Mối nguy của thừa canxi

Thừa canxi sẽ gia tăng nguy cơ mắc chứng đau tim và đột quỵ. Ảnh: SK&ĐS.

Việc tố cáo những tác động độc hại của thừa canxi chắc chắn sẽ gây ra cơn bão tuyên truyền ầm ĩ. Ngành công nghiệp sữa, giới chức y tế và các công ty thực phẩm bổ sung đã đầu tư không biết bao nhiêu mà kể thời gian, tiền bạc và nhân lực để quảng bá tính cần thiết của việc tăng cường tiêu thụ canxi, cũng như quảng bá thực phẩm bổ sung canxi nhằm phòng ngừa và điều trị loãng xương.

Việc ám chỉ canxi - một chất dinh dưỡng vốn được công nhận rộng rãi là tốt - là nguyên nhân gây bệnh và làm tử vong sẽ kích thích sự trả đũa từ những người bị đe dọa thiệt hại về danh tiếng và tài chính.

Tại thời điểm viết cuốn sách này, rất ít người xem xét đến khả năng rằng bất kỳ ai, đặc biệt là người cao tuổi, đều có thể đang mắc bệnh do dư thừa canxi độc hại, thậm chí họ còn tiếp tục thêm liều, và dùng quá liều.

Những cảnh báo nhấn mạnh và thường xuyên lặp đi lặp lại từ các bác sĩ, báo chí phổ thông, ngành công nghiệp sữa và các nhà cung cấp thực phẩm bổ sung khẳng định rằng thiếu canxi là một vấn đề phổ biến và gần như luôn gặp phải ở phụ nữ mãn kinh và nam giới có tuổi.

Bằng chứng được cung cấp trong chương này cho thấy điều ngược lại mới là đúng. Theo định nghĩa, loãng xương là tình trạng thoái hóa của xương liên quan đến sự thiếu hụt canxi đáng kể trong chất nền xương. Bằng cách nào đó, việc quan sát thấy tình trạng thiếu canxi trong xương loãng được nâng lên thành bằng chứng cho tình trạng thiếu canxi chung trong toàn cơ thể.

Tuy nhiên, bằng chứng khoa học đã vẽ nên một bức tranh rất khác: mức độ thiếu canxi trong xương loãng thực ra là một chỉ số về lượng canxi thừa đang trú ngụ ở những mô không phải xương. Vấn đề thực sự không phải là sự thiếu canxi trong chế độ ăn, mà đúng hơn là sự “dịch chuyển” canxi từ xương đến các vùng khác trong cơ thể.

Đối với tuổi thọ và sức khỏe của người lớn tuổi, sự lan tràn khắp cơ thể của canxi thừa là điều đáng quan ngại hơn nhiều so với bất kỳ vấn đề nào liên quan đến loãng xương. Tăng lượng canxi nạp vào chẳng những không cải thiện được độ chắc của xương, mà còn gây dư thừa canxi ở mọi nơi trong cơ thể.

Canxi thừa trong những mô không phải xương đã được chứng minh là làm tăng tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân. Không chỉ vậy, nó đặc biệt liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn hẳn do hai căn bệnh gây tử vong nhiều nhất nước Mỹ: bệnh động mạch vành và ung thư. Hãy xem xét bằng chứng mang tính cảnh tỉnh này.

Canxi thừa thúc đẩy bệnh tim mạch. Khả năng bạn bị đau tim tăng 30% và khả năng bị đột quỵ tăng đến 20% nếu nạp thêm 500mg canxi hoặc nhiều hơn mỗi ngày, đó là kết quả có được từ một đánh giá toàn diện dựa trên 15 cuộc điều tra lâm sàng độc lập.

Các nhà nghiên cứu thực hiện đánh giá báo cáo rằng các đối tượng sử dụng thực phẩm bổ sung canxi (500mg trở lên mỗi ngày) có nguy cơ đau tim cao hơn từ 27 đến 31% và nguy cơ đột quỵ cao hơn từ 12 đến 20%.

