Một chữ 'Nhất' làm thay đổi cục diện

Thưa ông, những điểm nào trong Nghị quyết 68 được xem là đột phá, mang tính khác biệt so với các nghị quyết trước đây về phát triển kinh tế tư nhân?

Ông Nguyễn Ngọc Hòa: Nghị quyết 68 có mấy điểm cộng đồng doanh nghiệp rất quan tâm. Đầu tiên là thêm được chữ “nhất” - Doanh nghiệp là động lực quan trọng - nhưng thêm vào đó là chữ “nhất”. Việc thêm chữ “nhất” có ý nghĩa vô cùng.

Thực ra, việc xác định lại vai trò của doanh nghiệp tư nhân đã có từ trước. Chúng ta cũng đã có một, hai nghị quyết trước đó nhưng chỉ nhắc tới kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng. Tuy nhiên, hiện nay kinh tế tư nhân được xác định là ‘động lực quan trọng nhất’, đã khẳng định và xác lập rõ ràng tầm quan trọng của khối kinh tế này.

Trong các văn kiện chính trị của Đảng và Nhà nước, việc thêm hay bớt một chữ sẽ mang ý nghĩa khác. Giờ làm thêm được chữ “nhất” rõ ràng là Đảng và Nhà nước đã thừa nhận tầm quan trọng và vai trò động lực của thành phần kinh tế tư nhân. Và điều này cũng phù hợp với tiến trình mà Việt Nam đang thúc đẩy phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế.

Điểm nhấn thứ hai là Nghị quyết 68 đã xác định rõ, yêu cầu các bộ ngành, các cơ quan quản lý Nhà nước phải “cụ thể hóa” thành những chương trình hành động cụ thể, mỗi ngành, mỗi nghề phải làm gì để phát huy vai trò của thành phần kinh tế tư nhân.

Điểm nhấn thứ ba, Nghị quyết 68 yêu cầu phải giảm thiểu tối thiểu 30% các thủ tục, để tạo điều kiện, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân, thành phần kinh tế tư nhân phát triển.

Nói chung, Nghị quyết 68 được cộng đồng doanh nghiệp hết sức ghi nhận, trân trọng và đánh giá cao. Các doanh nghiệp rất phấn khởi vì cho rằng những điểm đột phá sẽ tạo ra sự điều chỉnh trong cơ chế quản lý, đặc biệt là việc yêu cầu các bộ ngành, cơ quan, các chính quyền địa phương phải điều chỉnh lại và cụ thể hóa nghị quyết này, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cơ quan quản lý nhà nước.

Ngoài ra, nghị quyết ra đời trong bối cảnh Việt Nam tổ chức lại hệ thống quản lý nhà nước từ chính quyền 3 cấp sang chính quyền 2 cấp, từ đó sẽ mở rộng địa bàn hành chính và nghị quyết sẽ góp phần gắn kết, hợp lực được các thế mạnh của từng địa phương.

Ví dụ, thế mạnh của TP.HCM trước đây về cảng biển, thủ phủ công nghiệp không rõ ràng nhưng bây giờ sáp nhập Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương về thì lợi thế về cảng, công nghiệp đã xác định rõ. Như vậy, “sân chơi” cho cộng đồng doanh nghiệp rộng hơn, bao quát và gắn kết hơn. Có nghĩa là các doanh nghiệp có không gian, “sân chơi” rộng hơn rất nhiều.

Nếu nhà nước “mở đường” thì doanh nghiệp tư nhân phải là người “đi đường”. Theo ông, khu vực tư nhân cần thể hiện vai trò và trách nhiệm gì để Nghị quyết 68 không chỉ là kỳ vọng trên giấy?

Ông Nguyễn Ngọc Hòa: Theo tôi, các doanh nghiệp tư nhân nên tiếp cận nghị quyết này theo hai hướng, hai góc độ.

Thứ nhất, các doanh nghiệp nên trân trọng và ghi nhận những thiện chí, những chủ trương mới của nhà nước. Đó là cách tiếp cận theo hướng doanh nghiệp được nhà nước trao thêm phương tiện, điều kiện để hoạt động tốt hơn. Nhưng ngược lại, cộng đồng doanh nghiệp cũng phải nhìn lại mình và phải nhìn theo hướng nhanh chóng nắm bắt cơ hội.

