Mỹ có sử dụng đòn bẩy để kiềm chế Israel hay không?

Bom dẫn đường GBU-12 Paveway II của Mỹ.

Lực lượng IDF đã cố gắng hạ thấp tầm quan trọng của việc Mỹ trì hoãn giao vũ khí cho Israel, khi phát ngôn viên IDF Daniel Hagari đảm bảo với các phóng viên hôm 8/5 rằng các đồng minh sẽ có thể giải quyết mọi bất đồng đằng sau cánh cửa đóng kín.

"Sự phối hợp giữa Israel và Mỹ đã đạt đến một phạm vi chưa từng có… trong lịch sử của Israel trong suốt cuộc xung đột ở Gaza", Hagari nhấn mạnh, đồng thời chỉ ra sự phối hợp sâu rộng giữa IDF và Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ, đồng thời nói rằng: "Sự hỗ trợ hoạt động của Mỹ thậm chí còn quan trọng hơn hỗ trợ an ninh cho Israel".

Liên quan đến việc chuyển giao bom bị đình trệ, Hagari cho biết IDF chịu trách nhiệm về lợi ích an ninh của Israel nhưng chú ý đến lợi ích của Mỹ trên đấu trường.

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng xác nhận với Reuters hôm 8/5: "Chúng tôi đã tạm dừng một lô hàng vũ khí vào tuần trước. Nó bao gồm 1.800 quả bom 2.000 pound và 1.700 quả bom 500 pound".

Vị quan chức nói thêm rằng Nhà Trắng đặc biệt tập trung vào mục đích sử dụng cuối cùng của những quả bom 2.000 pound và tác động mà chúng có thể gây ra ở các đô thị đông đúc ở các khu vực khác của Gaza.

Thành phố biên giới Rafah giữa Gaza-Ai Cập hiện là nơi sinh sống của hơn một triệu thường dân Palestine, hầu hết trong số họ là những người tị nạn bị IDF đẩy ra khỏi các khu vực khác của dải đất.

Israel bắt đầu cuộc tấn công trên bộ vào lãnh thổ chiến lược vào thứ Hai sau khi từ chối hiệp ước ngừng bắn với Hamas, chiếm giữ cửa khẩu biên giới Rafah, nơi phần lớn viện trợ nhân đạo vào Gaza theo truyền thống.

Israel tuyên bố bốn trong số sáu tiểu đoàn Hamas có mặt trong thành phố, cùng với các thủ lĩnh và một số lượng đáng kể con tin.

Tranh cãi về chiến dịch tấn công Rafah khiến lần đầu tiên Washington trì hoãn việc cung cấp vũ khí cho Israel kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu vào tháng 10/2023, bất chấp việc Quốc hội Mỹ gần đây đã thông qua gói viện trợ trị giá 95 tỷ USD, chủ yếu là hỗ trợ quân sự ở nước ngoài, bao gồm 14,1 tỷ USD cho Israel.

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre hôm 8/5 đảm bảo rằng sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Israel vẫn bền chặt, ngay cả khi Washington tìm kiếm cam kết từ Tel Aviv trong việc đảm bảo tính mạng dân thường trong các chiến dịch tấn công của mình.

Bước quan trọng

Hasan Unal, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Ankara Baskent, cho biết khi bình luận về sự rạn nứt tiềm ẩn giữa Mỹ và Israel trong việc chuyển giao vũ khí:

"Nhìn chung, những gì tôi muốn nói là nếu Mỹ đình chỉ các chuyến hàng lớn đến Israel thì đây sẽ là một bước đi quan trọng của chính phủ Mỹ nhằm kiềm chế Israel.

Tôi nghĩ động cơ đình chỉ các chuyến hàng vũ khí này đến Israel của chính phủ Mỹ là vì họ muốn tác động đến việc hoạch định chính sách của Israel.

Họ muốn kiềm chế Israel khỏi một cuộc tấn công dữ dội vào Gaza hay đặc biệt là vào Rafah, bởi vì chính phủ Mỹ nhận thức rõ rằng nó sẽ trở thành cuộc tấn công kiểu diệt chủng không thể phủ nhận.

Và điều đó sẽ khiến Mỹ trở thành một bên đồng lõa rõ ràng… Chính quyền Mỹ hiện tại không đủ khả năng để nhận tất cả những lời chỉ trích nhắm vào chính mình vào thời điểm trước cuộc bầu cử tổng thống".

Ông cảnh báo, cũng có thể xảy ra trường hợp Washington đã đình chỉ việc cung cấp những loại vũ khí đặc biệt này trong khi lặng lẽ phê duyệt những loại vũ khí khác, đồng thời cho rằng 'sự mơ hồ' trong chính sách của Mỹ luôn là yếu tố mà Israel thường lợi dụng. "Chúng ta sẽ phải chờ xem", học giả lưu ý.

Trong mọi trường hợp, bất chấp việc Israel đang tức giận về sự độc lập và "sự bất khả chiến bại" của mình, thì quyết định của Mỹ cắt giảm nguồn cung cấp vũ khí sẽ có tác động đáng kể đến việc hoạch định chính sách của Israel, khi Tel Aviv phụ thuộc rất nhiều vào viện trợ vũ khí của Mỹ.

