Muốn tăng trưởng 10% năm 2026, phải khơi thông 'mạch máu' tiêu dùng nội địa

Tại diễn đàn về đầu tư diễn ra cuối tuần qua, ông Trần Ngọc Báu, CEO WiGroup đã chỉ ra một thực tế đáng chú ý về tiêu dùng nội địa - một cấu thành quan trọng trong “cỗ xe tam mã” của nền kinh tế (đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng).

"Điểm nghẽn" sức mua nội địa

Các chương trình khuyến mãi và hội chợ là cần thiết để giải quyết hàng tồn kho và kích thích mua sắm tức thời.

Cụ thể, ông Báu cho biết tiêu dùng nội địa nhìn chung vẫn phục hồi chậm. Tăng trưởng bán lẻ hàng hóa và dịch vụ 11 tháng là 9,1% (trừ đi lạm phát còn khoảng 5,8%) cao hơn năm 2024, nhưng thấp hơn nhiều giai đoạn trước COVID-19, và chủ yếu tăng ở nhóm bất động sản.

Theo chuyên gia, sức mua năm 2025 yếu trong bối cảnh thu nhập thực tế của người dân bị ảnh hưởng, một phần do chính sách thuế. Ước tính tổng thu thuế năm 2025 đạt 2,2 triệu tỷ đồng. Đáng chú ý, dự báo trong năm tới, sức mua cũng chưa thể phục hồi ngay, nên tiêu dùng nội địa khả năng khó bùng nổ.

Theo ghi nhận của Vnbusiness, trước ông Báu, một số ý kiến trong giới phân tích, chuyên gia kinh tế cũng đã lên tiếng bày tỏ lo ngại về tâm lý, niềm tin tiêu dùng trong bối cảnh hiện nay.

Đánh giá về kinh tế 11 tháng qua, TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cũng cho rằng sức mua giảm tốc là một trong những điểm hạn chế đáng chú ý.

Ông Lâm nhận định sức mua của thị trường trong nước còn yếu dưới tác động kép của thiên tai lịch sử miền Trung và hạn chế tài chính của các hộ gia đình. Sự giảm tốc của tiêu dùng trong nước phản ánh thu nhập của hộ gia đình chưa phục hồi hoàn toàn, khiến người dân ưu tiên chi tiêu các mặt hàng thiết yếu, làm chậm đà tăng tiêu dùng dịch vụ, du lịch và hàng hóa cao cấp. Bên cạnh đó, thiên tai còn gây gián đoạn chuỗi cung ứng, làm tăng chi phí hàng hóa, khiến sức mua tăng chậm hơn mức bình thường.

Khi người tiêu dùng chuyển sang trạng thái "phòng thủ", ưu tiên tích trữ thay vì chi tiêu sẽ vô hình trung tạo thành một vòng xoáy: Sức mua yếu dẫn đến sản xuất đình trệ, doanh nghiệp khó mở rộng, từ đó lại tiếp tục ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập.

Bài toán nuôi dưỡng thị trường bền vững

Để phá vỡ vòng xoáy suy giảm sức mua, kích cầu tiêu dùng là "mệnh lệnh" cấp thiết. Một loạt các giải pháp từ ngắn hạn đến dài hạn đang được kích hoạt đồng bộ ở cấp Chính phủ và địa phương.

Điểm nhấn đáng chú ý nhất trong giai đoạn cuối năm là Chương trình khuyến mại tập trung quốc gia 2025 - Vietnam Grand Sale, được triển khai đến ngày 18/1/2026. Tại đây, doanh nghiệp được tự do tham gia, tự chủ quyết định mức giảm giá lên đến 100% mà không phải qua các thủ tục phê duyệt. Điều này tạo điều kiện tối đa để doanh nghiệp giải phóng hàng tồn kho, xoay vòng vốn và kích thích tâm lý "mua sắm không nhìn giá" của người dân trong dịp Tết.

Bên cạnh đó, nhằm phát huy hiệu quả hoạt động xúc tiến thương mại, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, mở rộng thị trường xuất khẩu và quảng bá thương hiệu quốc gia Việt Nam, tại Lễ bế mạc Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất diễn ra hồi đầu tháng 11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ Công Thương đề xuất tổ chức các Hội chợ quốc gia thường niên, từng bước vươn tầm quốc tế.

