Mục đích của ông Trump sau những tuyên bố về nhiệm kỳ thứ 3
Những tuyên bố của ông Trump về nhiệm kỳ thứ ba dù có căn cứ thực tế hay không đều phục vụ những mục đích chính trị rõ ràng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump không thể tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, trừ khi có sự thay đổi trong Hiến pháp. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là ông không thể công khai nói về khả năng này.
Ông Trump đã đưa ra ý tưởng về nhiệm kỳ thứ ba cả trong những tuyên bố công khai lẫn riêng tư. Trong cuộc trả lời phỏng vấn NBC News ngày 30/3 vừa qua, ông Trump nói rằng, ông “không đùa” về nhiệm kỳ thứ ba. Ông khẳng định có những “phương pháp” để vượt qua giới hạn 2 nhiệm kỳ được quy định trong Tu chính án thứ 22.
Ông Trump không nêu cụ thể những phương pháp đó là gì và cũng không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy ông đang thực sự chuẩn bị cho một nhiệm kỳ thứ ba. Tuy nhiên, những suy nghĩ của ông, dù có căn cứ thực tế hay không, đều phục vụ cho những mục đích chính trị rõ ràng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông "không đùa" về ý tưởng nhiệm kỳ thứ ba. Ảnh: NY Times
Chuyển hướng dư luận
Những tuyên bố của ông Trump về nhiệm kỳ thứ ba đang chuyển hướng sự chú ý của dư luận khỏi những vấn đề gây tranh cãi khác, như vụ lùm xùm về nhóm chat trên Signal, trong đó các cố vấn hàng đầu của ông vô tình thêm một nhà báo vào cuộc trò chuyện thảo luận kế hoạch tấn công Houthi.
Chúng cũng có thể làm “đóng băng sân chơi” của các ứng cử viên kế nhiệm tiềm năng, những người có thể thu hút hết mọi sự chú khỏi một tổng thống “vịt què” - tình trạng mà các tổng thống Mỹ rất lo sợ khi họ nhận thấy tầm quan trọng của mình dần giảm sút theo thời gian.
Tổng thống “vịt què” thường được dùng để chỉ các tổng thống đã tại vị 2 nhiệm kỳ và đang ở giai đoạn cuối nhiệm kỳ thứ 2. Giai đoạn “vịt què” là 5 tháng cuối cùng trong nhiệm kỳ của họ vì họ không được bầu lại nữa hoặc không thể tranh cử lần nữa.
“Có vẻ như một người không muốn bị coi là tổng thống ‘vịt què’ đang cố gắng đưa ra ý tưởng đó [nhiệm kỳ thứ ba] ngay lúc này. Rất khó chịu khi trở thành thành một tổng thống ‘vịt què’ và mọi người đang đối xử với mình như thể nhiệm kỳ đã kết thúc”, ông Derek T. Muller, giáo sư luật tại Đại học Notre Dame và chuyên gia về luật bầu cử, nhận xét.
Ông Trump nhậm chức ngày 20/1, trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên nắm giữ hai nhiệm kỳ không liên tục trong hơn 100 năm qua. Điều này cũng đồng nghĩa ông đã đạt số nhiệm kỳ tối đa quy định tại Tu chính án thứ 22 trong Hiến pháp Mỹ và không thể tranh cử lần nữa.
Hồi cuối tháng 1, Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Andy Ogles đã đề xuất sửa đổi Hiến pháp để giúp ông Trump có thể tái tranh cử nhiệm kỳ thứ ba. Tuy nhiên, ngày 31/3 các lãnh đạo Cộng hòa tại Đồi Capitol đã bác bỏ ý tưởng này.
Thượng nghị sĩ John Thune, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện, cho biết ông Trump “chắc hẳn chỉ đang nói đùa về chuyện này”. Còn Hạ nghị sĩ Steve Scalise, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện, nói rằng những bình luận về nhiệm kỳ thứ ba của ông Trump là nhằm “khiến mọi người bàn tán về chúng”.
