Mơ theo cánh bay

Tết này, trong khi các đơn vị trách nhiệm với hơn 6 ngàn kỹ sư, công nhân, người lao động bám công trường để thi công thì dân ta bên ấm trà xuân, kể chuyện vui nghĩ về những giấc mơ từ khi ý tưởng dự án mới hình thành.

Giấc mơ dài lâu

Ý tưởng xây dựng Sân bay Long Thành thay thế Sân bay Tân Sơn Nhất bắt đầu từ những năm 1980, từ ấy bắt đầu mơ. 17 năm sau, Sân bay Long Thành có tên trong quy hoạch phát triển hệ thống sân bay quốc gia (Quyết định số 911/QĐ-TTg ngày 24-10-1997 của Thủ tướng Chính phủ); 8 năm sau được phê duyệt quy hoạch vị trí, quy mô, phân khu chức năng (QĐ số 703/QĐ-TTG ngày 20-7-2005); thêm 6 năm nữa được phê duyệt quy hoạch (QĐ số 909/QĐ-TTg ngày 14-6-2011). Từ quy hoạch được phê duyệt đến dự án tiền khả thi trình Quốc hội xem xét, bấm nút thành chủ trương (vào ngày 25-6-2015) mất 4 năm. Đến ngày 5-1-2021, dự án chính thức được khởi công, dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2025. Như vậy, từ ý tưởng đến dự án được khởi công trải qua 45 năm, trong đó 28 năm làm thủ tục khai sinh.

Vì đây là công trình trọng điểm quốc gia, nhiều bài toán khó nên phải tính kỹ, bàn lâu, khiến giấc mơ kéo dài. Mơ dài thì mộng đẹp!

Nỗi niềm tái định cư

Với quy mô 5 ngàn hécta của dự án, chính quyền địa phương phải thu hồi, giải tỏa trắng xã Suối Trầu và giao quỹ đất của 5 xã khác, khiến hơn 15 ngàn hộ tái định cư. Các khu định cư được quy hoạch 320 hécta ở các địa điểm thuận lợi, với quan điểm “cư dân tái định cư sống tốt hơn nơi ở cũ”. Cư dân diện tái định cư sống với giấc mơ “tốt hơn”, nhưng rất nhiều trắc trở trong thực tế.

Từ mơ ước trở thành hiện thực là một khoảng cách lớn, có khi trải nhiều mùa xuân. Mùa xuân này mơ cùng Dự án Sân bay Long Thành hoàn thành, xuân sau sẽ mơ về chất lượng bay mang thương hiệu Việt Nam.

Cuối năm 2016, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Đồng Nai đến thăm vùng giải tỏa đền bù, mới hiểu nỗi niềm của bà con bày tỏ. Quy hoạch treo lâu quá, một bô lão ở xã Suối Trầu nói vui: “Ăn Tết treo hơn 10 năm”. Do đâu vậy? Có lúc đổ lỗi cho dịch Covid-19, thực tế chính là do chính sách thiếu đồng bộ. Lòng dân không ai chống dự án. Người dân đã chờ đợi rất lâu để ổn định cuộc sống, mơ về cuộc sống mới tốt đẹp hơn. Hàng loạt câu hỏi thực tế chưa thuận lòng dân về mức, giá và cách đền bù, giải tỏa, di dời. Sau đó, chính quyền địa phương vận dụng hết chính sách để đền bù và hỗ trợ hợp lý để bà con đến khu tái định có điều kiện tốt hơn, nhà ở gắn với hệ thống đường sá, dịch vụ, trường học, trạm xá, cơ sở thờ tự được bố trí hợp lý. Các khu tái định cư ở Lộc An - Bình Sơn đang dần hình thành khu dân cư văn hóa. Dẫu chưa thỏa lòng mỗi người, nhưng đó là thực tế bước ra khỏi giấc mơ.