Trên cơ sở đề xuất “Đề án tổ chức các Hội chợ quốc gia năm 2026" của Bộ Công Thương, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 1174/VPCP-KTTH thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Ban chỉ đạo tổ chức các Hội chợ quốc gia.

Năm 2026, Bộ Công Thương sẽ tổ chức 3 - 4 Hội chợ quốc gia. Trong đó, dự kiến, từ ngày 4 - 8/2/2026 tới đây sẽ diễn Hội chợ Mùa Xuân lần thứ nhất - năm 2026 với quy mô 100.000 m² và hơn 3.000 gian hàng. Đây là minh chứng cho nỗ lực của Nhà nước trong việc tạo ra các không gian giao thương hiện đại, chuyên nghiệp, nơi doanh nghiệp được hỗ trợ tối đa chi phí mặt bằng để giảm giá thành sản phẩm trực tiếp cho người tiêu dùng.

Ở góc độ địa phương, UBND thành phố Hà Nội mới đây đã ban hành Kế hoạch 329/KH-UBND về kích cầu nội địa, tăng tổng mức bán lẻ hàng hóa, doanh thu dịch vụ tiêu dùng, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh và phát triển thị trường trên địa bàn thành phố năm 2026. Kế hoạch vạch ra lộ trình chi tiết cho năm 2026 với 7 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, không chỉ dừng lại ở việc bán hàng, Thủ đô tập trung vào việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng thương hiệu và kết nối chuỗi giá trị.

Để đáp ứng nhu cầu cuối năm, nhiều doanh nghiệp bán lẻ cũng đã sớm chuẩn bị nguồn hàng, kế hoạch cho các chương trình truyền thông quảng cáo, tiếp cận khách hàng và khuyến mãi quy mô lớn, nhằm hiện thực hóa mục tiêu doanh thu.

Tuy nhiên, cần lưu ý số hội chợ quy mô hay những tấm biển "sale" có lẽ chỉ giải quyết được "phần ngọn" của vấn đề. TS. Nguyễn Bích Lâm cho rằng, thị trường trong nước cần được nâng đỡ bằng các giải pháp tăng thu nhập thực, mở rộng an sinh xã hội, giảm chi phí sinh hoạt và cải thiện niềm tin tiêu dùng, thay vì chỉ dựa vào các chương trình khuyến mãi hoặc giảm thuế tạm thời.

Nếu không kịp thời điều chỉnh, yếu tố này có thể hạn chế hiệu quả của các chính sách hỗ trợ xuất khẩu và đầu tư công, đồng thời ảnh hưởng đến đà tăng trưởng kinh tế trong những năm tới.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương

Thông qua Chương trình Vietnam Grand Sale 2025, chúng tôi kỳ vọng đạt được mục tiêu kép, hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa, giải phóng hàng tồn kho và mở rộng quy mô sản xuất. Đồng thời, tạo điều kiện để người tiêu dùng tiếp cận hàng hóa chất lượng với giá cả hợp lý, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và nâng cao đời sống nhân dân. Bộ Công Thương kêu gọi các Hiệp hội, ngành hàng cộng đồng doanh nghiệp tích cực triển khai các chương trình khuyến mại thực chất, minh bạch và sáng tạo, góp phần xây dựng môi trường lành mạnh và bền vững.

PGS.TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế

Khuyến mãi là công cụ kích cầu quan trọng, nhưng nếu thiếu minh bạch sẽ phản tác dụng. Người tiêu dùng hiện nay rất nhạy cảm với giá. Chỉ cần vài lần gặp khuyến mãi ảo, họ sẽ mất niềm tin và thắt chặt chi tiêu. Việc một số doanh nghiệp nâng giá rồi giảm sâu, hoặc đưa hàng tồn, hàng cận date vào chương trình ưu đãi sẽ gây méo mó môi trường cạnh tranh, ảnh hưởng tới các doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc.

Ông Huỳnh Tấn Hải, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Khánh Hòa

Bước vào tháng cuối cùng của năm 2025, thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, các hoạt động xúc tiến thương mại dịp cuối năm trên địa bàn tỉnh được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy tiêu thụ hàng Việt tại chỗ mà còn giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng, quảng bá thương hiệu ngay tại địa phương, tạo đà tăng trưởng cho năm mới.

Đỗ Kiều