Mỹ áp thuế với cà phê Brazil: Cơ hội cho cà phê Việt Nam

Việc Mỹ áp thuế nhập khẩu cao hơn đối với cà phê từ Brazil – quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới – trong khi Tổng thống Donald Trump phát tín hiệu sẽ giảm thuế, thậm chí có thể đưa mức thuế nhập khẩu cà phê từ Việt Nam về 0%, đang mở ra một cơ hội đặc biệt cho ngành cà phê Việt Nam bứt phá tại thị trường Mỹ.

Theo nhiều chuyên gia nếu chính sách này được thực thi, cà phê Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt về giá so với cà phê Brazil. Khi chi phí nhập khẩu vào Mỹ được giảm đáng kể, doanh nghiệp Việt có thể cung ứng với giá bán hấp dẫn hơn, đồng thời gia tăng khả năng tiếp cận các nhà rang xay và chuỗi phân phối lớn tại thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất thế giới.

Brazil đang là quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới.

Trả lời báo chí, ông Thái Như Hiệp - Phó Chủ tịch VICOFA, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Vĩnh Hiệp (chuyên xuất khẩu cà phê sang Mỹ) cho rằng trong bối cảnh hiện tại, có khả năng Tổng thống Donald Trump đang bày tỏ "ưu ái" cho cà phê Việt Nam, giúp cà phê Việt có thể xuất khẩu sang Mỹ nhiều hơn.

Nếu Mỹ ưu đãi thuế cho cà phê Việt Nam thì đây sẽ là lợi thế rất lớn. Tuy nhiên, thị trường Mỹ hiện vẫn quen với hương vị cà phê Arabica từ Brazil, nên để người tiêu dùng chuyển dần sang cà phê Robusta của Việt Nam sẽ cần một quá trình thích nghi, khoảng 2-3 năm.

Hiệp hội Cà phê và ca cao Việt Nam (Vicofa) cũng nhận định giá cà phê sẽ khó giữ được mức tốt bởi sản lượng tăng. Tuy vậy, việc nhận định đúng diễn biến giá không dễ do ngành hàng này đang chịu tác động lớn từ biến đổi khí hậu ngày càng khó lường; chiến tranh thương mại, tình hình đầu cơ tài chính, biến động tỷ giá …

Hơn 2,5 năm qua giá bật tăng mạnh nên nông dân tăng mạnh đầu tư chăm sóc vườn cây, trồng mới, dẫn đến sản lượng niên vụ 2025 - 2026 của Việt Nam dự báo tăng 5 - 10%. Tương tự, nếu thời tiết tốt thì sản lượng tại Brazil trong niên vụ tới cũng sẽ tăng mạnh. Tuy vậy, trong năm nay giá cà phê nhân có thể sẽ không biến động nhiều, vẫn ở mức trên dưới 100.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, tình trạng giữ hàng hoặc bán ra chừng mực tại hai quốc gia xuất khẩu cà phê hàng đầu thế giới là Brazil và Việt Nam, góp phần không nhỏ trong việc giữ giá cà phê ở mức cao trong thời gian qua và khả năng giá còn tốt trong tương lai gần. Do đó, giá cà phê xuất khẩu có sẽ giảm nhiều hơn khi Brazil bước vào mùa vụ trong năm 2026.

Mỹ ưu đãi thuế, mở ra cơ hội lớn cho cà phê Việt Nam.

Việt Nam nên đón “cơ hội vàng” ra sao?

Trả lời Tạp chí Kinh tế môi trường, ông Nguyễn Tuấn Việt – Chuyên gia xuất khẩu hàng đầu, Tổng Giám đốc Công ty VIETGO nhận định, hiện nay Brazil xuất khẩu khoảng 2,7 triệu tấn cà phê mỗi năm, trong khi Việt Nam năm ngoái đạt khoảng 1,7 triệu tấn. Riêng 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã xuất khẩu được 1,3 triệu tấn, dự kiến cả năm có thể đạt kim ngạch gấp đôi năm ngoái tương đương khoảng 10 tỷ USD cho năm 2025.

Việc Mỹ, thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất thế giới áp thuế đối với quốc gia xuất khẩu cà phê số 1 là Brazil tạo ra một biến động đáng kể trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Với vị thế là nhà xuất khẩu lớn thứ hai thế giới và đang tăng trưởng mạnh, Việt Nam có cơ hội rút ngắn khoảng cách với Brazil, thậm chí có thể soán ngôi trong tương lai gần.

