Mỹ chống lại yêu sách Trung Quốc trên biển Đông

Tàu khu trục USS Ralph Johnson đã áp sát các thực thể Trung Quốc chiếm đóng phi pháp ở Trường Sa trong cùng ngày Bộ Ngoại giao Mỹ ra tuyên bố bác bỏ các yêu sách vô lý của Bắc Kinh - Ảnh: US NAVY

Theo tuyên bố Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo đưa ra ngày 13/7 (giờ Mỹ), Mỹ khẳng định mong muốn gìn giữ hòa bình và ổn định, duy trì tự do trên biển Đông theo cách nhất quán với luật pháp quốc tế, duy trì dòng chảy thương mại không bị cản trở, và chống lại bất cứ nỗ lực nào nhằm sử dụng cưỡng ép hoặc vũ lực để giải quyết tranh chấp. Đây là những lợi ích sâu sắc và trường tồn mà Mỹ chia sẻ với nhiều đồng minh và đối tác của mình, những nước ủng hộ một trật tự thế giới dựa trên luật lệ.

Chỉ trích cách hành xử “chân lý thuộc về kẻ mạnh”

Mỹ cho rằng, những lợi ích chung này đã gặp phải sự đe dọa chưa từng thấy từ Trung Quốc. Bắc Kinh sử dụng cách hăm dọa nhằm làm suy yếu quyền chủ quyền của các quốc gia ven biển ở Đông Nam Á, "bắt nạt" họ trong vấn đề khai thác tài nguyên trên biển, khẳng định sự thống trị đơn phương và thay thế luật pháp quốc tế bằng cách hành xử “chân lý thuộc về kẻ mạnh”. Cách làm này của Bắc Kinh đã thể hiện rõ trong nhiều năm. Năm 2010, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc khi đó là ông Dương Khiết Trì tuyên bố tại một hội nghị của ASEAN rằng “Trung Quốc là một nước lớn và các quốc gia khác là nước nhỏ và đó là sự thật”. Mỹ cho rằng, thế kỷ 21 không có chỗ cho thế giới quan đầy dã tâm của Trung Quốc.

Tuyên bố của Mỹ khẳng định, Trung Quốc không có căn cứ pháp lý nào để đơn phương áp đặt ý chí của họ lên khu vực. Bắc Kinh không đưa ra được cơ sở pháp lý rõ ràng nào cho yêu sách “đường lưỡi bò” ở biển Đông từ khi chính thức đưa ra khái niệm này năm 2009. Trong phán quyết ngày 12/7/2016, Tòa Trọng tài được thành lập theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 mà Trung Quốc là một thành viên đã bác bỏ các yêu sách trên biển của Trung Quốc vì không có căn cứ dựa trên luật pháp quốc tế.

Tuyên bố nhắc lại quan điểm của Washington rằng, phán quyết của Tòa Trọng tài là cuối cùng và mang tính ràng buộc về pháp lý với cả hai bên. Dựa trên phán quyết của Tòa trọng tài, Mỹ đưa ra lập trường của mình về các yêu sách trên biển của Trung Quốc ở biển Đông. Cụ thể, Trung Quốc không thể khẳng định một cách hợp pháp yêu sách trên biển, bao gồm bất cứ vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) nào từ bãi cạn Scarborough và một số bãi mà Trung Quốc đã chiếm đóng trái phép tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Mỹ khẳng định, hành động quấy rối của Bắc Kinh đối với các hoạt động đánh bắt cá và phát triển năng lượng ngoài khơi của Philippines trong các khu vực đó, cũng như bất cứ hành động đơn phương nào của Trung Quốc nhằm khai thác các nguồn tài nguyên này, là bất hợp pháp. Theo phán quyết có tính ràng buộc về pháp lý của Tòa Trọng tài, Trung Quốc không có yêu sách chủ quyền hay hàng hải hợp pháp nào đối với đá Vành Khăn hay bãi Cỏ Mây, và Bắc Kinh cũng không có yêu sách lãnh thổ hay hàng hải nào được tạo ra từ những cấu trúc này.

Bác mọi yêu sách với bãi Tư Chính, Luconia...

Do Bắc Kinh không thể đưa ra một yêu sách biển hợp pháp, rõ ràng tại biển Đông, Mỹ bác bỏ mọi yêu sách của Trung Quốc đối với một số thực thể, bãi mà Trung Quốc đưa ra yêu sách. Cụ thể, Mỹ bác bỏ bất kỳ yêu sách biển nào của Trung Quốc đối với các vùng biển xung quanh bãi Tư Chính (của Việt Nam), cụm bãi Luconia (ngoài khơi Malaysia), vùng biển thuộc EEZ của Brunei và Natuna Besar (ngoài khơi Indonesia). Bất cứ hành động nào của Trung Quốc nhằm quấy rối hoạt động đánh bắt cá hay phát triển dầu khí của các quốc gia khác trong những vùng biển này - hay đơn phương thực hiện các hành động đó - đều là bất hợp pháp.

Mỹ tuyên bố, Trung Quốc không có yêu sách chủ quyền hay yêu sách biển hợp pháp nào đối với (hay bắt nguồn từ) bãi ngầm James, một cấu trúc chìm hoàn toàn cách Malaysia 50 hải lý và cách bờ biển Trung Quốc khoảng 1.000 hải lý. Bãi ngầm James thường được nhắc đến trong hoạt động tuyên truyền của Trung Quốc là “lãnh thổ cực nam của Trung Quốc”. Mỹ khẳng định, luật pháp quốc tế rất rõ ràng: một cấu trúc dưới nước như bãi ngầm James không thể được bất cứ quốc gia nào tuyên bố chủ quyền và không thể được hưởng các vùng biển đi kèm.

Tuyên bố khẳng định, thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi biển Đông như đế chế hàng hải của riêng mình. Mỹ tuyên bố ủng hộ các đồng minh và đối tác tại Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền của họ đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi, thống nhất với các quyền và nghĩa vụ của họ theo luật pháp quốc tế. Mỹ khẳng định ủng hộ cộng đồng quốc tế trong việc bảo vệ tự do trên biển và tôn trọng chủ quyền, và bác bỏ bất cứ đòi hỏi nào nhằm áp đặt luật chơi “chân lý thuộc về kẻ mạnh” ở biển Đông hoặc ở khu vực rộng lớn hơn.

Bình Giang