Vì đã gọi là doanh nghiệp, đã kinh doanh thì phải tận dụng tất cả các cơ hội. Một khi cơ hội đã được Đảng và Nhà nước trao cho, doanh nghiệp không tận dụng được là do lỗi của doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM (HUBA). Ảnh Quốc Hải

Giống như mình ra trận và được trao thêm phương tiện, thêm công cụ, vũ khí, đạn dược nhưng không biết sử dụng không mang lại hiệu quả. Tức là cộng đồng doanh nghiệp được tiếp sức thêm thì phải nắm bắt cơ hội để phát triển nhưng đồng thời đó cũng là trách nhiệm đóng góp của phía doanh nghiệp cho nền kinh tế quốc gia.

Gỡ “nút thắt” nguồn vốn

Trong khối kinh tế tư nhân, số lượng các doanh nghiệp nhỏ và vừa rất lớn nhưng thời gian qua dường như các doanh nghiệp này rất khó tiếp cận tín dụng ngân hàng. Theo ông, liệu với Nghị quyết 68, tình hình này có được cải thiện?

Ông Nguyễn Ngọc Hòa: Là đại diện cho các doanh nghiệp TP.HCM, chúng tôi đề xuất trong quá trình cụ thể hóa Nghị quyết 68 nên nhìn rõ và phải có phân loại theo ngành, nghề, quy mô.

HUBA kiến nghị có thể ba nhóm doanh nghiệp. Nhóm đầu tiên là những doanh nghiệp lớn “đại gia”, nhóm chiếm số ít, chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đối với nhóm này, Nhà nước cần phải có chính sách đầu tư và quan tâm để họ có thể phát huy làm những chuyện “quốc gia đại sự” ví dụ như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay, cảng biển…

Giống như cách Hàn Quốc đã từng làm cách đây ba chục năm, họ chọn ra những đơn vị, những doanh nghiệp đầu ngành, chẳng hạn chọn Huyndai để làm về xe hơi… Việt Nam cũng có thể chọn hướng đi này với các doanh nghiệp số ít này.

Tất nhiên, với nhóm doanh nghiệp này không thể đưa ra một chính sách đánh đồng cho tất cả mà phải có những kiến nghị để nghị quyết này khi được cụ thể hóa thành chính sách, thành đường lối thì đòi hỏi phải làm nhuyễn hơn.

Hãy đặt câu hỏi: Các doanh nghiệp này đóng vai trò dẫn dắt và lan tỏa thì có chính sách ra sao, có học tập kinh nghiệm của Hàn Quốc hay không? Rõ ràng, nếu chọn những doanh nghiệp này và biến họ thành những “thủ lĩnh” cầm cờ cho một lĩnh vực và lan tỏa thì chúng tôi cho rằng phải có chính sách khác so với đa số.

Nhóm thứ hai là các doanh nghiệp tôi tạm gọi là kha khá. Nhóm này chiếm khoảng 10% - 20% trong số các doanh nghiệp. Chẳng hạn như Saigon Coop, Tổng công ty nước – môi trường Bình Dương và các tổng công ty khác… Nhóm này cần có chính sách để ‘hà hơi tiếp sức’ để họ khẳng định vị thế, thương hiệu và đủ lực vươn ra biển lớn.

Nhóm thứ ba, chiếm khoảng 80-85% là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nhóm này nên có chính sách như thế nào? Ngân hàng Nhà nước phải có chính sách ra sao với nhóm này?

Tôi dẫn chứng, bây giờ các ngân hàng áp dụng các điều kiện cho vay của doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng giống như điều kiện của doanh nghiệp cấp trung, hoặc của doanh nghiệp ‘đại gia’ thì các doanh nghiệp nhỏ và vừa làm sao đáp ứng được?. Nhưng nếu bây giờ ngân hàng cho vay mà không có thế chấp đến khi không thu hồi được khoản vay thì ngân hàng phải chịu trách nhiệm, ai dám làm?

Do đó, theo tôi phải cụ thể hóa Nghị quyết 68 thành những chính sách cụ thể. Chẳng hạn bây giờ cho phép áp dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa cho vay không thế chấp, thì phải có chủ trương như thế nào đó, tức là mình phải phân nhóm doanh nghiệp ra và từng nhóm doanh nghiệp thì chính sách nó phải cụ thể hóa cho những đối tượng như vậy.

