Mưa đến rồi mưa đi, ô nhiễm không khí Hà Nội còn ở lại?

Những ngày vừa qua, chất lượng không khí tại Hà Nội liên tục ở mức “báo động đỏ”. Dữ liệu cập nhật từ hệ thống chỉ số chất lượng không khí (IQA) cho biết lúc 17 giờ ngày 12.12, Thủ đô Hà Nội chính thức xếp hạng thành phố ô nhiễm nhất thế giới, với chỉ số AQI lên tới 272, vượt Lahore (242) và Delhi (222).

Đến 19 giờ 15 phút cùng ngày, mức AQI tiếp tục duy trì ở ngưỡng 285 – "rất xấu", còn tại nhiều điểm quan trắc nội đô, chỉ số buổi sáng thậm chí tăng tới 326–416, tương đương mức "nguy hại".

"Thủ phạm" chính khiến không khí tại Hà Nội ô nhiễm là bụi mịn PM2.5, loại hạt bụi rất nhỏ, có khả năng len sâu vào phổi và hệ tuần hoàn.

Ảnh minh họa

Đến sáng ngày 13.12 tại Hà Nội đã xuất hiện mưa sau chuỗi ngày thời tiết hanh khô và liên tục ghi nhận tình trạng ô nhiễm không khí. Nhiều người dân Thủ đô kỳ vọng mưa sẽ khiến bầu không khí trong lành hơn, bớt bụi mịn hơn.

Tuy nhiên, dữ liệu công bố trên Cổng thông tin quan trắc môi trường của UBND TP Hà Nội vào 7h sáng 13.12 cho thấy chất lượng không khí trên địa bàn thành phố tiếp tục ở mức rất xấu, với nhiều khu vực xuất hiện cảnh báo màu tím là ngưỡng nguy hại đối với sức khỏe cộng đồng.

Vậy thực tế mưa có giúp giảm ô nhiễm không khí cho Hà Nội không? Câu trả lời là mưa có thể góp phần cải thiện chất lượng không khí, song mức độ và thời gian hiệu quả lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Theo các chuyên gia môi trường, mưa có tác dụng “rửa trôi” không khí, cuốn theo một phần bụi mịn, hạt lơ lửng và chất ô nhiễm bám trong tầng khí quyển xuống mặt đất.

Những cơn mưa vừa và mưa to thường giúp chỉ số chất lượng không khí (AQI) giảm rõ rệt trong thời gian ngắn, đặc biệt là nồng độ bụi PM10 và một phần PM2.5. Đây cũng là lý do sau mưa, người dân thường cảm nhận không khí dễ thở, tầm nhìn thoáng đãng hơn.

Tuy nhiên, hiệu quả này không kéo dài lâu. Với Hà Nội là đô thị đông dân, mật độ giao thông cao, nhiều công trình xây dựng, các hoạt động sản xuất tiếp tục diễn ra khiến nguồn phát thải ô nhiễm vẫn hoạt động. Khi mưa ngớt, nếu gió yếu và hiện tượng nghịch nhiệt xuất hiện, bụi mịn và khí thải có thể nhanh chóng tích tụ trở lại, khiến chất lượng không khí suy giảm chỉ sau vài giờ đến một ngày.

Đáng chú ý, không phải cơn mưa nào cũng giúp cải thiện môi trường không khí. Nếu mưa nhỏ, mưa phùn kéo dài thường không đủ mạnh để cuốn trôi bụi mịn, thậm chí còn làm gia tăng độ ẩm, khiến các hạt ô nhiễm lơ lửng lâu hơn trong không khí. Trong những điều kiện này, cảm giác oi bức, ngột ngạt vẫn có thể xuất hiện dù trời mưa.

Như vậy, mưa chỉ là yếu tố tự nhiên mang tính hỗ trợ, không phải giải pháp căn cơ cho bài toán ô nhiễm không khí của Hà Nội. Để cải thiện bền vững, thành phố cần đồng bộ nhiều biện pháp như kiểm soát khí thải giao thông, hạn chế bụi từ xây dựng, thúc đẩy giao thông công cộng, tăng diện tích cây xanh và giám sát chặt chẽ các nguồn phát thải công nghiệp.

Nhìn nhận về vấn đề ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, các nguồn thải từ giao thông, đốt rác, xây dựng… đều làm không khí thêm ngột ngạt. Nếu không có biện pháp can thiệp mạnh, ô nhiễm tiếp tục kéo dài nhiều ngày.

Do đó mưa có thể giúp không khí tại Hà Nội “dễ thở” hơn trong chốc lát, nhưng để thực sự thoát khỏi chỉ số ô nhiễm báo động như vừa qua, vẫn cần những giải pháp lâu dài và quyết liệt, thay vì trông chờ vào thời tiết.

P.V