Tác động đầu tiên là lượng tiêu thụ cà phê Brazil tại Mỹ sẽ sụt giảm đáng kể. Khi mất đi thị trường chủ lực, Brazil buộc phải tìm hướng xuất khẩu khác, kéo theo việc hạ giá bán để cạnh tranh. Dự đoán sản lượng xuất khẩu của Brazil trong năm nay sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng hơn 2 triệu tấn, thấp hơn mức 2,7 triệu tấn của năm trước.

Điều này cũng sẽ tạo ra một đợt điều chỉnh ngắn hạn về giá trên thị trường thế giới đặc biệt với dòng cà phê Arabica, loại cà phê mà Brazil chiếm sản lượng lớn nhất. Trong khi đó, cà phê Robusta của Việt Nam với lợi thế ổn định, giá cạnh tranh sẽ trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết.

“Nếu kịch bản thuế nhập khẩu về 0% trở thành hiện thực, đây sẽ là “cơ hội vàng” cho cà phê Việt Nam. Với kinh nghiệm theo dõi thị trường hơn 20 năm, tôi đánh giá khả năng Mỹ đưa thuế về 0% là rất cao vì chính sách này vừa giúp họ đa dạng hóa nguồn cung, vừa tránh phụ thuộc vào Brazil”., Ông Việt nhấn mạnh.

Ngay sau khi chính sách được áp dụng, dự đoán Việt Nam sẽ đón ba làn sóng đơn hàng:

Thứ nhất, làn sóng nhập khẩu trực tiếp từ các nhà rang xay, nhà phân phối Mỹ.

Thứ hai, làn sóng thu mua từ các nhà buôn châu Âu, những người sẽ nhập hàng Việt để tái xuất sang Mỹ.

Thứ ba, sự dịch chuyển đầu tư của các doanh nghiệp Mỹ đang đặt cơ sở tại Brazil sang Việt Nam để tận dụng lợi thế thuế quan.

Ông Nguyễn Tuấn Việt - Tổng Giám đốc Công ty VIETGO.

Ông Nguyễn Tuấn Việt cũng đưa ra một vấn đề, Việt Nam mạnh về Robusta, trong khi Mỹ và các nước Nam Mỹ chuộng Arabica. Nếu muốn chiếm lĩnh thị trường này, Việt Nam phải đa dạng hóa sản phẩm, điều chỉnh khẩu vị và tiêu chuẩn chế biến để tiệm cận gu thưởng thức của người Mỹ.

Hiện nay, phần lớn cà phê Việt vẫn ở dạng nguyên liệu thô, chưa qua rang xay hoặc phối trộn theo khẩu vị bản địa. Trong khi đó, cà phê là một sản phẩm “cảm xúc” người tiêu dùng mua vì vị và trải nghiệm. Doanh nghiệp Việt cần hợp tác với các nhà rang xay quốc tế, đặc biệt từ Mỹ và châu Âu, để phát triển sản phẩm phù hợp khẩu vị từng thị trường.

Bên cạnh đó, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nhân xanh (green bean), trong khi giá trị thực sự nằm ở khâu chế biến, rang xay và phối trộn nơi tạo nên “hương vị thị trường”. Nếu doanh nghiệp Việt biết liên kết, liên doanh với đối tác nước ngoài để xây dựng nhà máy chế biến, có thể nâng tầm chuỗi giá trị thay vì chỉ là nhà cung cấp nguyên liệu.

Dự đoán, làn sóng đầu tư vào Việt Nam sẽ đến từ các tập đoàn cà phê lớn, bao gồm cả Mỹ và châu Âu, nhằm xây dựng cơ sở sản xuất và thương hiệu ngay tại Việt Nam. Nhờ vậy, kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam có thể tiếp tục tăng mạnh, vượt mốc 10 tỷ USD trong năm 2025, và tiến gần hơn tới việc dẫn đầu thế giới về xuất khẩu cà phê.

“Điều quan trọng nhất là doanh nghiệp Việt phải hành động ngay, không chỉ đứng nhìn cơ hội trôi qua. Cần chủ động liên kết, hợp tác và đầu tư cùng các đối tác quốc tế đặc biệt là các nhà rang xay, thương hiệu cà phê toàn cầu để xây dựng hệ sinh thái sản xuất hoàn chỉnh tại Việt Nam.”

“Nếu chúng ta chỉ dừng ở khâu xuất khẩu nguyên liệu, giá trị gia tăng sẽ rất thấp. Nhưng nếu phát triển được sản phẩm cà phê chế biến cà phê bột, cà phê hòa tan, cà phê thương hiệu Việt chúng ta không chỉ tăng kim ngạch mà còn bước vào phân khúc thị trường cao cấp của Mỹ và châu Âu”., ông Việt khẳng định.

Hải Đăng