Mối tình sâu kín của nữ anh hùng Đặng Thùy Trâm

Năm 2005, hai cuốn nhật ký chiến tranh của nữ bác sĩ, liệt sĩ Đặng Thùy Trâm đã được cựu binh Mỹ trao trả cho gia đình sau 35 năm thất lạc. Sự kiện này lập tức tạo nên làn sóng quan tâm mạnh mẽ trong xã hội, đưa Nhật ký Đặng Thùy Trâm trở thành biểu tượng của lòng nhân ái, sự hòa giải và truyền cảm hứng cho hàng triệu người Việt Nam cũng như bạn bè quốc tế. Những trang viết chân thực, giàu cảm xúc của nữ bác sĩ trẻ đã khắc họa rõ nét tâm hồn, lý tưởng và khát vọng sống của một thế hệ thanh niên Việt Nam trong khói lửa chiến tranh.

Năm 2025, nhân kỷ niệm 20 năm cuốn nhật ký đầu tiên ra mắt, em gái Đặng Kim Trâm đã biên soạn và lần đầu công bố Cuốn nhật ký thứ ba cùng nhiều thư từ, hồi ký chưa từng tiết lộ. Những trang viết này không chỉ bổ sung thêm góc nhìn về cuộc đời, lý tưởng của Đặng Thùy Trâm mà còn hé lộ về mối tình sâu kín, nhiều day dứt của cô.

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Ảnh: Tư liệu.

Mối tình chưa từng công bố

Trong những di cảo mới công bố, mối tình giữa Đặng Thùy Trâm và M. - một quân nhân đa tài - hiện lên rõ nét hơn bao giờ hết. Đây là mối tình từng gây nhiều tò mò, tranh cãi nhưng chưa bao giờ được kể lại trọn vẹn cho đến tận bây giờ.

Bức thư của bác sĩ Đặng Thùy Trâm gửi người yêu tên M. Ảnh: Tư liệu.

Những trang nhật ký, thư từ cho thấy Đặng Thùy Trâm yêu M. bằng tất cả sự nồng nàn, thủy chung của một cô gái trẻ giữa thời chiến.

“Cả nước chiến tranh, mình ở đây thanh bình yên ả, còn người mình yêu dấu thì giờ này ở đâu? Trong hầm, trong chiến hào, hay trong tù ngục? Anh thân yêu, anh có biết không, từng giờ từng phút em nhớ đến anh, em mong muốn cùng anh chiến đấu, cùng anh rút ngắn những đau khổ trong xa cách và chờ đợi…”, Đặng Thùy Trâm viết.

Mối tình này không chỉ là câu chuyện của hai con người, mà còn là sự đan xen giữa tình riêng và tình chung, giữa khát khao hạnh phúc cá nhân và sứ mệnh lớn lao của thời đại. Trong hoàn cảnh chiến tranh, Đặng Thùy Trâm vẫn giữ trọn vẹn một trái tim sôi nổi, chân thành, sẵn sàng hy sinh hạnh phúc riêng tư vì lý tưởng lớn.

Cô tự nhủ: “Em không phải là một đứa hèn nhát. Em không sợ khó sợ khổ. Chiến trường B gian khổ hơn là mái trường với giảng đường cao rộng của trường đại học. Ở đó súng đạn, xương máu, hy sinh, nhưng ở đó em sẽ lớn lên thành một người con thực sự của nhân dân, đất nước. Ở đó em sẽ tìm thấy anh, người em yêu bằng tất cả trái tim mình”.

Một phần đời bỏ ngỏ

Nếu như trong hai cuốn nhật ký đầu tiên, Đặng Thùy Trâm hiện lên là biểu tượng của sự quả cảm, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng lớn lao, thì ở những trang viết lần đầu công bố này, cô lại xuất hiện với hình ảnh đời thường, giản dị và đầy cảm xúc cá nhân.

Sách Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba. Ảnh: NXB Phụ nữ Việt Nam.

Cuốn nhật ký thứ ba là những trang ghi chép thời sinh viên, khi Đặng Thùy Trâm còn là cô gái trẻ học Y Hà Nội. Ở đó, cô không phải là nữ anh hùng mà chỉ là một người con gái trẻ với những phút yếu lòng, những nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ, cùng những trăn trở về ý nghĩa của sự hy sinh và giá trị của những ngày tháng xa gia đình.

“Quen làm sao được khi sống giữa cảnh không có sự ấm áp của gia đình, không thể đâu bằng nhà mình đâu. Mẹ yêu ơi, hẹn ngày chiến thắng con sẽ về, sẽ sống mãi với gia đình - sẽ lấy lại những ngày vui và sẽ vui cho nhiều bõ những ngày xa cách”, cô viết.

Những trang nhật ký mới còn hé lộ nhiều nỗi niềm rất riêng tư của Đặng Thùy Trâm. Cô không ngần ngại tự phê bình bản thân, lo sợ sự tự mãn sẽ khiến mình “thối rữa ra mất thôi”, hay day dứt vì chưa đủ chân thành với bạn bè, đồng đội. Cô tự vấn về những điều nhỏ bé trong cuộc sống, về cách đối xử với đồng nghiệp, về sự chân thành trong tình bạn và cả những giới hạn của bản thân.

Những phút tự vấn, những lo âu và cả những ước mơ đời thường ấy khiến cô trở nên gần gũi, không còn là nhân vật lịch sử xa vời mà là một con người bằng xương bằng thịt, có những rung động, khát khao và cả những nỗi buồn rất đỗi bình thường.

Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba không chỉ là một tài liệu lịch sử, mà còn là cuốn sách tái hiện chân thực hình ảnh của nhiều thanh niên Việt Nam thời chiến: sống, yêu, hy sinh vì Tổ quốc với trọn vẹn lý tưởng và tình yêu tuổi trẻ. Qua những trang viết chưa từng công bố, độc giả có dịp cảm nhận rõ hơn về một phần đời của Đặng Thùy Trâm, về một thế hệ đã sống và cống hiến hết mình cho đất nước, đồng thời thấy mình trong những suy tư, khát vọng và cả những phút yếu lòng rất “người” ấy.

Hoàng Yến