Mỹ báo động 7 ngành đang suy yếu

Kinh tế Mỹ được nhận định là đang yên ổn ở bề mặt, nhưng nhiễu động dưới đáy sâu. Ảnh: Business Insider.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent gần đây cũng thừa nhận một số lĩnh vực của nền kinh tế Mỹ đã rơi vào tình trạng suy thoái cục bộ. “Tôi nghĩ chúng ta vẫn ổn, nhưng có những ngành đang suy thoái”, ông Bessent nói trong một cuộc phỏng vấn với CNN trong tháng 11.

Business Insider cảnh báo hiện bức tranh kinh tế Mỹ về bề nổi vẫn ổn: tăng trưởng GDP hai quý gần nhất đều vượt 3%; tỷ lệ thất nghiệp 4,4% vẫn thuộc mức thấp. Nhưng bên dưới bề mặt ấy đang có những tín hiệu rủi ro đáng lo ngại, nếu bỏ qua, nền kinh tế có thể đánh mất khả năng cảnh báo sớm.

Nhiều doanh nghiệp lớn trong các ngành như xây dựng nhà ở hay dịch vụ ăn uống tại Mỹ đang thấy rõ sự chững lại, đây là những chỉ báo xấu về kinh tế. Nhìn vào những ngành đang gặp khó, người ta có thể dự báo về trung hạn, đồng thời đánh giá được nguy cơ suy thoái.

Vấn đề của việc xem xét dữ liệu tổng hợp là mọi thứ trông có vẻ ổn thỏa cho tới khi biến động thực sự xảy ra. Thị trường lao động là ví dụ điển hình. Trong các giai đoạn suy thoái, dự báo của giới chuyên môn thường kỳ vọng tỷ lệ thất nghiệp vẫn sẽ diễn ra từ tốn như trong các dự báo, nhưng trong thực tế, các diễn biến luôn phi tuyến tính.

Khi xu hướng đảo chiều, thất nghiệp thường bật tăng đột ngột và tạo ra vòng xoáy khuếch đại. Lịch sử cho thấy giới phân tích thường chỉ nhận ra bước ngoặt đột biến sau khi nó đã xảy ra. Vì vậy, để dự báo chính xác, cần nhìn kỹ hơn vào từng cấu phần của nền kinh tế. Khi quan sát gần, những tín hiệu tiêu cực xuất hiện ngày một nhiều trong nền kinh tế Mỹ.

Nếu những dòng xoáy ngầm nhiễu loạn hội tụ tại cùng một thời điểm, khả năng nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái là hoàn toàn có thật. Ảnh: Reuters.

7 lĩnh vực đang suy yếu

Dù ông Bessent không nêu cụ thể, nhưng dữ liệu cho thấy 4 lĩnh vực lớn sử dụng nhiều lao động hàng đầu tại Mỹ đang phát đi tín hiệu cảnh báo.

Lĩnh vực nhà ở dân dụng chứng kiến lượng nhà tồn kho đang ở mức cao khiến các doanh nghiệp xây dựng phải giảm tốc khởi công. Số lượng giấy phép xây dựng được cấp cho thấy hoạt động xây dựng nhà ở trong tương lai có thể sẽ giảm thêm. Điều này cho thấy ngành xây dựng tại Mỹ đang gặp khó và buộc phải để một lượng nhân công trong trạng thái nhàn rỗi vì không có việc.

Lĩnh vực bất động sản thương mại chứng kiến hoạt động đầu tư vào các công trình phục vụ kinh doanh giảm suốt 6 quý liên tiếp.

Lĩnh vực nhà hàng ghi nhận các chuỗi nhà hàng bình dân như Chipotle hay Sweetgreen đều tăng doanh thu chậm. Dù vậy, các nhà hàng đang phải gánh chi phí nguyên liệu tăng vì những đứt gãy trong chuỗi cung ứng.

