Muốn giảm rác thải doanh nghiệp, hãy đánh vào túi tiền của lãnh đạo

Việt Nam đang tăng tốc hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Để giải quyết cuộc khủng hoảng rác thải trước áp lực này, các chuyên gia cho rằng có thể giải bài toán bằng cách gắn lương lãnh đạo cấp cao với các chỉ tiêu ESG (môi trường, xã hội và quản trị).

Đề xuất tăng thưởng cho CEO nếu làm tốt ESG

Đây là đề xuất vừa được đưa ra trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí Journal of Environmental Management có tên "Chế độ đãi ngộ cho giám đốc điều hành dựa trên tiêu chí ESG và quản lý chất thải: Bằng chứng toàn cầu".

Nhóm tác giả đã phân tích dữ liệu từ 43 quốc gia với hơn 17 ngàn quan sát theo năm với các doanh nghiệp trong giai đoạn 2002-2019. Kết quả chỉ ra khi mức lương gắn với ESG tăng một độ lệch chuẩn, tổng lượng chất thải giảm 1,07%. Đồng thời các sáng kiến tái chế tăng lên rõ rệt.

TS Irfan Haider Shakri, giảng viên tài chính tại Trường Đại học RMIT Việt Nam, đồng tác giả của nghiên cứu cho rằng việc gắn lương thưởng của lãnh đạo với các tiêu chí ESG giúp giảm đáng kể lượng chất thải doanh nghiệp và thúc đẩy hoạt động tái chế.

"Đây là thông điệp rất đơn giản nhưng đầy sức nặng. Khi các lãnh đạo được tăng thưởng cho tính bền vững, họ sẽ đưa ra những quyết định có lợi cho cả môi trường lẫn kinh doanh" - TS Shakri nói.

Báo cáo nêu mỗi ngày Việt Nam phát sinh khoảng 60 ngàn tấn rác sinh hoạt. Tuy nhiên, chưa đến 20% được tái chế đúng cách, gây nguy cơ xấu cho chất lượng không khí, đất và nguồn nước.

Điều này cần được chú ý hơn khi Việt Nam đang trở thành trung tâm sản xuất của châu Á. Lượng rác thải công nghiệp và phát thải sẽ gia tăng nhanh hơn khả năng đáp ứng của hạ tầng.

TS Aitzaz Ahsan Alias Sarang, Viện Quản trị kinh doanh Karachi tại Pakistan, đồng tác giả nghiên cứu cũng bình luận: Trên thế giới, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu đưa các chỉ số ESG vào hợp đồng lương thưởng của lãnh đạo.

Nhóm tác giả cũng nhấn mạnh, cách này đang thực sự có hiệu quả ở các doanh nghiệp hoạt động trong những ngành nhạy cảm về môi trường như sản xuất, năng lượng và vật liệu - những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế xuất khẩu Việt Nam.

Doanh nghiệp lớn coi ESG là phần không thể tách rời với tăng trưởng kinh tế. Ảnh: Coca-cola

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tại những quốc gia có hệ thống quản trị yếu hơn hoặc chính sách môi trường kém chặt chẽ cũng sẽ hưởng lợi nhiều từ việc gắn lương thưởng lãnh đạo với ESG.

Trước đó, tổ chức KPMG International cũng có nghiên cứu tương tự vào năm 2022. Đơn vị này tiết lộ rằng ngày càng nhiều công ty đang liên kết các mục tiêu bền vững với mức lương của ban giám đốc điều hành.

Nghiên cứu cho thấy 78% các doanh nghiệp được phân tích liên kết lương thưởng của ban điều hành với hiệu quả hoạt động bền vững. Trong khi đó, 88% các công ty đặt ra mục tiêu bền vững trong lương thưởng của hội đồng quản trị đều gắn chúng với các vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động kinh doanh.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp được khảo sát trong khối EU là những đơn vị áp dụng sáng kiến này nhiều hơn so với các công ty ngoài khu vực EU.

Thực tế, ESG không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp lớn.

Khảo sát của trang tin Precedence Research ước tính quy mô thị trường đầu tư ESG toàn cầu năm 2025 đạt xấp xỉ 35 ngàn tỉ USD. Con số này dự kiến lên hơn 118 ngàn tỉ USD năm 2032, thậm chí đạt 167,5 ngàn tỉ USD vào năm 2034.

Những con số này cho thấy xu hướng chuyển dịch vốn sang các doanh nghiệp phát triển bền vững đang ngày một tăng lên, buộc các nhà lãnh đạo phải có phương án để hút vốn.

ESG đang trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp lớn. Ảnh: THU HÀ

Không đơn thuần là tăng thu nhập

Theo TS Shakri, việc gắn lương thưởng lãnh đạo với các kết quả phát triển bền vững không đơn thuần là trả lương cao hơn. Việc này cần được hiểu là gắn tiền thưởng với những cải thiện thực tế, có thể đo lường được trong việc giảm rác thải, tăng tái chế và giảm tác động môi trường.

Vị giảng viên của RMIT Việt Nam cho rằng các doanh nghiệp Việt nào muốn thúc đẩy ESG trong tương lai thì có thể coi đây như là một giải pháp. Đặc biệt, các nhà lãnh đạo phải nhìn ESG không chỉ là một đầu mục cần hoàn thành trong báo cáo, mà là một thành tựu xứng đáng được tưởng thưởng.

"Khi tính bền vững trở thành một phần của thu nhập, nó sẽ nằm trong văn hóa doanh nghiệp. Đó chính là cách Việt Nam có thể biến thách thức rác thải thành cơ hội đổi mới”, TS Shakri bày tỏ.

Cũng trong bài nghiên cứu này, nhóm tác giả đưa ra nhiều đề xuất cho các nhà hoạch định chính sách trong việc thúc đẩy giảm phát thải.

Cụ thể, các tác giả đề xuất nhà quản lý chính sách cần khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện công bố thông tin về cơ chế lương thưởng gắn với ESG. Điều này nhằm tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Ngoài ra, có thể xây dựng các hướng dẫn khuyến khích theo từng ngành, gắn phần thưởng với những thành tựu bền vững có thể kiểm chứng.

Nhóm tác giả còn đề xuất các nhà hoạch định chính sách cần lồng ghép các mục tiêu giảm rác thải vào lộ trình phát triển kinh tế tuần hoàn sắp tới. Đồng thời, gắn hiệu quả hoạt động của lãnh đạo với các mục tiêu quốc gia cụ thể.

THU HÀ