Một nửa lượng dầu xuất khẩu của Nga bị bán 'mờ ám' sang Ấn Độ, Trung Quốc

"Gồng gánh" thị trường xuất khẩu

Theo hai nguồn tin, chủ sở hữu mới của 100.000 tấn dầu thô Urals chở trên con tàu Leopard I là một công ty có tiếng tăm tương tự, Guron Trading, cũng có trụ sở tại Hong Kong.

Các tàu chở dầu thô thả neo ở Vịnh Nakhodka gần thành phố cảng Nakhodka, Nga. (Nguồn: Reuters/Tatiana Meel/File Photo)

Số lượng các công ty thương mại ít được biết đến dựa vào Moscow để xuất khẩu khối lượng lớn dầu thô sang châu Á đã mọc lên như nấm trong những tháng gần đây, kể từ khi các lệnh trừng phạt về cuộc xung đột Ukraine khiến các công ty dầu mỏ lớn và các nhà cung cấp hàng hóa rút khỏi hoạt động kinh doanh với các nhà sản xuất ở Nga.

Ít nhất 40 thực thể trung gian, bao gồm cả các công ty không có hồ sơ tham gia kinh doanh trước đó, đã xử lý giao dịch dầu mỏ của Nga từ tháng 3 đến tháng 6, theo thống kê của Reuters sau khi nói chuyện với 10 nguồn giao dịch, cùng với các nhà phân tích từ nhóm chuyên gia tư vấn Kpler và phân tích dữ liệu từ Refinitiv cũng như danh sách riêng của các công ty vận chuyển.

Các công ty mới này đã vận chuyển ít nhất một nửa tổng lượng xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm tinh chế của Nga, trung bình 6-8 triệu thùng mỗi ngày trong năm nay, biến các công ty ít được biết đến thành một số nhà kinh doanh dầu mỏ lớn nhất thế giới, theo các tính toán của Reuters dựa trên thông tin từ 10 nguồn giao dịch và dữ liệu của Eikon.

Theo thống kê, các công ty này bắt đầu xuất hiện sau cuộc xung đột Ukraine vào tháng 2/2022 với khoảng 30 thực thể trung gian tham gia vào các giao dịch trong suốt năm ngoái.

Mạng lưới này đánh dấu sự khởi đầu quan trọng so với một số công ty dầu mỏ lâu đời như BP và Shell cũng như các công ty thương mại hàng đầu bao gồm Vitol, Glencore, Trafigura và Gunvor đã xử lý các sản phẩm dầu thô và dầu mỏ của Nga trong nhiều thập kỷ.

Không có chi tiết nào cho thấy các giao dịch vi phạm lệnh trừng phạt, mặc dù chúng có thể gây khó khăn cho các cơ quan thực thi lệnh trừng phạt ở châu Âu và Hoa Kỳ trong việc theo dõi các giao dịch và giá dầu của Nga.

Đầu tháng này, giá dầu thô Urals đã tăng vọt lên trên mức giá trần 60 USD/thùng đối với hàng xuất khẩu của Nga do Nhóm Bảy quốc gia, gồm Úc và Liên minh Châu Âu áp đặt từ ngày 5/12 nhằm trừng phạt các công ty tham gia vào bất kỳ giao dịch nào trên mức đó.

Khi giá cao hơn mức trần, mạng lưới giao dịch thay đổi nhanh chóng có thể khiến việc xác định những người tham gia vận chuyển dầu trở nên khó khăn, 5 thương nhân tham gia xử lý dầu của Nga cho biết.

Báo cáo cho thấy vào tháng 5, Nga - một trong ba nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới, đã cung cấp khối lượng kỷ lục cho Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia chưa áp đặt lệnh trừng phạt đối với Moscow và trở thành khách hàng hàng đầu của Nga sau lệnh trừng phạt của châu Âu, Hoa Kỳ và các cường quốc khác.

Giao dịch trên biển

Cùng với sự xuất hiện của các công ty mới, các giao dịch đa dạng khi tàu đang ở trên biển đã trở nên phổ biến, 5 nguồn tin liên quan đến giao dịch dầu mỏ của Nga cho biết. Các nguồn tin đã mô tả ít nhất 10 giao dịch như vậy, xảy ra với rất ít tài liệu công khai và nhằm mục đích khiến việc xuất khẩu dầu của Nga trở nên khó theo dõi hơn, họ nói.

Theo hệ thống trước đây, hàng hóa dầu thường được xử lý bởi một thương nhân có tiếng từ nguồn đến đích. Nhưng Reuters không thể thiết lập chủ sở hữu cuối cùng của các công ty thương mại mới.

Mạng lưới thương nhân ngắn hạn ngày càng phát triển trùng với thị trường đang bùng nổ đối với các tàu chở dầu cũ do các công ty mới cung cấp để vận chuyển dầu của Nga mà các chủ hàng phương Tây đang tránh xa.

Một số công ty nổi lên như những nhà kinh doanh dầu lớn của Nga vào năm ngoái, chẳng hạn như Coral Energy và Everest Energy, đã rời khỏi ngành kinh doanh này.

Trả lời các câu hỏi của Reuters, cả hai đều phủ nhận việc họ rời bỏ giao dịch vì rủi ro bị trừng phạt. Everest cho biết "đó là một quyết định kinh doanh chiến lược dựa trên nhiều yếu tố cụ thể đối với công ty của chúng tôi". Còn Coral chia sẻ rằng: "Chúng tôi đã đưa ra quyết định tìm nguồn hàng bên ngoài Nga nhờ nguồn cung cấp đa dạng ở khu vực MENA".

