Một tuần, bảy lần vi phạm giao thông: Không thể nói là vô tình...

Mới đây, một phụ nữ ở Đắk Lắk bị phát hiện vi phạm giao thông bảy lần chỉ trong bảy ngày”. Người này sau đó bị phạt 4,9 triệu đồng. Số tiền không quá lớn nhưng phản ánh một vấn đề: Rất nhiều người vẫn chưa có ý thức tuân thủ luật pháp, thậm chí "coi thường" những quy tắc xử sự chung đã được đặt ra.

Không thể nói là vô tình khi một người vi phạm đến bảy lần trong một tuần. Con số ấy không nói về sự “thiếu may mắn”, mà nó mang đến nhiều điều đáng suy ngẫm từ góc độ pháp lý, quản lý giao thông và cả hành vi cá nhân.

Camera ghi lại hình ảnh điều khiển xe chạy không đúng làn đường quy định tại ngã tư Quốc lộ 25 và Quốc lộ 19 C. Ảnh: HS

Việc nhiều người chỉ tuân thủ luật khi có sự giám sát cho thấy một mâu thuẫn lớn. Khi không bị theo dõi, họ sẵn sàng “tự cho phép” mình đi sai làn, vượt ẩu. Đây không đơn thuần là hành vi vi phạm, mà là triệu chứng của tâm lý: Coi pháp luật là sự ràng buộc bên ngoài, chứ không phải là nguyên tắc đạo đức bên trong.

Biểu hiện của một xã hội văn minh không chỉ là đường sá sạch đẹp hay phương tiện hiện đại, mà cốt lõi là ý thức thượng tôn pháp luật. Khi việc tuân thủ pháp luật chỉ đến từ sự giám sát bên ngoài, chứ không phải sự tự giác thì nền tảng đạo đức công dân vẫn còn rất yếu ớt.

Có thể thấy, sự xuất hiện của hệ thống camera giám sát trên cả nước nói chung và tại Đắk Lắk nói riêng là bước tiến lớn. Camera không biết nể nang, không bị chi phối, và ghi lại hành vi một cách khách quan tuyệt đối. Tuy nhiên, công nghệ chỉ có thể phát hiện lỗi, chứ không thể "sửa lỗi" trong nhận thức.

Nỗi sợ bị phạt nguội có thể nhất thời ngăn chặn vi phạm, nhưng không rèn giũa được ý thức tự giác. Sự thay đổi bền vững chỉ đến từ sự xấu hổ vì hành vi sai, chứ không phải từ nỗi lo bị phát hiện.

Do đó, xử phạt là cần thiết, nhưng phải đi kèm với giáo dục và truyền thông. Vi phạm sẽ còn tái diễn nếu người dân không thấm được hậu quả. Cần thay thế lý thuyết suông bằng những dẫn chứng trực quan: những hình ảnh, con số và câu chuyện thật và nỗi đau do tai nạn giao thông gây ra.

Cuộc "cách mạng" mũ bảo hiểm năm 2007 là minh chứng rõ nét cho khả năng thay đổi ý thức cộng đồng. Chỉ trong thời gian ngắn, một hành vi từng bị xem là “phiền phức” đã trở thành phản xạ tự nhiên của toàn xã hội. Điều này không tự nhiên đến, mà là kết quả của bộ ba vững chắc: pháp luật nghiêm minh, truyền thông mạnh mẽ, và sự đồng thuận của người dân.

Thực tế giao thông cho thấy khoảng cách giữa “biết luật” và “chấp hành luật” vẫn còn rất xa. Nhiều người dù biết rõ đi sai làn là vi phạm, rẽ sớm là nguy hiểm,... nhưng vẫn làm vì “nhanh hơn”, “đỡ kẹt”, hay vì tâm lý đám đông “ai cũng đi vậy”.

Đây không chỉ là sự cẩu thả, mà còn đặt sự dễ dãi của bản thân lên trên an toàn cộng đồng. Muốn thay đổi điều này, chỉ dựa vào lực lượng chức năng hay camera là không đủ.

Giải pháp phải bắt đầu từ gốc rễ, dạy cho thế hệ trẻ rằng “chấp hành luật là văn minh”. Bởi lẽ, khi một đứa trẻ thấy cha mẹ vượt đèn đỏ, mọi bài học đạo đức trên ghế nhà trường đều trở nên vô nghĩa.

Thông điệp từ cơ quan chức năng trong việc xử phạt này rất rõ ràng: Người dân phải trang bị kiến thức để điều khiển xe đúng quy định, đảm bảo an toàn cho bản thân và người khác. Đây là yêu cầu cấp thiết xuất phát từ thực trạng giao thông phức tạp. Việc thiếu hiểu biết luật, kỹ năng xử lý tình huống kém, hay thái độ coi thường quy tắc chính là nguồn cơn của nhiều vụ tai nạn thương tâm.

Vì vậy, mỗi cá nhân cần tự giác học hỏi, không chỉ để vượt qua các kỳ thi sát hạch, mà còn để thực sự làm chủ tay lái. Am hiểu luật lệ và vận hành xe đúng cách là biểu hiện của văn minh, là trách nhiệm bảo vệ sinh mạng bản thân và tôn trọng tính mạng của người khác.

Và ở chiều ngược lại, các cơ quan nhà nhà nước cũng cần giải quyết các bất cập về hạ tầng giao thông, để không còn cảnh vạch sơn mờ, biển báo khuất, hay làn rẽ bố trí bất hợp lý, khiến người điều khiển xe buộc phải "ứng biến".

Khi tất cả cùng chung tay, các biện pháp được phối hợp thực hiện, tin rằng tai nạn giao thông sẽ giảm!

TRẦN MINH