Mục tiêu nâng hạng đi kèm áp lực hạ bậc thị trường chứng khoán

Theo Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán BIDV (BSC Research), FTSE Russell phần lớn ra thông báo chấp thuận nâng hạng thị trường vào thời điểm tháng 9 hàng năm – mốc thời gian quan trọng trong việc đánh giá phân loại – với tổng cộng 21/25 lần cho 19 quốc gia ra thông báo trong 17 năm.

Trong giai đoạn 2008-2024, có 4 quốc gia được FTSE ra thông báo nâng hạng vào tháng 3. Cũng cần lưu ý rằng, FTSE thường thu thập lấy dữ liệu vào các mốc tháng 06, 12 hàng năm, từ đó sẽ tiếp tục quá trình tham vấn để đưa ra quyết định nâng hạng, hạ bậc.

Tương tự với thông báo chấp thuận nâng hạng, FTSE Russell cũng ra thông báo hạ bậc thị trường vào thời điểm tháng 9 hàng năm với 6/9 lần hạ bậc trong giai đoạn 2008-2024 đối với 04 quốc gia. Trong đó, Argentina là quốc gia bị hạ bậc nhiều nhất. Nga, Peru là hai quốc gia bị hạ bậc vào tháng 3. Gần nhất là Pakistan đã bị hạ bậc vào tháng 7 ngay sau khi thu thập dữ liệu vào tháng 6. Điều này cho thấy sự chủ động và thay đổi cách tiếp cận của FTSE Russell so với trước đây.

Thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn đang trong danh sách thị trường cận biên (Frontier), dù quy mô đã đáp ứng tiêu chuẩn của một thị trường mới nổi (Emerging) nhưng vẫn chưa được nâng hạng. Hệ thống công nghệ, giao dịch vẫn chưa được nâng cấp, không triển khai được các sản phẩm mới (short-selling, day-trading, options…), không triển khai được Mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP).

Trong kịch bản cơ sở, BSC Research dự báo thị trường chứng khoán Việt Nam có thể được MSCI xem xét đưa vào danh sách theo dõi (Watch list trong tháng 6/2025) và FTSE Russell ra thông báo chấp thuận nâng hạng vào tháng 9/2025.

Thời gian qua, các cơ quan quản lý, thành viên trên thị trường chứng khoán đang nỗ lực để hoàn thiện các tiêu chí còn sót lại tiến tới được nâng hạng thị trường chứng khoán năm 2025 như mục tiêu Chính phủ đặt ra. Tuy nhiên, sau nâng hạng, trụ lại được thị trường cũng là một vấn đề mà các chuyên gia đã nhìn từ sớm và đưa ra hàng loạt cảnh báo, khuyến nghị.

Theo ông Bùi Hoàng Hải – Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), thị trường chứng khoán khi được nâng hạng đạt được nhiều lợi ích, nhưng thách thức cũng rất lớn, nhất là đảm bảo đảm bảo thị trường tiếp tục phát triển ổn định và bền vững, duy trì xếp hạng, tránh bị hạ cấp xếp hạng.

Thách thức này đến từ việc các thị trường chứng khoán không còn đáp ứng yêu cầu duy trì trạng thái hiện tại (trường hợp của Argentina bị MSCI cân nhắc hạ từ Nhóm 3 xuống Nhóm 4 vào kỳ đánh giá tháng 6/2022 do các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá rằng không thể tiếp cận thị trường chứng khoán trong nước kể từ khi Chính phủ nước này áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt vào tháng 9/2019) hoặc khi thị trường chứng khoán không đáp ứng được sự thay đổi tiêu chí từ các tổ chức xếp hạng (trường hợp của Peru đã bị FTSE hạ cấp từ Nhóm 2 sang Nhóm 3 do không còn có thể đáp ứng các tiêu chí yêu cầu về vốn hóa thị trường tối thiểu và số lượng chứng khoán mới vào tháng 9/2020).

Theo các chuyên gia, để một thị trường chứng khoán phát triển bền vững, đó phải là một thị trường thực sự “khỏe mạnh”, minh bạch, đảm bảo công bằng cho tất cả nhà đầu tư tham gia trên thị trường. Với vai trò là cơ quan trực tiếp quản lý, giám sát thị trường chứng khoán, UBCKNN đã, đang và sẽ tiếp tục nỗ lực đưa ra những giải pháp phù hợp đáp ứng được các tiêu chí của các tổ chức đánh giá xếp hạng thị trường hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi và đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt, ổn định, minh bạch của thị trường.

Minh Lâm