Một ngày 'lạc' vào lễ hội điêu khắc cát ở Busan

Khi những bức tượng lên tiếng

Đầu tháng 5, tôi có mặt ở Hàn Quốc trong một hành trình pha trộn giữa khám phá công nghệ và tìm kiếm những khoảng lặng văn hóa. Sau khi lang thang vài ngày ở Daejeon - thành phố được mệnh danh là “thung lũng Silicon của châu Á”, nơi các viện nghiên cứu công nghệ và startup mọc lên sát vách nhau, tôi quyết định chuyển hướng. Thế là tôi chọn Busan - thành phố biển lớn thứ hai của Hàn Quốc, nơi cát, gió và đại dương hòa nhịp vào cuộc sống đô thị hiện đại.

Lễ hội điêu khắc cát Haeundae 2025 diễn ra từ ngày 16 đến 19/5 và các tác phẩm được trưng bày thêm đến hết ngày 8/6

Vào ngày thứ hai ở Busan, tôi dự định ghé thăm Viện Hải dương học nằm gần bãi biển Haeundae. Nhưng khi bước ra khỏi ga tàu điện ngầm và tiến dần về phía biển, tôi chợt khựng lại: trước mắt tôi không phải là một bức tượng cát khổng lồ. Rồi thêm một bức nữa, và một bức khác… Tất cả xếp thành hàng dài trên bãi cát rộng. Một vài người đang cặm cụi chỉnh sửa các chi tiết; có người đang phun nước giữ ẩm, có người gò mình dưới nắng để khắc nốt những đường nét cuối cùng trên bề mặt tượng…

Tôi tiến lại gần một tấm biển nhỏ phía bên đường và vỡ lẽ: Busan đang chuẩn bị cho Lễ hội điêu khắc cát Haeundae 2025, sự kiện kỷ niệm 20 năm ngày ra đời của lễ hội điêu khắc cát nổi tiếng nhất Hàn Quốc, diễn ra từ ngày 16 đến 19/5 và các tác phẩm được trưng bày thêm đến hết ngày 8/6. Tuy còn khoảng 3 ngày nữa mới đến lễ khai mạc chính thức, nhưng các nghệ sĩ đã gần như hoàn tất những công trình chính. Và tôi, một du khách nước ngoài, tình cờ lại có đặc ân chiêm ngưỡng quá trình sáng tạo của các nghệ sĩ trong những khâu cuối cùng.

Đi một vòng quanh các bức tượng với nhiều hình dáng khác nhau, tôi dừng chân lâu hơn trước một bức tượng lớn mô tả Vua Sejong đang giảng giải bảng chữ cái Hangeul cho dân chúng. Một nam nghệ sĩ người Hàn Quốc mặc áo khoác chống nắng màu xám nhạt, tay cầm chiếc bay nhỏ, đang cẩn thận chạm vào từng nếp áo trên bức tượng. Tôi ngồi lặng yên ngắm bức tượng và chờ khoảng 15 phút, khi nghệ sĩ quay ra uống nước, nghỉ ngơi, mới dám bắt chuyện.

Bức tượng Vua Sejong của nghệ sĩ Ji Daeyoung

“Chủ đề năm nay là “Lễ hội gặp gỡ văn hóa Hàn Quốc. Tôi chọn điêu khắc Vua Sejong như biểu tượng cho sự lan tỏa tri thức và bản sắc. Tôi muốn người xem cảm nhận rằng chữ viết không chỉ là công cụ, mà còn là niềm tự hào dân tộc”, nam nghệ sĩ nói. Khi được hỏi về khoảng thời gian sáng tác và hoàn thiện một tác phẩm, anh cười, bảo tôi rằng, điều này còn phụ thuộc rất nhiều vào kích thước, chất lượng và loại cát được sử dụng. Những bức tượng nhỏ thì mất 1-2 ngày, còn với những bức tượng lớn thì phải dành thời gian từ 5-10 ngày. Tính trung bình thì cũng mất 1 tuần để hoàn thành một tác phẩm.

Một nữ nghệ sĩ khác thì kể cho tôi rằng, tác phẩm chính của lễ hội năm nay có chiều cao hơn 12m và chiều rộng 25m với hình ảnh ba chiều của Tướng quân Yi Sun-sin và các nghi lễ cưới truyền thống với bối cảnh là Cung điện Gyeongbokgung ở Seoul, chùa Dabotap và đài quan sát Cheomseongdae. Để hoàn thiện tác phẩm như vậy, cần phải có sự phối hợp giữa 3-5 nghệ sĩ (cả Hàn Quốc và nước ngoài).

“Năm 2022, khi nam nghệ sĩ Ji Daeyoung đảm nhận nhiệm vụ điêu khắc tác phẩm ba chiều dài 15m của Lễ hội điêu khắc cát Haeundae, anh cùng với 2 đồng nghiệp khác phải mất hơn 20 ngày mới hoàn thành tác phẩm vì mèo và quạ thường xuyên xuất hiện, phá hủy một số bộ phận. May mắn thay, nhiều du khách thích tác phẩm và nó trở thành điểm chụp ảnh phổ biến tại bãi biển Haeundae. Còn với bức tượng Vua Sejong này thì các nghệ sĩ cũng phải điêu khắc liên tục trong gần 1 tuần”, nữ nghệ sĩ Hàn Quốc chia sẻ thêm.

