Mối quan hệ Trung-Nga mới

Những quyết định này được đưa ra trong chuyến thăm Nga kéo dài 3 ngày của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đặc biệt là cuộc gặp kéo dài 4 giờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow hôm 21.3.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết ông đã ký một thỏa thuận với người đồng cấp Nga Vladimir Putin, đưa mối quan hệ của họ bước vào một "kỷ nguyên mới" của sự hợp tác, khi hai nhà lãnh đạo kêu gọi "đối thoại có trách nhiệm" để giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine.

Thương mại nhiên liệu đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì các mối quan hệ đó. Tổng cục Hải quan Trung Quốc hôm 21.3 thông báo rằng Nga đã thay thế Ảrập Xêút trở thành nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Trung Quốc sau khi xuất khẩu dầu của nước này sang Trung Quốc tăng 24% so với cùng kỳ lên 15,68 triệu tấn trong hai tháng đầu năm 2023.

Tuy nhiên, các nhà bình luận Trung Quốc nhấn mạnh rằng sự hợp tác giữa hai nước sẽ không chỉ giới hạn trong thương mại dầu khí mà sẽ mở rộng sang các lĩnh vực khác như tài chính, nông nghiệp, năng lượng hạt nhân, kinh tế kỹ thuật số, hàng không vũ trụ và thăm dò Bắc Cực, cũng như du lịch và giáo dục.

Trong một bài báo được truyền thông Nga đăng tải trùng với các cuộc đàm phán, ông Tập Cận Bình khẳng định sẵn sàng hợp tác với Tổng thống Putin để thúc đẩy tầm nhìn mới về hợp tác chiến lược toàn diện trong tương lai giữa Trung Quốc và Nga.

Ông nói rằng hai nước sẽ thúc đẩy thương mại và đầu tư song phương, thúc đẩy Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc với Liên minh Kinh tế Á-Âu và khuyến khích trao đổi công nhân và khách du lịch giữa các thành phố của Trung Quốc và Nga.

Trong bài báo, ông Tập Cận Bình nhắc lại rằng Trung Quốc gần đây đã công bố tài liệu 12 điểm đề xuất giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine một cách hòa bình phù hợp với các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về cuộc khủng hoảng Ukraine trong cuộc nói chuyện trực tiếp hôm 21.3, nhưng vẫn chưa rõ liệu Nga và Ukraine có thể thỏa hiệp về kế hoạch hòa bình của Trung Quốc hay không.

Cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenzky và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đều nói rằng các cuộc đàm phán hòa bình chỉ có thể được tổ chức nếu Tổng thống Putin rút quân đội Nga khỏi các khu vực bị chiếm đóng ở miền Đông Ukraine. Nhưng Tổng thống Putin cho đến nay vẫn chưa phát đi bất kỳ tín hiệu nào cho thấy ông sẽ chấp thuận điều kiện này.

Dầu khí của Nga

Bất kể kết quả của cuộc chiến Ukraine sẽ ra sao, một thực tế là Trung Quốc hiện đang mua thêm dầu và khí đốt từ Nga với giá thấp hơn.

Trong hai tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã nhập khẩu dầu thô từ Nga nhiều hơn 24% nhưng thực tế lại trả ít hơn 11,71% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá dầu trung bình của Nga mà Trung Quốc nhập khẩu là 73,62 USD/thùng trong tháng 1 và tháng 2.

Tổng cục Hải quan Trung Quốc hôm 21.3 cho biết Ảrập Xêút là nhà cung cấp dầu lớn nhất của Trung Quốc từ năm 2019 đến năm 2022. Năm ngoái, Trung Quốc đã nhập khẩu 87,49 triệu tấn dầu thô từ Ảrập Xêút và 86,25 triệu tấn từ Nga. Tuy nhiên, nhập khẩu dầu của Trung Quốc từ quốc gia Trung Đông này giảm 4,7% xuống 13,92 triệu tấn trong khi giá nhập khẩu trung bình tăng khoảng 4% trong tháng 1và tháng 2 so với một năm trước.

Vào ngày 15.3, Tổng thống Putin đã tiết lộ một kế hoạch phát triển Viễn Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xuất khẩu khí đốt của Nga sang Trung Quốc.

Ông Putin cho biết kế hoạch phát triển Viễn Đông sẽ trở nên rõ ràng sau khi thỏa thuận khí đốt tự nhiên giữa Nga và Trung Quốc được hoàn tất. Kế hoạch này sẽ thúc đẩy ngành công nghiệp luyện kim, máy móc và đường ống ở vùng Viễn Đông, đồng thời tạo ra một lượng lớn việc làm để thúc đẩy nền kinh tế địa phương.

Một nhà phân tích Trung Quốc cho biết có lẽ ông Putin đang đề cập đến Power of Siberia 2, một đường ống mới vận chuyển khí đốt của Nga đến Trung Quốc qua Mông Cổ. Ông nói rằng việc di dời các trung tâm công nghiệp từ khu vực phía Tây sang khu vực Viễn Đông kém phát triển là một nhiệm vụ khó khăn đối với Nga nhưng Moscow dường như không còn lựa chọn nào khác do các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Sức mạnh Siberia 2

Năm ngoái, Trung Quốc đã nhập khẩu 15,5 tỷ mét khối khí đốt của Nga thông qua tuyến đường Năng lượng Siberia, bắt đầu đi hoạt động vào tháng 12.2019. Khối lượng nhập khẩu qua tuyến đường đó dự kiến đạt công suất tối đa 38 tỷ mét khối vào năm 2025.

