Muốn đi vững, thể chế phải được xây dựng trên niềm tin của nhân dân

Xác định nhóm văn bản luật có tính chất trụ cột

Phát biểu tại phiên thảo luận sáng 30/10, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Ninh Bình), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, nhận định: Đây là một nhiệm kỳ đầy khó khăn, có nhiều việc chưa từng có trong tiền lệ, có việc phải “vừa chạy vừa xếp hàng”, nhưng cũng là một nhiệm kỳ có rất nhiều thành tựu và đạt được kết quả rất đáng trân trọng.

Đề cập đến công tác xây dựng pháp luật, theo đại biểu, 5 năm qua Quốc hội, Chính phủ cùng các cơ quan đã tập trung thực hiện và có nhiều giải pháp đột phá, đạt được con số văn bản pháp luật được ban hành phá kỷ lục từ trước đến nay. Khung pháp luật đã được thiết lập khá cơ bản, đầy đủ trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội; tư duy làm luật đã được đổi mới căn bản.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Ninh Bình). Ảnh: Như Ý

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn thừa nhận rằng có những thời điểm nhất định, có những văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng và phát triển theo hướng tự phát, không thực sự tuân thủ những nguyên lý cơ bản của hệ thống pháp luật, dẫn đến mâu thuẫn, chồng chéo, tạo ra điểm nghẽn, cản trở sự phát triển.

Trước yêu cầu phát triển bứt phá của đất nước, trong bối cảnh tổng kết nhiệm kỳ, đại biểu đoàn Ninh Bình kiến nghị một số giải pháp cụ thể, góp phần tái cấu trúc hệ thống pháp luật.

Bà Hoa cho rằng, hệ thống pháp luật hiện nay, ngoài Hiến pháp là đạo luật gốc, cần xác định nhóm một số văn bản luật có tính chất trụ cột, nền tảng, trung tâm, có tính ổn định cao để các văn bản luật khác phải tuân theo và bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và gắn kết cao.

Ví dụ, xác định các nhóm luật trụ cột như: Nhóm các luật về tổ chức bộ máy Nhà nước; nhóm các luật liên quan đến quyền con người, quyền công dân; nhóm các luật về kinh doanh; nhóm các luật thuế và ngân sách Nhà nước …

“Làm được điều này sẽ tránh được tình trạng luật chuyên ngành nào cũng có điều khoản ưu tiên áp dụng hoặc luật chuyên ngành nào cũng có thể sửa đổi những nguyên tắc cơ bản, ổn định của những văn bản luật có tính chất “trụ cột”, làm phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nói.

Hệ thống pháp luật cũng phải “thẳng hàng” vững chãi

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cũng lưu ý, các luật cần cơ bản quy định theo lĩnh vực, không nên quy định theo đối tượng để tránh tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, trùng lắp hoặc thiếu đồng bộ. Những lĩnh vực mới phát sinh như kinh tế số, kinh tế dữ liệu, trí tuệ nhân tạo… cần được kịp thời luật hóa hoặc ban hành nghị quyết thí điểm.

Các đại biểu tại phiên họp, sáng 30/10. Ảnh: Như Ý

Theo bà Hoa, việc chậm hình thành các ngành, lĩnh vực pháp luật mới sẽ làm cho việc điều chỉnh pháp luật trong một số trường hợp trở nên bị động, thiếu tính dẫn dắt và dự báo. Do vậy, cần hạn chế tình trạng chia quá nhỏ các lĩnh vực cần có luật điều chỉnh. “Đơn cử, tại kỳ họp này, Chính phủ đang trình việc nhập Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018 để khắc phục tình trạng này”, đại biểu dẫn chứng.

Bên cạnh đó, bà Mai Thị Phương Hoa cũng cho rằng, cần thể hiện rõ nét hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước thông qua việc ban hành hợp lý các luật thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực được ưu tiên phát triển (như các cơ chế đặc thù, vượt trội, có sức cạnh tranh quốc tế để kích hoạt các cực tăng trưởng, thúc đẩy các ngành công nghiệp, các công nghệ chiến lược…). Như vừa qua, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế…

Đáng lưu ý, Bộ Tư pháp đang chủ trì xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Theo bà, đây là một việc rất quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

“Nếu tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã 'thẳng hàng, ngay lối' thì hệ thống pháp luật cũng phải được tái cấu trúc để các văn bản pháp luật 'thẳng hàng' và vững chãi, ổn định hơn; như vậy thể chế sẽ không còn là điểm nghẽn mà sẽ là động lực cho kiến tạo phát triển”, nữ đại biểu đoàn Ninh Bình chia sẻ.

Luân Dũng