Vẫn mơ về nhân lực

Rồi Sân bay Long Thành sẽ rộn ràng cánh bay quốc tế. Khi bắt đầu làm hồ sơ về Dự án Sân bay Long Thành, chính quyền địa phương đã tính đến việc “tạo nguồn nhân lực tại chỗ” làm nội lực ở Đồng Nai. Đã có nhiều chủ trương, ý kiến chỉ đạo địa phương chủ động chuẩn bị các giải pháp và dự án để tạo được nguồn nhân lực tại chỗ đáp ứng yêu cầu thực tế của sân bay. Những dự án đã được chuẩn bị với tầm nhìn xa: rà soát, nâng cấp các trường học phổ thông, dạy nghề, cao đẳng, đại học trên địa bàn tỉnh gắn với chương trình hướng nghiệp, dạy nghề phù hợp với nghiệp vụ phục vụ Sân bay Long Thành.

Còn nhớ, có lãnh đạo tỉnh nói rõ: Khi sân bay cất cánh, nhân lực chất lượng cao như phi công, tiếp viên có thể huy động cả nước; còn lao động dạng phụ trợ mà để mời gọi cả nước thì “mắc cỡ lắm!”. Người lao động ở địa phương cần được tạo điều kiện học tập, hướng nghiệp trước khi đóng cọc thi công dự án, nhất là đối với người lao động độ tuổi trong diện tái định cư (hiện có khoảng 9.700 người). Đến các nghề lái xe, bảo vệ, lau cửa kính, chăm sóc hoa viên cũng phải học nghề, học giao tiếp. Từ đó, hơn 20 ngành nghề được quy hoạch, hướng nghiệp; các trường dạy nghề được chú trọng; Trường trung học phổ thông Bình Sơn được xây dựng sớm hơn quy hoạch để vào cuộc; các trung tâm học tập cộng đồng các xã được trang bị máy tính và phổ quát chương trình công nghệ; nhiều trung tâm ngoại ngữ cộng đồng khai trương.

Tính từ năm 2015 đến nay, học sinh Đồng Nai, nhất là ở khu vực Long Thành - Nhơn Trạch ở độ tuổi phổ thông đáng lẽ đều được chuẩn bị sẵn sàng với các chương trình truyền thông, phổ cập phù hợp. Tiếc là, chưa phải học sinh nào, trường nào cũng được tiếp cận với các dự án nhân lực đường dài. Vậy nên, giấc mơ nhân lực địa phương cùng cánh bay vẫn còn mơ.

Điểm hẹn văn hóa

Các chuyến bay sẽ cất cánh tại sân bay (sau này có thêm Sân bay lưỡng dụng Biên Hòa), nhưng chất lượng của sân bay, bao gồm đời sống của cả vùng liên thông, ý nói là hệ thống dịch vụ và hoạt động văn hóa phục vụ hành khách trước và sau khi bay. Hành khách bay không chỉ nghĩ đến chất lượng chuyến bay, mà còn quan tâm đến giá trị văn hóa trong ứng xử, di sản văn hóa vùng cận sân bay. Long Thành - Nhơn Trạch là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, nhiều di sản văn hóa, phong phú sản vật ẩm thực, cộng đồng dân cư đa nguồn, hiếu khách, rộng mở… Tất cả các nhân tố ấy đều có thể huy động cho việc đáp ứng nhu cầu của hành khách tứ xứ. Ở các sân bay quốc tế nhiều nước khác, du khách thường có nhu cầu tham quan, tìm hiểu các di tích văn hóa; thưởng thức ẩm thực địa phương, tìm hiểu giá trị lịch sử, văn hóa, nhân văn của địa phương.

Cùng với các công trình giao thông kết nối sân bay, các khu thương mại, dân cư gắn kết với sân bay, ắt cũng cần có các dự án huy động các nguồn lực trong dân, từ dân đưa các giá trị bản sắc văn hóa địa phương vào phục vụ sân bay, từ dịch vụ nghe nhìn, ăn uống, mua sắm, giải trí đến tiện nghi sinh hoạt. Nếu được vậy, dân ta được góp phần tạo chất lượng chuyến bay. Đây là giấc mơ có xa vời lắm không? Nhiều sân bay quốc tế các nước khác đã làm được, ta có thể làm tốt hoặc tốt hơn.

Huỳnh Văn Tới