Vào ngày 31.1 năm nay, Chính phủ Trung Quốc và Nga đã ký thỏa thuận khởi công xây dựng tuyến đường Viễn Đông, dự kiến sẽ vận chuyển 10 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên từ Nga đến Trung Quốc hàng năm.

Tháng 7 năm ngoái, Thủ tướng Mông Cổ Oyun-Erdene Luvsannamsrai quá trình khảo sát tính khả thi của đường ống dẫn khí “Sức mạnh Siberia 2” đã được hoàn thành và việc xây dựng sẽ bắt đầu vào năm 2024. Đường ống này, với công suất hàng năm là 50 tỷ mét khối, dự kiến sẽ được đưa vào sử dụng vào năm 2030. Đường ống này trở nên cấp bách khi Moscow tìm cách thay thế châu Âu trở thành khách hàng khí đốt lớn của mình.

Bên cạnh đó, hãng thông tấn TASS của Nga cũng đưa tin rằng hai nhà lãnh đạo cũng đã thảo luận về Internet và nhất trí rằng họ “chống lại việc quân sự hóa các công nghệ thông tin và truyền thông và ủng hộ việc quản lý Internet đa phương, bình đẳng và minh bạch”. “[Họ] ủng hộ việc tạo ra một hệ thống quản lý Internet toàn cầu đa phương, bình đẳng và minh bạch với sự hỗ trợ về chủ quyền và an ninh của tất cả các quốc gia trong lĩnh vực này”, TASS trích dẫn thỏa thuận cho biết.

Tổng thống Nga Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ký thỏa thuận hợp tác mới hôm 21.3. Ảnh: Reuters

Mối quan hệ Trung-Nga của cá nhân

Kết quả đáng kể của chuyến thăm này là dịp để các nhà nghiên cứu Trung Quốc viết về một kỷ nguyên mới của quan hệ song phương giữa Trung Quốc và Nga.

Kể từ năm 2013, ông Tập Cận Bình và ông Putin đã gặp mặt trực tiếp hoặc điện đàm khoảng 40 lần và đã làm sâu sắc thêm quan hệ song phương Trung-Nga, ông Li Yan, trợ lý nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc (CIIS), bình luận. Ông Li nói rằng, trong nhiều năm qua, Trung Quốc và Nga đã duy trì hợp tác chính trị mạnh mẽ, điều này sẽ không bị bất kỳ bên thứ ba nào can thiệp. Ông nói rằng hai quốc gia đã làm việc cùng nhau tại Liên Hợp Quốc, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, Diễn đàn phối hợp hành động và các biện pháp xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA) và BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi).

Ông Li cho biết thêm rằng hai nước cũng đã thúc đẩy thương mại song phương với trọng tâm là năng lượng và họ sẽ mở rộng quan hệ đối tác sang nhiều lĩnh vực kinh tế khác. Ông nói rằng cuộc gặp cấp cao giữa hai nhà lãnh đạo vừa qua là một cột mốc quan trọng của quan hệ Trung-Nga và sẽ tạo ra sự ổn định và năng lượng tích cực cho sự phát triển của thế giới.

Trong khi đó, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải Zhao Long viết rằng Trung Quốc không có ý định thành lập một liên minh “chống phương Tây” hay cắt đứt quan hệ với Nga. Ông viết: “Về mặt lý thuyết, Trung Quốc 'không có giới hạn' khi hợp tác với tất cả các nước. Đồng thời, sự hợp tác giữa Trung Quốc và Nga sẽ không vượt quá vị trí và khả năng chiến lược của chính họ, cũng như nhu cầu hợp lý và nhu cầu phát triển của họ”.

Ông nói rằng thật lố bịch khi một số nước cáo buộc Trung Quốc cung cấp vũ khí cho Nga và gây áp lực buộc Bắc Kinh phải cắt đứt quan hệ với Moscow.

Ông Tập Cận Bình bắt đầu chuyến thăm ba ngày tới Moscow từ ngày 21.3 và có cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Putin vào buổi tối cùng ngày. Trong lời chào mừng, ông Tập Cận Bình cho biết ông đã duy trì liên lạc chặt chẽ với ông Putin trong thập kỷ qua và rất biết ơn vì đã nhận được điện chúc mừng từ nhà lãnh đạo Nga khi ông tiếp tục nhiệm kỳ Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng 10 năm ngoái và Chủ tịch Trung Quốc vào đầu năm nay. tháng.

“Nga sẽ tổ chức bầu cử tổng thống vào năm tới”, ông Tập Cận Bình nói với Putin. “Khi sự phát triển và phục hồi kinh tế của nước Nga đã đạt được những tiến bộ to lớn dưới sự lãnh đạo mạnh mẽ của ngài, tôi tin chắc rằng người dân Nga sẽ tiếp tục ủng hộ ngài”.

Quốc Đạt