8%.

Nhiều ngân hàng thương mại cho biết, hiện lãi suất cho vay đã hạ xuống rất thấp nhưng vẫn khó tìm khách hàng.

Đại diện Agribank cho biết, năm 2024, Agribank đã giảm lãi suất cho vay 4 lần, đưa mặt bằng lãi suất giảm gần 2% so với năm 2023 và thuộc nhóm thấp nhất trên thị trường. Riêng với doanh nghiệp FDI khu vực phía bắc, Agribank triển khai gói vay lãi suất thấp 2,4 - 3,9%/năm nhưng 3 tháng đầu năm chỉ một doanh nghiệp tại Bắc Giang vay.

Trong khi đó, Phó Tổng giám đốc Vietcombank Nguyễn Việt Cường, cũng khẳng định, từ năm 2023 đến nay, Vietcombank luôn giảm mặt bằng lãi suất để hỗ trợ phát triển kinh tế. Trong năm nay, thực hiện chỉ đạo của NHNN, Vietcombank tiên phong giữ mặt bằng lãi suất thấp, giữ mặt bằng lãi suất đầu vào thấp, tiết giảm chi phí để giảm lãi suất cho vay.

Thêm sản phẩm tín dụng chuyên biệt; tăng hiệu quả quỹ bảo lãnh tín dụng

Chủ tịch Hãng kiểm toán ASCO Nguyễn Thanh Khiết cũng cho rằng, một trong những thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp phải là khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng. Các nguyên nhân chính bao gồm thiếu tài sản đảm bảo, hồ sơ tài chính chưa minh bạch… Để giải quyết vấn đề này, cần triển khai các giải pháp đồng bộ từ phía ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.

Theo Chủ tịch Hãng kiểm toán ASCO, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị, năng lực tài chính và minh bạch thông tin; Xây dựng, cải thiện hệ thống quản trị doanh nghiệp, áp dụng công nghệ và AI trong kế toán và quản lý tài chính, các lĩnh vực tác nghiệp khác. Doanh nghiệp nhỏ và vừa cần xây dựng báo cáo tài chính minh bạch, có kiểm toán độc lập để tạo niềm tin với ngân hàng. Chủ động xây dựng kế hoạch kinh doanh đồng bộ với các kế hoạch tác nghiệp khác và phương án sử dụng vốn hiệu quả để thuyết phục ngân hàng.

Cùng với đó, các ngân hàng nên thiết kế các sản phẩm tài chính chuyên biệt như khoản vay tín chấp dựa trên dòng tiền kinh doanh, khoản vay theo hợp đồng đầu ra hoặc khoản vay dựa trên tài sản hình thành từ vốn vay. Ngoài ra, cần mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế của doanh nghiệp thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo.

Cải tiến quy trình thẩm định tín dụng theo hướng đơn giản, minh bạch và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ: Áp dụng mô hình thẩm định tín dụng theo rủi ro, kết hợp đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp bằng các tiêu chí linh hoạt, giảm bớt yêu cầu giấy tờ không cần thiết và tự động hóa một số bước xét duyệt để tăng tốc độ giải ngân.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân, các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và tạo thành chuỗi liên kết giữa các doanh nghiệp để sát cánh cùng phát triển.

Về khâu vay vốn ngân hàng, ông Nguyễn Văn Thân khẳng định, các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tập hợp các thông tin, hồ sơ về Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, Hiệp hội sẽ tư vấn cho doanh nghiệp và đứng ra giới thiệu với ngân hàng.

"Điều này mang lợi ích về mặt thời gian. Các ngân hàng cho vay cũng yên tâm hơn rất nhiều. Cần phải liên kết, sát cánh để Hiệp hội có thể giúp các doanh nghiệp. Có rất nhiều các phương án để doanh nghiệp huy động vốn, ngoài ngân hàng thì còn các quỹ… Nhưng vẫn cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ tiếp cận hơn so với đi vay ở ngân hàng" - ông Thân nói thêm.

Nhấn mạnh khuôn khổ để doanh nghiệp phát triển không chỉ là vốn tín dụng, mà còn là vốn đầu tư dài hạn, TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, Chính phủ cần mở ra thị trường vốn đầu tư đa dạng hơn, phát triển thị trường vốn có các loại quỹ, giảm gánh nặng cho phía ngân hàng.

Phát triển mạnh hệ thống quỹ bảo lãnh tín dụng nhằm giảm bớt rủi ro cho ngân hàng và hỗ trợ doanh nghiệp không có tài sản đảm bảo. Chính phủ và các tổ chức tài chính cần tăng cường vốn cho các quỹ bảo lãnh tín dụng, mở rộng phạm vi bảo lãnh để giúp nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn dễ dàng hơn. Đồng thời, cần cải tiến quy trình bảo lãnh để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí khi tiếp cận vốn.

Thảo Nguyên