“Vì vậy, nếu Mỹ đình chỉ, vì lý do này hay lý do khác, việc cung cấp vũ khí và đạn dược cho Israel, kho dự trữ của Israel sẽ cạn kiệt trong một thời gian ngắn. Và Israel biết rất rõ điều này", học giả nhấn mạnh.

Unal cũng chỉ ra rằng bất chấp điểm yếu chung của chính quyền Mỹ trước Tel Aviv trong cuộc khủng hoảng hiện nay ở Gaza, Mỹ trong lịch sử đã có "đòn bẩy đáng kể" đối với Israel khi họ muốn.

Vào những năm 1980, khi Israel bắt đầu tấn công Lebanon, Tổng thống Mỹ khi đó là Ronald Reagan đã gọi điện cho Thủ tướng Israel khi đó là ông Rabin và yêu cầu ông dừng lại.

"Vài phút sau, Israel dừng lại…Vì vậy, về cơ bản, Mỹ có đòn bẩy đáng kể đối với Israel, đặc biệt là về mặt vận chuyển vật tư quân sự. Nhưng việc chính phủ Mỹ có sử dụng đòn bẩy này để kiềm chế Israel hay không còn phụ thuộc vào khá nhiều thứ", giáo sư giải thích.

Unal tin rằng áp lực trong nước có thể đã đóng một vai trò quan trọng trong động thái của Washington nhằm giảm quy mô viện trợ vũ khí, đồng thời chỉ ra rằng các điều kiện gần giống như "nổi loạn" tại các trường đại học của Mỹ để phản đối cuộc chiến Gaza và sự tập trung của công chúng vào các vấn đề trong nước đã đóng một vai trò quan trọng.

"Đúng, ban đầu (sau ngày 7 tháng 10) mọi người đều thừa nhận rằng Israel có quyền tự vệ. Nhưng những sự kiện đang diễn ra về cơ bản đã chứng minh rằng đây là điều vượt xa bất cứ điều gì họ có thể nghĩ tới", ông nói và đề cập đến các cuộc tấn công bừa bãi của Israel vào các trung tâm dân sự ở Gaza.

Cuối cùng, có yếu tố về cuộc bầu cử sắp tới và hồ sơ cử tri thay đổi nhanh chóng ở Mỹ, Unal tin tưởng.

"Bây giờ, công chúng Mỹ quan tâm nhiều hơn đến cuộc sống hàng ngày, đến lạm phát, đến tình trạng thất nghiệp và an ninh việc làm cũng như tất cả các loại vấn đề kinh tế.

Họ không thể hiểu tại sao chính phủ Mỹ lại đổ tiền của mình, tiền của người nộp thuế, tài nguyên của mình vào Israel và cả vào Ukraine. Tôi nghĩ rằng vấn đề đó không chỉ ở Mỹ mà còn ở cả các nước phương Tây", giáo sư nói.

Quá ít, quá muộn?

Trợ lý giáo sư Đại học Kuwait và đồng nghiệp không thường trú tại Viện các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập Bader Al-Saif lo ngại quyết định của Mỹ ngừng cung cấp bom hạng nặng có thể đến quá muộn để có thể tác động đến chính sách của Israel.

Học giả giải thích rằng: "Quyết định của Mỹ được đưa ra bởi những cân nhắc trong nước ở Mỹ. Không có gì bí mật về số lượng các cuộc biểu tình của sinh viên đang diễn ra trên khắp nước Mỹ.

Và không có gì bí mật khi hiện nay ngày càng có nhiều nghị sĩ và phụ nữ công khai lên tiếng ủng hộ việc Mỹ chấm dứt can dự vào cuộc chiến này".

"Đặc biệt, đừng quên, Rafah hiện có mật độ người Palestine đông nhất ở Gaza", giáo sư Al-Saif cảnh báo và nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ ở thế rất tệ, cả trên bình diện quốc tế lẫn trong nước, nếu nước này tiếp tục hỗ trợ Israel vào thời điểm đặc biệt này.

"Họ sẽ đứng một mình. Cả thế giới phản đối việc tiếp tục chiến tranh. Điều trớ trêu là ngay cả Hamas cũng đã chấp nhận các điều khoản ngừng bắn cách đây 2 ngày. Thậm chí họ còn chấp nhận các điều khoản nói rằng chúng tôi sẽ thả tất cả con tin.

Vì vậy, có rất nhiều áp lực đang dồn lên Israel để phải phản ứng một cách có trách nhiệm, nếu không sẽ có thêm nhiều cuộc đổ máu xảy ra. Vì vậy, việc tiếp tục hoạt động tấn công và hỗ trợ quân sự là điều không khôn ngoan trong kế hoạch của cả Mỹ và Israel", nhà quan sát nói.

Giáo sư Al-Saif đồng ý với ý kiến cho rằng sự hỗ trợ của Mỹ là rất có ý nghĩa trong việc duy trì hoạt động của quân đội Israel. Đặc biệt là trong cuộc tấn công trả đũa bằng tên lửa và UAV gần đây của Iran.

"Nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ và sự hậu thuẫn của Vương quốc Anh, lực lượng phòng thủ của IDF sẽ không thể đánh chặn được nhiều tên lửa và UAV do Iran phóng", học giả Al-Saif nhấn mạnh.

Kiên Bùi