Mùa sơn tra ở Tà Xùa

Nhân dân Tà Xùa lên nương thu hái sơn tra.

Đến bản Trang Dua Hang, cách trung tâm xã 10 km, chúng tôi bắt gặp từng tốp người đang khẩn trương thu hái quả sơn tra. Người trèo cây, người hứng gùi, tiếng cười, nói của bà con tạo không khí mùa vụ náo nhiệt. Vừa khéo léo lựa từng chùm quả bỏ vào gùi, chị Mùa Thị Chìa vừa chia sẻ: Gia đình có 2,5 ha cây sơn tra đang cho thu hoạch, chúng tôi đang tranh thủ hái quả sớm để kịp bán cho thương lái. Năm nay mưa nhiều làm rụng quả, sản lượng giảm khoảng 30%, giá bán từ 2.500-5.000 đồng/kg, trừ chi phí, gia đình tôi cũng thu được trên 25 triệu đồng.

Còn tại bản Cáo A, nơi có diện tích sơn tra lớn nhất xã với 170 ha, bà con cũng đang khẩn trương thu hái quả sơn tra. Ông Sồng A Mang chia sẻ: Nhà tôi có 5 ha, dự kiến năm nay thu khoảng 10 tấn quả. Tôi đang phân loại quả để bán cho thương lái ở dưới xuôi, một phần ngâm rượu, phơi khô để tiêu thụ sau.

Nông dân bản Trang Dua Hang thu hoạch sơn tra.

Tà Xùa hiện có hơn 817 ha sơn tra, trong đó gần 650 ha đã cho thu hoạch, sản lượng trên 2.200 tấn, tập trung nhiều ở các bản Cáo A, Háng Cao, Chung Trinh, Tà Xùa, Háng Đồng... Với khí hậu mát mẻ quanh năm, phù hợp với điều kiện canh tác trên đất dốc, lại không tốn nhiều công chăm sóc, cây sơn tra đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực, giúp đồng bào dân tộc Mông ổn định sinh kế. Ngoài ra, sơn tra còn được ví như “cây giữ rừng, giữ đất”, bởi rễ cây bám sâu vào sườn núi, hạn chế xói mòn, rửa trôi, góp phần bảo vệ nguồn nước và môi trường sinh thái.

Với hương vị đặc biệt, một chút chua chát, xen lẫn vị ngọt thanh, quả sơn tra có thể ngâm rượu, làm siro, mứt, ô mai; ngoài ra, còn được sử dụng trong đông y như vị thuốc hỗ trợ tiêu hóa, hạ huyết áp, giảm cholesterol. Không chỉ bán quả, nhiều hộ dân xã Tà Xùa còn cắt những cành sai quả để bán cho khách du lịch về cắm trang trí trong nhà, với giá từ 30.000 - 50.000 đồng/cành, giúp bà con có thêm nguồn thu nhập.

Sơn tra Tà Xùa được bày bán tại xã Bắc Yên.

Chính sự đa dạng này đã tạo nên thị trường tiêu thụ rộng, thu hút thương lái trong tỉnh và từ Hà Nội, Yên Bái, Lào Cai... lên tận bản thu mua quả sơn tra. Ông Đỗ Văn Xiêm, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, cho biết: Xã đang chỉ đạo rà soát toàn bộ diện tích cây sơn tra, xác định những vùng có chất lượng, năng suất cao, tổ chức tập huấn kỹ thuật chăm sóc, hướng dẫn bà con thu hái, sơ chế đúng cách, hỗ trợ cải tạo, trồng mới, tạo vùng cây ăn quả gắn với phát triển du lịch mùa hoa sơn tra.

Cuối ngày, trên các tuyến đường liên bản của xã Tà Xùa, tấp nập xe máy, xe tải chở những sọt quả sơn tra về các chợ đầu mối. Cây sơn tra đã và đang mở ra hướng phát triển bền vững cho xã Tà Xùa, gắn với bảo vệ rừng và du lịch trải nghiệm.

Tuấn Hiển (CTV)