Doanh thu yếu, biên lợi nhuận mỏng khiến khả năng tuyển dụng mới càng giảm. Năng suất lao động thấp cũng cho thấy nhiều nhà hàng đang trong tình trạng thừa nhân sự, báo hiệu nguy cơ sắp cắt giảm.

Chính quyền liên bang vốn chịu áp lực tuyển dụng nay cũng gặp khó vì ngân sách có giới hạn. Việc cắt giảm nhân sự đang trở thành kịch bản có khả năng xảy ra.

Ngoài 4 lĩnh vực lớn nói trên, 3 ngành có quy mô việc làm nhỏ hơn cũng đang suy yếu.

Ngành vận tải hàng hóa chứng kiến lượng hàng lưu chuyển giảm mạnh. Số tàu đưa hàng từ châu Á sang Mỹ đã giảm 30% so với năm ngoái; lượng hàng vận chuyển bằng đường sắt cũng giảm 6%; ngành vận tải bằng xe tải tiếp tục thu hẹp công suất. Ít hàng hóa đồng nghĩa với việc cần ít lái xe, nhân công và quản lý hơn.

Ngành khai thác tài nguyên cũng chứng kiến những dấu hiệu chững lại. Giá dầu hiện không đủ hấp dẫn để các đơn vị khai thác mở giếng khoan mới, do mức sinh lời thấp. Điều này khiến các công ty năng lượng khó có thể tuyển thêm nhân sự. Ngành gỗ cũng chịu tình trạng tương tự khi giá gỗ xuống thấp, khiến các xưởng chế biến gỗ khó vận hành có lãi.

Ngành khai thác dầu và khai thác gỗ đều có lượng nhân công tương đối nhỏ xét trong lĩnh vực kinh tế tư nhân, nhưng những ngành này đều đang chứng kiến tín hiệu ảm đạm có thể làm giảm sút lượng nhân công.

Lĩnh vực giáo dục đại học chứng kiến hoạt động tuyển sinh sụt giảm, ngân sách tài trợ co lại, tiền đầu tư cho hoạt động nghiên cứu từ ngân sách liên bang cũng sụt giảm. Nhiều trường đại học buộc phải cân nhắc cắt giảm nhân sự. Số lượng việc làm trong lĩnh vực giáo dục đại học cho đến nay vẫn đi ngang, nhưng điều này khó duy trì lâu, khả năng cắt giảm nhân sự là có thể xảy ra.

Đường phố New York (Mỹ) ngày 21/12/2022. Ảnh: Reuters.

Bề mặt yên ổn, đáy biển nhiễu động

Tình trạng suy yếu nếu lan rộng có thể tạo ra nguy cơ tăng tốc sa thải trong vài quý tới. Khi tốc độ tuyển dụng thấp, chỉ cần một số thay đổi nhỏ trong lượng nhân sự bị sa thải cũng khiến tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ biến động mạnh.

Dữ liệu khảo sát kỳ vọng tìm được việc làm trong 3 tháng tới của người lao động Mỹ cũng giảm. Nếu thị trường lao động suy yếu mạnh, lĩnh vực tiêu dùng - động lực chính của kinh tế Mỹ - có thể bước vào vòng xoáy suy giảm, tạo nên một vòng tròn luẩn quẩn rất đáng lo ngại.

Khi người lao động mất việc, họ sẽ cắt giảm chi tiêu. Điều này khiến doanh nghiệp càng sụt giảm doanh thu và buộc phải sa thải thêm. Nhân sự bị sa thải lại tiếp tục vòng lặp cắt giảm chi tiêu...

Hiện tại, những bàn luận xung quanh tương lai của nền kinh tế Mỹ vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều. Nhưng dù bức tranh vĩ mô đang có vẻ bình lặng, nhiều “dòng chảy ngầm” đáng lo vẫn xuất hiện bên dưới bề mặt bình lặng ấy.

Business Insider nhấn mạnh, nếu các dòng chảy ngầm nhiễu loạn đáng lo này hội tụ cùng lúc, khả năng nền kinh tế rơi vào suy thoái là hoàn toàn có thật.

An Hòa