Mong ước chưa trọn của người con dành cả cuộc đời đi tìm mộ của người bố là liệt sỹ

"Chiến tranh cướp đi những điều giản đơn nhất của tôi"!

Hơn 50 năm qua, ông Nguyễn Văn Ước (SN 1965, trú xã Quang Phú, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình) vẫn nhớ như in sự nâng niu và hơi ấm của người bố.

Người đàn ông gần 60 tuổi đời vẫn luôn thèm khát được người đã sinh ra mình bế bồng, âu yếm và chiều chuộng. Nhưng chiến tranh đã cướp đi những điều tưởng giản đơn của ông cũng như nhiều người con trên mảnh đất nghèo Quảng Bình.

Ông Nguyễn Văn Ước kể về câu chuyện nhận nhầm mộ và hành trình tìm nơi hy sinh của người bố liệt sĩ.

"Bố hy sinh khi tôi mới được 4 tuổi, trước lúc lên đường ra mặt trận, ông có ghé về thăm nhà một lần. Tôi mang máng nhớ cảnh được bố bế đi chơi dọc theo cồn cát. Đó là ký ức hiếm hoi của về bố", ông Ước nhớ lại.

Ngày gia đình nhận giấy báo tử, hay tin chiến sĩ Nguyễn Bá Mể (SN 1936) hy sinh ngày 17/6/1969, tại mặt trận phía Nam, ông Ước với suy nghĩ trẻ thơ chỉ biết rằng bố sẽ không bế mình đi trên đồi cát nữa. Ông chưa thể cảm nhận nỗi đau khi mất đi thân nhân của ông bà, mẹ, chú dì...

Ông Ước vẫn nhớ những ngày còn thơ, bao lần ông bà nội, mẹ và chú lặn lội khắp nơi tìm kiếm hài cốt bố. Nhưng thông tin ít ỏi trong giấy báo tử khiến mong muốn tìm được nơi liệt sĩ Mể nằm lại dường như vô vọng. Suốt hàng chục năm, gia đình ông Ước cũng không biết cụ thể nơi liệt sĩ Nguyễn Bá Mể ngã xuống, hay hài cốt cụ đã được quy tập về đâu.

Thông tin ít ỏi trong giấy báo tử được biết bố ông hy sinh ở mặt trận phía Nam.

Khi hành trình tìm hài cốt liệt sĩ Nguyễn Bá Mễ dần rơi vào vô vọng. Năm 1992 gia đình được một nhà ngoại cảm cho biết, một ngôi mộ chưa xác định thông tin nằm tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn là của liệt sĩ Nguyễn Bá Mể.

"Vì không có bất cứ thông tin nào nên thời điểm đó gia đình đã phải tìm đến phương pháp tâm linh và cho rằng ngôi mộ ở Nghĩa trang Trường Sơn là bố tôi", ông Ước cho biết.

Năm 1992, tin vào tâm linh, gia đình ông Ước nhận 1 ngôi mộ ở Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn là của liệt sĩ Nguyễn Bá Mể để chăm sóc và hương khói.

Lần theo dấu chân hành quân của người bố liệt sĩ

Năm 2015, khi chú ruột của ông Ước đổ bệnh nhập viện, tình cờ gặp một người cựu chiến binh. Qua cuộc trò chuyện, người này bất ngờ nhắc đến liệt sĩ Mể, về đơn vị và nơi ông hy sinh. Trong trí nhớ mơ hồ của một người cựu binh già, liệt sĩ Nguyễn Bá Mể hy sinh sau khi vượt sông Bến Hải vào năm 1969. Lúc đó ghi vấn việc ngôi mộ ở Nghĩa trang Trường Sơn không phải của cụ Mể dần sáng tỏ.

Trong trí nhớ mơ hồ của một người cựu binh già, liệt sĩ Nguyễn Bá Mể hy sinh sau khi vượt sông Bến Hải vào năm 1969.

Khi biết nhận nhầm mộ, gia đình ông Ước xin đính chính lại thông tin trên bia. Ngôi mộ mình thờ phụng hàng chục năm không phải là nơi an nghỉ của bố nhưng gia đình ông Ước vẫn thường xuyên thăm và hương khói như xưa. Bởi ông biết người nằm đó cũng là đồng đội, đồng chí của bố, họ đã hy sinh xương máu cho Tổ quốc. Bản thân ông Ước cũng có trách nhiệm phải trân trọng sự hy sinh đó.

Từ thông ít ỏi có được, ông Ước lại bắt đầu một hành trình mới tìm hài cốt người bố. Cứ cuối tuần, vợ chồng ông từ Quảng Bình vào Quảng Trị, đi dọc 2 bờ sông Bến Hải. Ông tìm kiếm thông tin về những trận đánh liên quan đến ngày 17/6/1969. Cùng với đó, ông Ước gửi thư đến nhiều cơ quan, ban ngành nhờ giúp đỡ. Những thông tin có được trong hành trình tìm kiếm được anh Ước ghi lại kín mấy chục trang giấy.