Các quan chức Nhà Trắng cũng đưa ra nhận định tương tự, lưu ý rằng ông Trump không chủ động đề cập đến vấn đề này mà chỉ trả lời câu hỏi từ các phóng viên.
“Thực tế là mọi người cứ liên tục hỏi Tổng thống về nhiệm kỳ thứ ba. Ông ấy trả lời một cách chân thật và thẳng thắn với một nụ cười và rồi mọi người ở đây lại phát điên lên vì câu trả lời của ông ấy”, người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với các phóng viên ngày 31/3.
“Đây không phải là điều chúng tôi đang nghĩ tới. Ông ấy còn gần 4 năm nữa. Còn rất nhiều việc phải làm. Chúng tôi đã làm được rất nhiều việc trong 100 ngày đầu tiên và người dân Mỹ yêu thích những gì Tổng thống đang làm”, bà Leavitt nói.
Chọc tức đối thủ
Chiến lược gia của đảng Cộng hòa Dave Carney, cho biết chiến lược của ông Trump có thể là khiến mọi người phải tiếp tục đoán già đoán non.
“Điều này khiến mọi người cảm thấy không thoải mái. Những người thuộc cánh tả sẽ phát điên lên và nhiều người nghĩ rằng ông Trump sẽ còn ở lại lâu hơn chúng ta nghĩ. Ông ấy rất giỏi trong việc khiến người khác cảm thấy bối rối”, ông Carney nói.
“Ông ấy không vi phạm pháp luật. Ông ấy không nói là sẽ làm vậy. Ông ấy nói có rất nhiều lựa chọn khác nhau. Chọc tức đối thủ là một trong những sức mạnh lớn nhất của ông ấy trong khi Đảng Dân chủ đang hỗn loạn”, chiến lược gia của đảng Cộng hòa nói thêm.
Các thành viên đảng Dân chủ lo ngại rằng những bình luận của ông Trump về nhiệm kỳ thứ ba có thể đẩy đất nước đến một cuộc khủng hoảng hiến pháp.
Dù vậy, theo giới chuyên gia, đảo ngược Tu chính án thứ 22 là điều cực kỳ khó, vì sẽ vấp phải sự phản đối từ phe Dân chủ. Quy trình này đòi hỏi thông qua một Tu chính án mới, cần ít nhất 2/3 số phiếu ủng hộ tại cả Hạ viện và Thượng viện hoặc do nghị viện 34 bang họp đề xuất. Tu chính án mới cũng cần được ít nhất 38 bang thông qua để có hiệu lực.
Về lý thuyết, Tu chính án thứ 22 không cấm một cựu tổng thống từng nắm quyền 2 nhiệm kỳ tiếp tục giữ vị trí phó tổng thống trong chính quyền kế nhiệm. Phó tổng thống có thể lên nắm quyền trong trường hợp tổng thống đương nhiệm từ chức.
Hiện tại, ông Trump vẫn khẳng định ông đang tập trung vào nhiệm kỳ thứ hai của mình.
“Tôi thậm chí không muốn nói về điều đó. Tôi chỉ có thể nói với các bạn rằng rất nhiều người nói với tôi rằng ‘Hãy tranh cử lần nữa’. Chúng ta còn một chặng đường dài trước khi nghĩ đến điều đó, nhưng đã có rất nhiều người muốn điều đó xảy ra”, ông Trump nói với các phóng viên trên chuyên cơ Không Lực Một tối 30/3
Ngày 31/3, phóng viên Fox News đã đặt một câu hỏi giả định với ông Trump rằng: Nếu ông được phép tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, liệu ông có cho rằng đảng Dân chủ sẽ cố gắng đưa cựu Tổng thống Barack Obama ra tranh cử với ông không? (Ông Obama đã phục vụ hai nhiệm kỳ và không có ý định quay lại tranh cử nữa).
“Tôi rất thích ý tưởng này. Điều đó sẽ rất thú vị”, ông Trump trả lời.
