Mùa canh lửa, giữ rừng

Con đường từ trung tâm xã Chiềng Sinh vào các trạm, chốt kiểm lâm càng đi càng hun hút. Trên chiếc xe bán tải, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Tuần Giáo, Nguyễn Thị Hà Thu kể: “Mùa khô, chúng tôi vất vả nhất. Cỏ cháy vàng, lá rừng đổi màu, chỉ cần một tàn lửa rơi xuống là cháy. Mùa này, bà con cũng vào rừng kiếm kế sinh nhai, nên tuần tra càng phải siết chặt hơn”.

Cán bộ Hạt Kiểm lâm Tuần Giáo phối hợp với chính quyền xã Chiềng Sinh kiểm tra diễn biến rừng.

Xã Chiềng Sinh có địa bàn trải rộng sau khi sáp nhập 4 xã (Nà Sáy, Mường Thín, Mường Khong và Chiềng Sinh), có nhiều điểm giáp ranh. Một chuyến tuần tra của cán bộ kiểm lâm có khi kéo dài vài ngày. Mỗi chuyến tuần tra rừng, lực lượng kiểm lâm phải mang theo thực phẩm, thuốc men, dụng cụ y tế. Mệt thì dừng lại bên suối, nghỉ một lát rồi tiếp tục tuần tra.

Với xã Pú Nhung, địa bàn có hơn 8.900ha rừng. Thời gian qua các buổi tuyên truyền tại 21 bản đều nhận được sự hưởng ứng tích cực của người dân. Bà con được hướng dẫn làm nương theo đúng vùng quy hoạch, không đốt nương trong thời điểm nhiệt độ cao, độ ẩm thấp. Tuyên truyền thu hút đông đảo người dân tham gia là kết quả sự nỗ lực của lực lượng kiểm lâm và chính quyền địa phương.

Chỉ tay về phía những quả đồi xanh tốt, ông Nguyễn Văn Bách, Chủ tịch UBND xã Pú Nhung cho biết: Từ khi được kiểm lâm và chính quyền kiên trì tuyên truyền, giải thích cho bà con thấy mất rừng là mất nguồn nước, mất kế sinh nhai, thì bà con mới hiểu. Giờ xã ít xảy ra phá rừng. Bà con chủ động báo tin khi thấy dấu hiệu vi phạm.

Nhờ tuyên truyền bài bản, dễ hiểu nên người dân Pú Nhung chủ động ký cam kết không vi phạm pháp luật, tích cực bảo vệ rừng. Điều đáng mừng nhất là bà con đã tự nhắc nhau không để cháy rừng. Xã duy trì các tổ tuần rừng cộng đồng, mỗi tuần đi kiểm tra các khu vực nguy cơ cao cháy rừng. Những buổi tuần rừng không chỉ để phát hiện vi phạm mà còn là dịp để cán bộ xã trao đổi, giải thích các quy định pháp luật cho bà con ngay tại rừng - cách làm được đánh giá đem lại hiệu quả cao.

Vào mùa khô năm 2025 - 2026, công tác bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh đứng trước nhiều thách thức, nhất là trước tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Với diễn biến thời tiết ngày càng cực đoan, hanh khô kéo dài, nắng nóng bất thường khiến nguy cơ cháy rừng tại nhiều xã có xu hướng tăng cao. Các cấp độ cảnh báo cháy được dự báo có thể đạt mức nguy hiểm (cấp IV) và cực kỳ nguy hiểm (cấp V), đòi hỏi hệ thống phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) luôn phải ở mức sẵn sàng cao nhất. Đặc biệt, phần lớn điểm cháy ghi nhận qua vệ tinh đều có liên quan đến hoạt động xử lý thực bì và canh tác nông nghiệp. Tình trạng người dân đốt nương đặt ra nhiều thách thức trong quản lý rừng bền vững.

Xác định khó khăn đó, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã tăng cường cảnh báo và giám sát công nghệ. Hệ thống theo dõi điểm cháy vệ tinh được cập nhật liên tục, khoanh vùng các điểm nóng và cảnh báo sớm đến các địa phương. Địa bàn có nguy cơ cao được ưu tiên bố trí lực lượng túc trực, chuẩn bị đầy đủ phương tiện, hậu cần. Tại cơ sở, lực lượng kiểm lâm thường xuyên phối hợp với chính quyền cấp xã, thôn bản để giám sát địa bàn, ngăn ngừa vi phạm ngay từ gốc.

Ông Hà Lương Hồng, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm cho biết: Điểm sáng trong công tác PCCCR là việc kiện toàn lực lượng chữa cháy rừng tại cơ sở. Với phương châm “4 tại chỗ”, các lực lượng ở thôn, bản có vai trò then chốt trong việc dập tắt đám cháy ngay từ khi mới phát sinh. Đến nay, toàn tỉnh đã thành lập và công nhận 1.299 tổ đội PCCCR cấp thôn, bản, 45 Ban Chỉ huy PCCCR cấp xã; góp phần đảm bảo năng lực ứng phó kịp thời với các tình huống cháy rừng, nhất là tại khu vực rừng trọng điểm, địa bàn phức tạp. Ngoài ra, ngành đã ứng dụng hiệu quả công nghệ trong công tác dự báo và giám sát cháy rừng. Nhờ hệ thống theo dõi điểm cháy qua vệ tinh, lực lượng kiểm lâm đã phát hiện 873 điểm có dấu hiệu cháy. Trong đó, 400 điểm nghi ngờ cháy rừng đã được chuyển đến các Hạt Kiểm lâm để kiểm tra, xác minh và xử lý kịp thời, ngăn chặn hiệu quả nguy cơ lan rộng.

Kiên trì bám cơ sở, bám rừng của lực lượng chức năng đã tạo chuyển biến rõ rệt ở nhiều địa phương trong công tác bảo vệ rừng. Người dân hiểu hơn giá trị của rừng, chủ động tham gia bảo vệ, góp phần xây dựng “lá chắn xanh” bền vững trước biến đổi khí hậu.

Mai Phương