Mong manh cơ hội nối lại đàm phán thương mại Mỹ - Trung

Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 - vốn được đánh giá là điểm sáng duy nhất trong quan hệ giữa hai cường quốc kinh tế thế giới, đang đối mặt nguy cơ sụp đổ sau khi người đứng đầu Nhà Trắng tuyên bố ông yêu cầu hủy bỏ hội nghị thương mại cấp cao với Bắc Kinh vào cuối tuần trước.

Đoàn quan chức cấp cao Mỹ và Trung Quốc tham dự cuộc đàm phán thương mại tại Washington hồi đầu năm nay.

Cuối tuần trước, truyền thông Mỹ đưa tin Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc sẽ có cuộc thảo luận trực tuyến để đánh giá về việc thực hiện Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 vào ngày 15/8. Tuy nhiên, cuộc đàm phán trực tuyến bất ngờ bị hoãn vô thời hạn.

Phát biểu tại một sự kiện ở bang Arizona hồi đầu tuần, Tổng thống Trump thông báo ông đã hoãn cuộc họp trực tuyến với Trung Quốc dự kiến vào ngày 15/8 vừa qua để đánh giá lại 6 tháng thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn 1. Ông Trump cũng chỉ trích cách Bắc Kinh xử lý dịch Covid-19 gây nên tác động “không tưởng” đối với thế giới.

Mỹ và Trung Quốc đã ký Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 vào ngày 15/1/2020, chấm dứt căng thẳng thương mại kéo dài gần 2 năm giữa hai nước. Dù từng là chủ đề mâu thuẫn lớn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trong suốt 3 năm đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, song với thỏa thuận này, thương mại lại là khía cạnh bền vững hơn cả trong quan hệ hai nước.

Ngoại trừ thương mại, Mỹ và Trung Quốc trong thời gian gần đây leo thang căng thẳng liên quan tới một loạt các vấn đề từ Biển Đông, Hồng Kông, Đài Loan cũng như các đòn trừng phạt của Mỹ nhắm vào Huawei hay TikTok.

Giới quan sát từng kỳ vọng hai cường quốc kinh tế thế giới có thể tạm gạt bỏ những bất đồng để cùng ngồi vào bàn đàm phán về thỏa thuận thương mại ký kết hồi đầu năm. Tuy nhiên, tuyên bố mới nhất của Tổng thống Trump cho thấy triển vọng đàm phán thương mại cấp cao giữa Washington và Bắc Kinh đang ngày càng trở nên mờ mịt, mặc dù Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 20/8 cho biết hai nước dự định sẽ bắt đầu tiến hành thảo luận trực tuyến về thỏa thuận thương mại trong thời gian sắp tới.

Trong khi đó, Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows hôm 18/8 tuyên bố, không có bất kỳ cuộc đàm phán thương mại cấp cao mới nào được lên kế hoạch giữa Mỹ và Trung Quốc vào thời điểm hiện nay. Các quan chức thuộc chính quyền ông Trump thời gian gần đây đã tỏ ý không hài lòng khi hoạt động nhập khẩu của Trung Quốc đối với hàng nông nghiệp, chế tạo, năng lượng và dịch vụ của Mỹ chậm hơn rất nhiều so với mức cần thiết để đáp ứng mục tiêu tăng mua thêm 77 tỷ USD hàng hóa trong năm nay so với lượng mua năm 2017.

Thậm chí, một số nhà phân tích tỏ ra bi quan hơn khi cho rằng Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 đang đối mặt nguy cơ sụp đổ hoàn toàn do loạt căng thẳng thời gian qua, dẫn tới một cuộc chiến thuế quan "ăn miếng, trả miếng" ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại toàn cầu.

Nhà nghiên cứu Mei Xinyu của tổ chức tư vấn thuộc Bộ Thương mại Trung Quốc nhận định rằng các biện pháp trừng phạt gần đây mà Mỹ áp đặt lên các công ty Trung Quốc có vẻ như đã ảnh hưởng tới các cuộc đối thoại song phương. Chuyên gia Mei Xinyu cũng hoài nghi về triển vọng thúc đẩy tiến trình đàm phán nếu Washington tiếp tục đẩy căng thẳng với Bắc Kinh lên một nấc mới với các lệnh trừng phạt khắt khe hơn.

Nguyễn Phương