Bởi lẽ, không phải đây là lần đầu chúng ta có nghị quyết về kinh tế tư nhân. Lần này Nghị quyết 68 có thêm chữ nhất, những lần trước kinh tế tư nhân cũng là quan trọng, nhưng mà khi cụ thể hóa thành chính sách thì bị “đánh đồng” và không đi được vào cuộc sống.

Vì vậy, lần này HUBA muốn kiến nghị ở khâu thực thi Nghị quyết 68 phải làm nhuyễn hơn, có trọng tâm trọng điểm, có những đối sách cụ thể với từng nhóm đối tượng khác nhau. Đây là điều sống còn mà cộng đồng doanh nghiệp muốn kiến nghị với mà các cơ quan chức năng trong quá trình cụ thể hóa nghị quyết này.

Đưa Nghị quyết 68 thực sự đi vào cuộc sống

Thời gian qua, TP.HCM có Nghị quyết 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, nay có thêm Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, theo ông, hai nghị quyết này sẽ đóng vai trò thế nào trong việc kết nối, hỗ trợ và thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển?

Ông Nguyễn Ngọc Hòa: Hiện nay TP.HCM đã có Nghị quyết 98 với nhiều nội dung như cho phép thành phố giữ lại ngân sách bao nhiêu, cho phép thành phố cho vay theo chương trình kích cầu… Trong đó, riêng với chương trình cho vay kích cầu, Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC) là đơn vị đầu mối và mặc dù hiện nay đã triển khai nhưng có hơi chậm vì khi nhập Sở Kế hoạch - đầu tư với Sở Tài chính chưa thành lập được tổ công tác để xét duyệt các dự án có đủ điều kiện tham gia chương trình hay không. Nếu đủ điều kiện tham gia chương trình thì mới hỗ trợ được lãi suất.

Hiện nay, phía HFIC đã phê duyệt hàng chục dự án, đồng ý cho vay nhưng doanh nghiệp chưa dám lên lấy tiền, bởi vì doanh nghiệp chờ xem họ có được hỗ trợ lãi suất hay không mới dám lấy tiền đầu tư.

Thực tế, Nghị quyết 98 xác định những lĩnh vực được ưu tiên vay vốn từ chương trình kích cầu gồm giáo dục, y tế, logistics, công nghiệp phụ trợ, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số… bây giờ kết hợp với Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân thì tất cả những doanh nghiệp trong lĩnh vực này đều được vay và hưởng chính.

Ngoài ra, HUBA cũng đang kiến nghị với UBND TP.HCM khi sáp ba tỉnh thành lại thì áp dụng Nghị quyết 98 cho các doanh nghiệp trên địa bàn Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) luôn. Bởi vì Nghị quyết 98 trước đây chỉ được áp dụng đối với các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM (cũ).

HUBA sẽ đóng vai trò gì trong việc kết nối, hỗ trợ và thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân tiếp cận dòng vốn theo mục tiêu của Nghị quyết 68, thưa ông?

Ông Nguyễn Ngọc Hòa: Thời gian qua, HUBA đã phối hợp HFIC tổ chức những cuộc gặp chuyên đề, ví dụ như cuộc gặp chuyên đề với khối y tế, khối giáo dục, khối công nghiệp hỗ trợ… và thông báo, triển khai rộng rãi chương trình cho vay kích cầu.

Tiếp đến, HUBA và HFIC đã thành lập một tổ công tác liên ngành để tiếp nhận tất cả những thông tin phản hồi từ phía doanh nghiệp. Từ đó, tìm hiểu khoảng cách giữa người cho vay và người đi vay còn vấn đề gì vướng mắc cần tháo gỡ, giúp doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận dòng vốn dễ hơn.

Một điểm nữa, để bảo đảm có dư tiền cho doanh nghiệp vay, HFIC hiện nay đã ký hợp tác chiến lược với 9 ngân hàng, bao gồm nhóm Big 4 và các ngân hàng tư nhân lớn tại TP.HCM để bảo đảm đủ nguồn vốn cho vay. Theo kế hoạch, từ đây đến cuối năm, HFIC phấn đấu giải ngân đạt hơn 3.000 tỷ đồng cho chương trình này.

Đặc biệt, lãi suất của chương trình này được HFIC cam kết luôn thấp hơn lãi suất ngân hàng thương mại khoảng 1%.

Xin cảm ơn ông!

Quốc Hải - Hứa Phương