Một bộ sách giáo khoa: Làm sao để không lãng phí nguồn lực đã đầu tư?
Chủ trương dùng chung một bộ sách giáo khoa (SGK) giúp bảo đảm sự thống nhất trong dạy và học, song nhiều ý kiến lo ngại về lãng phí nguồn lực đã đầu tư khi những bộ sách đang có còn lại không được sử dụng nữa.
Đảm bảo tính nhất quán
Chủ trương thống nhất một bộ SGK dùng chung từ năm học 2026-2027 nhận được sự đồng tình, ủng hộ của nhiều phụ huynh, học sinh và các chuyên gia, nhà giáo. Tuy nhiên, phương án triển khai thế nào để đảm bảo tiến độ, chất lượng và tính khả thi là bài toán đặt ra.
Học sinh tham khảo sách tại nhà sách. Ảnh: N.H.
Chị Nguyễn Quỳnh Anh, phụ huynh có con học lớp 6 Trường THCS Thành Công (Hà Nội) cho hay: “Nếu có một bộ sách thống nhất, phụ huynh sẽ yên tâm hơn vì con học ở đâu cũng cùng chương trình, không lo lệch nội dung khi chuyển trường. Tôi kỳ vọng bộ SGK sử dụng chung sẽ bảo đảm chất lượng”.
Ở góc độ giáo viên, cô Nguyễn Phương Linh, giáo viên Ngữ văn bậc THPT (Hà Nội) nhìn nhận: “Thống nhất một bộ sách là cần thiết để tạo sự đồng bộ, nhưng điều quan trọng hơn là cách triển khai. Giáo viên rất mong được tham gia góp ý, tập huấn sớm để hiểu rõ tinh thần và phương pháp giảng dạy của bộ sách mới”.
GS.TSKH Đào Trọng Thi – nguyên Chủ tịch Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh Thiếu niên Nhi đồng Quốc hội, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh: Khái niệm một bộ SGK thống nhất toàn quốc cần được định nghĩa rõ ràng và xác định mối quan hệ với các bộ SGK hiện hành theo chương trình mới, để bảo đảm tính nhất quán trong triển khai.
Tránh lãng phí nguồn lực
Liên quan đến SGK, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục nêu rõ, Nhà nước cung cấp một bộ SGK sử dụng thống nhất toàn quốc bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, chất lượng, hiện đại, phù hợp với mục tiêu giáo dục.
Chính phủ quy định việc miễn phí SGK cho học sinh; thực hiện các giải pháp xã hội hóa phù hợp về SGK, bảo đảm tính bền vững và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục.
Thực hiện chủ trương một bộ SGK dùng chung, nhiều ý kiến lo ngại về lãng phí nguồn lực đã đầu tư khi những bộ sách đang có còn lại không được sử dụng nữa.
Để tránh bị lãng phí, nhiều ý kiến cho rằng, khi thống nhất bộ SGK dùng chung thì các bộ SGK đang có cần chuyển thành tài liệu tham khảo.
TS Vũ Thu Hương - nguyên giảng viên Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, khi có 1 bộ SGK thống nhất, vẫn có thể thực hiện chủ trương một chương trình nhiều bộ SGK khi có yêu cầu bắt buộc học sinh tìm hiểu kiến thức ở bộ sách thứ hai ngoài bộ đã được áp dụng dạy và học trong lớp.
“Cả lớp có thể dùng chung các bộ bổ sung, lựa chọn trong 3 bộ còn lại. Những tiết học như vậy sẽ giúp học sinh mở rộng kiến thức và làm quen với nguồn sách tham khảo. Học sinh sẽ có cái nhìn đa chiều hơn và sâu rộng hơn cách chúng ta đang thực hiện”, bà Hương phân tích.
Tại phiên họp toàn thể lần thứ 3 cho ý kiến vào các dự thảo luật liên quan tới giáo dục trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 tới do Ủy ban Văn hóa và Xã hội tổ chức mới đây, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cũng đề nghị phải có phương án với các bộ SGK hiện đang sử dụng vì đã dày công làm ra.
Ông Vinh đề xuất bên cạnh các nội dung đưa vào dùng chung, với các tài liệu còn lại cũng là sản phẩm trí tuệ, có giá trị tham khảo rất lớn với giáo viên, học sinh. Do đó không nên cấm, mà để thành tài liệu tham khảo giúp phụ huynh, giáo viên, học sinh có quyền tiếp cận và khuyến khích sự phát triển các các tài liệu giáo dục.
TS Vũ Thu Hương cho rằng, phương án chọn 1 trong 3 bộ sách hiện hành để sử dụng thống nhất cả nước sẽ khó khả thi bởi theo phản ánh, đánh giá của nhiều giáo viên, mỗi bộ sách đều có phần hay, phần chưa hay.
“Phương án hợp lý nhất là tập hợp nhóm chuyên gia giáo dục để nghiên cứu cả 3 bộ sách hiện hành và biên soạn thêm bộ SGK để từ đó tìm ra quan điểm, bố cục, cũng như ý tưởng trình bày phù hợp nhất với tâm lý và trình độ của học sinh”, bà Hương kiến nghị.