Tác giả bên một bức tượng về nàng tiên cá trong lễ hội, phía sau là tượng mang chủ đề Công viên khủng long

Và làn sóng Hallyu “nở rộ” trên… cát

Rời khỏi khu vực truyền thống, tôi tiến về phía những nghệ sĩ quốc tế đang làm việc. Một bức tượng cát gây ấn tượng mạnh với tôi. Đó là hình ảnh một nhóm nhạc K-Pop đang biểu diễn, các thành viên tạo dáng theo động tác vũ đạo quen thuộc, ánh mắt sắc sảo như bước ra từ một MV. Gần đấy, một nghệ sĩ người Canada đang hoàn thiện bức tượng về văn hóa Hàn Quốc trong phim truyền hình. Một nghệ sĩ khác đến từ châu Âu thì đang cố chỉnh trang lại bức tượng “Nàng thơ trên cát”…

Tôi bước tiếp dọc bãi biển, nơi những bức tượng đang dần hoàn thiện dưới cái nắng đầu hè. Điều khiến tôi ngạc nhiên không chỉ là quy mô và kỹ thuật, mà là cách các nghệ sĩ đã chạm đến linh hồn của văn hóa đại chúng Hàn Quốc bằng một chất liệu mong manh như cát. Ở đó, Hallyu - làn sóng văn hóa từng khuấy đảo châu Á và thế giới, hiện ra không phải bằng sân khấu ánh đèn hay công nghệ tăng cường thực tế, mà bằng những đường nét thô ráp, tự nhiên, có thể tan biến bất cứ lúc nào.

Vẻ đẹp đầy quyến rũ của người phụ nữ được thể hiện qua một bức tượng trong lễ hội

Thấy tôi ngẩn ngơ ngắm những bức tượng cát rồi chụp ảnh đi chụp ảnh lại, một bạn trẻ người Hàn Quốc lại gần, giơ tay chỉ cho tôi một tháp quan sát và ra hiệu rằng lên trên đó chụp ảnh sẽ đẹp hơn. Quả thật, khi đứng ở độ cao 8m đó, tôi có thể nhìn thấy các tác phẩm điêu khắc ở phía xa như hình nàng tiên cá và các sinh vật biển. Hóa ra, năm nay đánh dấu kỷ niệm 20 năm lễ hội nên ban tổ chức còn mang trở lại những tác phẩm được yêu thích nhất từ các lễ hộ trước như: Công viên khủng long, Xứ sở thần tiên Oz, các biểu tượng du lịch thế giới…

Khi ánh nắng đổ dài hơn trên bãi biển Haeundae, những bức tượng cát như được nhuộm thêm một lớp màu vàng mật. Tôi dừng chân thêm ở một góc trưng bày nhỏ nơi các nghệ sĩ quốc tế đang tụ lại. Họ đến từ Thái Lan, Mỹ, Hà Lan, Nhật Bản - mỗi người mang theo một lát cắt văn hóa của riêng mình, nhưng đều hòa vào chủ đề chung: Lễ hội gặp gỡ văn hóa Hàn Quốc. Một nữ nghệ sĩ người Thái Lan nói rằng cô chọn điêu khắc tượng liên quan đến K-pop vì cô là một fan K-pop chính hiệu từ năm 13 tuổi.

Tôi rời bãi biển Haeundae vào lúc chiều muộn. Mặt trời nghiêng bóng trên những đụn cát, nhuộm vàng từng nếp gấp của những bức tượng khổng lồ bằng cát. Gió biển vẫn thổi, mang theo âm vang của những bước chân qua lại và tiếng cười khe khẽ của du khách. Rời Busan, tôi mang theo chút cát vương lại trong giày và cả hình ảnh về vẻ đẹp ngoạn mục của các công trình nghệ thuật phù du cùng cách mà các nghệ sĩ lặng lẽ kể những câu chuyện Hàn Quốc cổ xưa, hiện đại, gần gũi và bao la bằng ngôn ngữ của cát.

Một tác phẩm điêu khắc cát về K-pop

Điêu khắc cát là một hình thức nghệ thuật, trong đó người ta sử dụng cát để tạo ra các tác phẩm điêu khắc. Các tác phẩm này có thể từ những lâu đài cát đơn giản đến những tác phẩm điêu khắc phức tạp và lớn hơn nhiều. Các nghệ sĩ thường sử dụng cát biển mịn và kỹ thuật nén để tạo ra những công trình chi tiết, từ tượng người, động vật đến các công trình kiến trúc hoặc tái hiện các câu chuyện văn hóa.

Hàn Quốc không phải là cái nôi của nghệ thuật điêu khắc cát, nhưng đã phát triển hoạt động điêu khắc cát thành một sự kiện văn hóa - du lịch nổi bật - Lễ hội điêu khắc cát Haeundae trên bãi biển Haeundae, một trong những bãi biển đẹp và nổi tiếng nhất Hàn Quốc. Lễ hội thường trưng bày tác phẩm điêu khắc cát khổng lồ do các nghệ sĩ quốc tế thực hiện, theo chủ đề riêng mỗi năm, ví dụ: siêu anh hùng, huyền thoại biển cả, kỳ quan thế giới...

Kết hợp với ẩm thực biển, hoạt động giải trí, giờ đây, Lễ hội điêu khắc cát Haeundae không chỉ là nghệ thuật mà còn là trải nghiệm văn hóa biển Hàn Quốc, giúp thúc đẩy du lịch ở xứ sở kim chi và cũng là nơi gặp gỡ giữa nghệ thuật đại chúng và nghệ thuật chuyên nghiệp.

Huyền Chi