Cầu Hiền Lương và sông Bến Hải nằm trong cụm di tích đôi bờ Hiền Lương, phía Bắc thuộc thôn Hiền Lương, xã Vĩnh Thành, huyện Vĩnh Linh, phía Nam thuộc thôn Xuân Hòa, xã Trung Hải, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.

"Mặc dù không có tài liệu lưu trữ, tuy nhiên, may mắn là tôi tiếp cận được danh sách liệt sĩ Trung đoàn 270, hy sinh tại thôn Hà Trung, xã Gio Châu, lưu trữ tại Ban Chỉ huy Quân sự huyện Vĩnh Linh và đúng là có tên của bố", ông Ước cho biết.

Theo danh sách chiến sĩ Trung đoàn 270 hy sinh ngày 17/6/1969 tại thôn Hà Trung, có 53 liệt sĩ được xác định danh tính, trong đó có tên liệt sĩ Nguyễn Bá Mể. Thời điểm hy sinh, ông Mể là Đại đội phó Đại đội 9, Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 270, Sư đoàn 341, Quân khu 4.

Khi tiếp cận được nhiều nguồn thông tin, ông Ước có thể khẳng định bố mình từng đóng quân tại Đặc khu Vĩnh Linh và hy sinh tại thôn Hà Trung trong trận đánh vào ngày 17/6/1969. Hài cốt của người bố vẫn còn nằm lại chiến trường xưa cùng nhiều đồng đội.

Thôn Hà Trung, nơi diễn ra trận đánh ngày 17/6/1969.

"Bố cùng đồng đội đã hòa mình vào đất nước"

Trong hành trình tìm mộ bố, ông Ước may mắn gặp ông Nguyễn Văn Minh, chiến sĩ liên lạc Đại đội 9 năm xưa - người may mắn sống sót trong trận đánh mà cụ Mể cùng nhiều đồng đội hy sinh. Từ những hồi ức và thông tin góp nhặt sau bao nhiều lần đi tìm lại chiến trường xưa, ông Minh giúp ông Ước tìm ra nơi bố hy sinh.

Khu vực khe Cây Bồng, rú Cấm, thuộc thôn Hà Trung, xã Gio Châu, nơi bố ông Ước cùng hơn 50 chiến sĩ hy sinh.

Ông Minh còn nhớ, đêm 16 rạng sáng 17/6/1969, đơn vị của ông vượt sông Bến Hải, bí mật ém quân ở bờ Nam. Trận tập kích bất ngờ khiến địch trở tay không kịp, thương vong nhiều và tháo chạy. Tuy nhiên, trên đường rút lui khi đến khu vực khe Cây Bồng, rú Cấm, thuộc thôn Hà Trung, xã Gio Châu, huyện Gio Linh, Đại đội 9 bị địch tấn công, nhiều chiến sĩ hy sinh.

Suốt những năm qua, cựu chiến binh Nguyễn Văn Minh cũng đã dành nhiều thời gian để đi tìm đồng đội, thăm lại chiến trường xưa. Sau khi nắm rõ thông tin về các liệt sĩ đã hy sinh tại thôn Hà Trung, xã Gio Châu, ông Minh và ông Ước tìm cách liên hệ, cung cấp thông tin đến các thân nhân liệt sĩ khác.

"Mặc dù chưa thể tìm ra mộ hay hài cốt, nhưng đã biết nơi bố chiến đấu và anh dũng ngã xuống cũng là niềm an ủi lớn đối với gia đình tôi và những thân nhân liệt sĩ khác", ông Ước chia sẻ.

Ông Trần Ngọc Tuệ, Trưởng thôn Hà Trung cho biết, thân nhân, đồng đội và chính quyền đã lập ban thờ để hương khói cho các liệt sĩ hy sinh tại khe Cây Bồng.

Dẫn phóng viên tới khu vực từng diễn ra trận đánh ngày 17/6/1969, ông Trần Ngọc Tuệ, Trưởng thôn Hà Trung cho biết, ông từng được nghe kể về trận đánh tại rú Cấm và sự hy sinh của hơn 50 chiến sĩ. Bởi vậy khi có cựu chiến binh hay thân nhân tìm tới, ông và người dân địa phương luôn nhiệt tình chỉ dẫn và thuật lại những thông tin mình biết.

Ông Tuệ cho biết thêm, vào ngày 17/6/2023, được sự đồng thuận của UBND huyện Gio Linh, rất đông thân nhân và đồng đội đã tổ chức lễ giỗ chung cho các liệt sĩ hy sinh tại khe Cây Bồng, rú Cấm.

Được biết, đầu tháng 7/2023, sau khi nhận được tờ trình của Sư đoàn 341, Ban Thường vụ Huyện ủy Gio Linh, tỉnh Quảng Trị thống nhất chủ trương về việc xây dựng bia tưởng niệm các liệt sĩ đã hy sinh trong trận đánh vào ngày 17/6/1969, tại thôn Hà Trung, xã Gio Châu.

Chiến tranh đã lùi xa nhưng những người thân, những đồng đội may mắn sống sót vẫn mong mỏi một ngày sẽ tìm được những anh hùng đã ngã xuống trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng.

Chàng trai trẻ kỳ công phục dựng hàng trăm bức ảnh liệt sĩ

Hùng Trần