Một nghiên cứu có hơn 61.000 người tham gia được quan sát trong khoảng thời gian 19 năm kết luận rằng những người có lượng canxi nạp vào hơn 1.400mg/ngày có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch nói chung tăng ở mức đáng báo động là 40% và có nguy cơ tử vong do giảm lưu lượng máu đến cơ tim (bệnh tim thiếu máu cục bộ) tăng 114%.

Một thử nghiệm lâm sàng khác gần đây đã so sánh những người thường xuyên bổ sung canxi với những người không sử dụng thực phẩm bổ sung. Các nhà nghiên cứu này cũng kết luận rằng những người dùng thực phẩm bổ sung có nguy cơ đau tim tăng đáng kể. Nghiên cứu tương tự còn cho thấy bổ sung canxi làm tăng đáng kể mức cholesterol tổng ở phụ nữ mãn kinh. Tổng lượng cholesterol thường là một yếu tố quan trọng để đánh giá nguy cơ mắc bệnh động mạch vành.

Phụ nữ mãn kinh khỏe mạnh có dùng thực phẩm bổ sung canxi là đối tượng của một nghiên cứu dân số lớn kéo dài trong 5 năm. Các điều tra viên đã báo cáo sự gia tăng đáng kể của tỷ lệ biến chứng tim mạch, chẳng hạn như đau tim và đột quỵ. Lượng canxi nạp vào cao hơn còn liên can hơn nữa bởi các biến chứng tim mạch này thậm chí còn rõ rệt hơn ở những phụ nữ cho biết rằng đã tuân thủ nghiêm ngặt việc sử dụng thuốc, tức là tổng lượng canxi họ tiêu hóa lớn hơn.

Có lẽ còn nhiều bằng chứng thuyết phục hơn được tìm thấy thông qua việc sử dụng chụp cắt lớp vi tính (chụp CT). Công cụ chẩn đoán hiệu quả này sử dụng công nghệ máy tính và tia X để tạo ra các “lát cắt” ngang hoặc hình ảnh của các cấu trúc cơ thể. Chụp CT cho thấy hơn một phần ba người Mỹ trên 45 tuổi có dấu hiệu vôi hóa động mạch. Tuổi càng lớn tỷ lệ này càng tăng mạnh, và phải nói là tăng vọt ở phụ nữ mãn kinh cũng như ở nam giới thiếu hụt testosterone.

Về bản chất, hiện tượng vôi hóa động mạch có liên quan đến bệnh mạch vành tới mức việc đo vôi hóa trong các mạch này được sử dụng để đánh giá quá trình tiến triển bệnh. Một nghiên cứu năm 1990 đã nhấn mạnh rằng hàm lượng canxi trong mảng bám động mạch tăng lên khi mảng bám đó phát triển.

Dấu hiệu sớm nhất có thể thấy rõ của xơ vữa động mạch xuất hiện dưới dạng các vệt mỡ trong thành động mạch. Các điều tra viên báo cáo rằng các vệt mỡ này có lượng canxi nhiều gấp 13 lần so với các mô động mạch khỏe mạnh. Các mảng phát triển ở mức độ vừa phải có lượng canxi nhiều gấp 25 lần so với bình thường, và các mảng phát triển hết cỡ có lượng canxi nhiều gấp 80 lần.

Khoảng 50% trọng lượng khô của các mảng tiến triển là muối canxi. Ở các giai đoạn đầu của xơ vữa động mạch xuất hiện đầy cholesterol, trong khi các mảng tiến triển rất giàu canxi.

Các điều tra viên khác cũng báo cáo rằng bệnh nhân lớn tuổi có hàm lượng canxi trong mảng xơ vữa động mạch cao hơn so với bệnh nhân trẻ. Điều này rõ ràng phù hợp với mức độ tiêu hóa canxi thừa ngày càng gia tăng ở bệnh nhân lớn tuổi.

[...]

Thomas E.Levy/ Thái Hà Books và NXB Thế giới