Mỹ bước vào một năm 2020 không dễ dàng

Năm 2020 sẽ là năm đặc biệt cho giới lãnh đạo Mỹ trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống đang cận kề và ông Donald Trump vẫn phải đối mặt với tiến trình luận tội diễn ra tại Thượng viện. Tuy nhiên, nội bộ Washington cần phải gạt sang một bên những xáo trộn nội bộ để tập trung giải quyết những vấn đề quan trọng trong chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia Mỹ.

Trả lời tạp chí The National Interest, Cố vấn chính sách về các ưu tiên quốc phòng Mỹ Robert Moor nhận định rất nhiều nhiệm vụ cấp bách đã xuất hiện và yêu cầu sự chú ý của lãnh đạo Mỹ trước thềm cuộc bầu cử tháng 11-2020.

Rút khỏi vũng lầy chiến tranh

Hồi tháng 12-2019, tờ The Washington Post đã công bố một tập tài liệu về toàn cảnh quá trình can thiệp của Mỹ ở chiến trường Afghanistan, cung cấp bức tranh rõ ràng nhưng gây sốc về sự hiện diện của cường quốc này trong hơn hai thập niên qua. Tờ báo này cho rằng Lầu Năm Góc đã đánh lừa Quốc hội và người dân Mỹ về những thắng lợi tại Afghanistan để duy trì sự ủng hộ đối với cuộc chiến tranh dài nhất mà Washington từng tham gia.

Tuy nhiên, việc công bố tài liệu này bị giai đoạn cao trào của tiến trình luận tội tại Quốc hội phủ bóng khiến những thông tin xuất hiện trên truyền thông cùng các phân tích về tình hình Afghanistan ít được quan tâm. Chuyên gia Robert Moore cho rằng hai ủy ban Chính sách đối ngoại và An ninh quốc gia của Quốc hội cần điều tra kỹ lưỡng nhằm xác thực các thông tin trên và đo lường mức độ thành công của Mỹ trong các khu vực xung đột khác.

Kết quả của cuộc điều tra trên có thể giúp đẩy nhanh việc hiện thực hóa những cam kết đưa ra suốt nhiều đời tổng thống Mỹ nhưng chưa bao giờ thực hiện được: Chấm dứt can thiệp quân sự vào các cuộc chiến không hồi kết và ngăn Mỹ sa chân vào những cuộc chiến mới.

“Các nỗ lực này sẽ nhận được sự hoan nghênh và ghi nhận của công chúng, vốn đã mỏi mệt với chiến tranh và hoài nghi về hiệu quả của việc triển khai quân đội Mỹ trên khắp thế giới” - ông Moore khẳng định. Quốc hội và cộng đồng an ninh quốc gia sau đó có thể tính toán lại trọng tâm chiến lược và lập ngân sách cho những lợi ích an ninh quốc gia được xác định rõ ràng hơn trong thế kỷ 21, nhằm đảm bảo an ninh lâu dài cho nước Mỹ.

Lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ đồn trú ở Iraq. (Ảnh chụp hồi tháng 7-2019) Ảnh: AFP

Cắt giảm nghĩa vụ quốc tế

“Phương châm chính trị cũ “không có đồng minh lâu dài, chỉ có lợi ích lâu dài” đã trở nên đúng đắn trong những năm gần đây, khi quan hệ đồng minh theo hiệp ước ràng buộc với những nước như Thổ Nhĩ Kỳ không mang lại lợi ích gì cho Washington. Dù vậy, chỉ có một số lãnh đạo Mỹ suy nghĩ nghiêm túc về việc cải cách liên minh song phương hoặc đa phương và tái cấu trúc liên minh theo các lợi ích quốc gia cốt lõi của Mỹ” - Cố vấn Robert Moore nhận định.

Theo ông Moore, khi bàn về cải cách liên minh và giảm gánh nặng an ninh quốc tế đối với Mỹ, NATO thường là tổ chức đầu tiên được nghĩ đến. Từ việc Thổ Nhĩ Kỳ theo đuổi các lợi ích riêng bất chấp lo ngại của NATO đến việc các quốc gia châu Âu không đóng góp đủ ngân sách nội khối đều là những gánh nặng của Mỹ. Trong khi đó, những sáng kiến về chia sẻ ngân sách trong NATO hay cải cách và nâng tầm liên minh quân sự này đều không tìm được tiếng nói chung.

Ngoài NATO, ông Robert Moore cho rằng Mỹ có thể xem xét lại quan hệ song phương với những nước như Saudi Arabia - hiện đang tham chiến tại Yemen và những vấn đề khác dễ đẩy Mỹ vào những cuộc xung đột không mang lại lợi ích an ninh cho Washington.

Dù Mỹ trong năm tới gặp nhiều rủi ro chính trị, nền kinh tế nước này là một câu chuyện hoàn toàn khác với tăng trưởng được dự đoán ở mức khả quan và tiền lương cơ bản tăng cao. Việc duy trì các kết quả này sẽ rất quan trọng trong duy trì vị thế toàn cầu của Mỹ.

PAUL DEIGHTON, Chủ tịch tập đoàn tư vấn rủi ro The Economist Group

Cải thiện quan hệ với đối thủ

Trong 10 năm qua, quan hệ địa chính trị giữa Mỹ với những quốc gia khác như Nga, Iran và Trung Quốc đã suy yếu một cách nghiêm trọng. Việc cải thiện quan hệ với những quốc gia này sẽ giúp Mỹ giảm được nhiều cam kết quân sự, giảm căng thẳng ở những lĩnh vực kinh tế quan trọng và ngăn chặn các động thái khiêu khích từ các quốc gia nói trên.

Đáng lưu ý là cải thiện quan hệ không có nghĩa là chấp nhận nhượng bộ trước đòi hỏi của các quốc gia này mà chỉ nên dừng ở mức tránh xung đột quân sự hoặc xung đột kinh tế không cần thiết. Điều này liên quan trực tiếp đến lợi ích quốc gia của Mỹ và là vấn đề chịu sự tác động của Quốc hội. Để làm được điều này, Washington cần thực hiện các biện pháp giảm nhẹ trừng phạt hay tái tham gia các hiệp ước kiểm soát vũ khí. “Đây là những biện pháp khó khăn nhưng sẽ có ích trong bình thường hóa với các nước đối thủ về lâu dài” - ông Moore nói.

Đối với Quốc hội Mỹ, việc giải quyết các vấn đề an ninh quốc gia hay đối ngoại sẽ còn khó khăn hơn. Theo đó, nhiều khả năng cơ quan này sẽ phải làm việc với một tổng thống mới hoặc một ông Trump tái đắc cử với một danh sách dày đặc những cam kết mới trong nhiệm kỳ tới.

Tuy nhiên, chuyên gia Robert Moore tin rằng Washington có thể giải quyết những ưu tiên kể trên và giúp Mỹ vững mạnh hơn trong nội bộ cũng như trên trường quốc tế trong tương lai. Thập niên vừa qua khó được xem là một chiến thắng trong chính sách đối ngoại của Mỹ nhưng năm 2020 sẽ là một khởi đầu mới cho cường quốc hàng đầu thế giới này.

VĨ CƯỜNG