Cơ quan thực thi lệnh trừng phạt của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, OFAC, và các đối tác EU và Vương quốc Anh đã không trả lời các yêu cầu bình luận về câu chuyện này.

Vào tháng 7, một quan chức Bộ Tài chính Hoa Kỳ cho biết các biện pháp trừng phạt được thiết kế để giữ dầu của Nga trên thị trường, giảm giá cho người tiêu dùng trong khi hạn chế doanh thu từ dầu mỏ mà Moscow sử dụng để tài trợ cho cuộc gây hấn ở Ukraine.

"Chúng tôi nhận ra rằng các biện pháp trừng phạt đối với Nga sẽ thay đổi hình dạng và cấu trúc của thị trường dầu mỏ Nga", quan chức này nói với các phóng viên.

Quan chức này cũng cho biết Washington không quan tâm đến việc các lệnh trừng phạt dẫn đến gia tăng nhiều giao dịch bằng các loại tiền tệ khác ngoài đồng đô-la Mỹ để thanh toán các giao dịch dầu mỏ của Nga khi Moscow thấy mình bị “cấm cửa” với các ngân hàng quốc tế.

Xuất khẩu kỷ lục

Được sở hữu và điều hành bởi Leopard I Shipping có trụ sở tại Dubai, Leopard I đã đến cảng Visakhapatnam vào ngày 15/6, nơi nhà máy lọc dầu Ấn Độ Hindustan Oil nhận hàng từ Guron Trading, dữ liệu từ hai nguồn thương mại cho thấy.

Hindustan Oil đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Các công ty mới nổi đã đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Nga và thậm chí còn giúp tăng trưởng, khi các nhà sản xuất dầu thô hàng đầu của nước này là Rosneft, Lukoil, Surgutneftegaz và Gazprom Neft chuyển hướng xuất khẩu sang Ấn Độ và Trung Quốc.

Được hỗ trợ bởi mạng lưới này, xuất khẩu dầu của Nga từ tất cả các cảng biển đã đạt mức cao nhất trong nhiều năm vào tháng 4 và tháng 5 ở mức gần 4 triệu thùng/ngày, theo tính toán của Reuters dựa trên thăm dò ý kiến của 10 thương nhân cũng như các đợt bốc hàng tại cảng của Nga và dữ liệu Refinitiv.

Vào tháng 5, nguồn cung cấp dầu bằng đường biển của Nga cho Ấn Độ, quốc gia hiếm hoi mua dầu của Nga trước cuộc xung đột, đạt mức kỷ lục 1,95 triệu thùng/ngày trong khi Trung Quốc nhập khẩu 2,29 triệu thùng/ngày.

Chỉ Lukoil - Tập đoàn năng lượng đa quốc gia của Nga tiếp tục tiếp thị dầu mỏ thông qua bộ phận thương mại của mình - Litasco - bộ phận mà hãng đã chuyển đến Dubai từ Geneva. Các công ty khác bán dầu cho các công ty thương mại mới, hầu hết được đăng ký tại Trung Quốc, Singapore, Hong Kong hoặc Dubai, theo 5 nguồn tin và sổ đăng ký công ty đại chúng địa phương.

Từ tháng 3 đến tháng 6, các thương nhân hàng đầu đã mua dầu từ Rosneft, Surgutneftegaz và Gazprom Neft bao gồm Petroruss có trụ sở tại Dubai, Guron Trading đã đăng ký tại Hong Kong, Bellatrix Energy và Covart Energy, Voliton đã đăng ký tại Dubai, Demex Trading, Nestor Trading, Orion Energy và Patera có trụ sở tại Singapore, theo 5 thương nhân, dữ liệu vận chuyển và sổ đăng ký công ty.

Thanh toán chậm trễ

Chiến lược này mang lại rủi ro cho các nhà sản xuất Nga. Venezuela, sử dụng một hệ thống tương tự để vận chuyển dầu, đã gặp phải các vấn đề về thanh toán, gian lận và thua lỗ.

Năm thương nhân tham gia vào hoạt động kinh doanh dầu mỏ của Nga cho biết, mặc dù cho đến nay vẫn chưa có báo cáo nào về việc không thanh toán, nhưng việc thanh toán chậm trễ đã gây ra một số vấn đề. Thông thường, người mua thanh toán tiền hàng khoảng một tháng sau khi tàu ra khơi, họ nói.

Một nguồn tin cho biết sự chậm trễ như vậy đã tạo ra lỗ hổng tài chính cho các nhà xuất khẩu đang phải nộp thuế cho nhà nước Nga trước khi được trả tiền mua dầu của họ.

Một nguồn tin của một công ty dầu mỏ lớn của Nga cho biết công ty của ông đã sẵn sàng đối phó với rủi ro tín dụng cao hơn từ người mua vì lợi ích của việc xuất khẩu dầu ổn định và tăng.

"Năm ngoái, chúng tôi phải đối mặt với việc cắt giảm sản lượng do hoạt động tiếp thị không tốt. Giờ thì ổn rồi - chúng tôi có người mua, chúng tôi có doanh số", nguồn tin cho biết.

Hồng Vân (Theo Reuters)