Mỹ đàm phán với Hamas, phá vỡ nguyên tắc ngoại giao

Phá vỡ nguyên tắc ngoại giao

Động thái này diễn ra trong bối cảnh lệnh ngừng bắn mới nhất giữa Israel và Hamas bắt đầu từ tháng 1 đã kết thúc từ ngày 1/3, nhưng chưa thể chuyển sang giai đoạn ngừng bắn lâu dài tiếp theo, dẫn đến lo ngại về nguy cơ Hamas sẽ không tiếp tục trao trả các con tin.

Truyền thông Mỹ đưa tin, các cuộc đàm phán kín giữa Mỹ và lực lượng hồi giáo Hamas về việc đảm bảo thả các con tin người Mỹ bị giam giữ tại Gaza đã diễn ra trong những tuần gần đây tại Doha, Qatar. Ai Cập và Qatar đã phối hợp tổ chức các cuộc đàm phán.

Theo một quan chức Israel, Chính phủ nước này đã được thông báo về các cuộc tiếp xúc giữa Mỹ và Hamas. Thư ký báo chí Nhà Trắng, Karoline Leavitt cũng xác nhận thông tin này, đồng thời tiết lộ, đặc phái viên về các vấn đề con tin của Mỹ Adam Boehler có thẩm quyền đàm phán trực tiếp với Hamas.

Khi nói đến các cuộc đàm phán mà bạn đang đề cập đến, trước hết, đặc phái viên tham gia vào các cuộc đàm phán đó có thẩm quyền để nói chuyện với bất kỳ ai và Israel đã được tham vấn về vấn đề này.

Bà Karoline Leavitt - Thư ký báo chí Nhà Trắng.

Bà Karoline Leavitt từ chối cung cấp thêm chi tiết về cuộc đàm phán, tuy nhiên bà khẳng định “các cuộc thảo luận đang diễn ra” và đây là "nỗ lực thiện chí để làm những gì đúng đắn cho người dân Mỹ".

Truyền thông khu vực đưa tin, Hamas hiện vẫn còn giữ 59 con tin ở Gaza, 35 người trong số đó được quân đội Israel xác nhận là đã chết, 22 người vẫn còn sống và 2 người còn lại vẫn chưa rõ. Trong số những người bị giam giữ còn lại có 5 công dân Mỹ, bao gồm Aidan Alexander, 21 tuổi - người được cho là vẫn còn sống.

Tờ báo Yediot của Israel dẫn lời một nguồn tin chính trị cho biết, mục đích của cuộc tiếp xúc giữa Mỹ và Hamas là để thúc đẩy việc bước vào giai đoạn thứ hai, nhưng điều kiện tiên quyết là Hamas phải thả những người bị giam giữ.

Các cuộc đàm phán sẽ tập trung một phần vào việc thả các công dân Mỹ bị giam giữ, đây là lĩnh vực mà ông Boehler có trách nhiệm với tư cách là đặc phái viên về các vấn đề con tin. Ngoài ra, cuộc đàm phán cũng bao gồm việc thảo luận về một thỏa thuận rộng hơn nhằm thả tất cả những người còn bị giam giữ và đạt được lệnh ngừng bắn dài hạn, điều hiện vẫn chưa đạt được.

Nếu cuộc đàm phán trực tiếp giữa Mỹ và Hamas thực sự diễn ra, thì đây sẽ là lần đầu tiên Mỹ phá vỡ chính sách ngoại giao kéo dài hàng thập kỷ là không đàm phán với các nhóm mà Mỹ coi là cực đoan. Mỹ đã chỉ định Hamas là một "tổ chức khủng bố" vào năm 1997 và trước đó chưa từng có liên lạc trực tiếp với Hamas. Mỹ chỉ đối thoại với Hamas thông qua các nước trung gian như Ai Cập hoặc Qatar. Việc đàm phán trực tiếp với Hamas - đặc biệt là khi không có sự đồng ý của Israel - là một bước đi mà chính phủ Mỹ trước đây chưa từng thực hiện.

Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã xác nhận trong một tuyên bố rằng, Israel đã biết về các cuộc đàm phán trực tiếp giữa Washington và Hamas và cho biết Israel đã bày tỏ quan điểm của mình về các cuộc đàm phán như vậy với Mỹ.

Tờ báo Israel Today dẫn lời các nhà quan sát cho rằng, "Israel rất quan ngại về các cuộc đàm phán trực tiếp giữa chính quyền Trump và Hamas". Hiện Thủ tướng Israel Netanyahu đang tìm cách khôi phục chiến tranh, nhưng Washington lại kiểm soát các cuộc đàm phán. Israel nghi ngờ liệu các cuộc tiếp xúc này có thể mang lại kết quả hay không.

Trong khi đó, một nguồn tin của Palestine cho biết, Hamas đã bày tỏ với phái viên Mỹ rằng, họ mong muốn đạt được một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện và nhấn mạnh sự cần thiết phải bước vào giai đoạn thứ hai của thỏa thuận.

Lời cảnh báo “cuối cùng”

Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thả con tin vẫn chưa có tiến triển, căng thẳng ở Gaza chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, Tổng thống Mỹ Donald đưa ra cảnh báo cứng rắn với Hamas, yêu cầu nhóm này thả toàn bộ con tin nếu không sẽ phải đối mặt với sự “chấm dứt”. Những lời cảnh báo của ông Trump một lần nữa nhấn mạnh lời đe dọa Hamas sẽ "phải trả giá bằng địa ngục" mà ông đã đưa ra trước khi trở lại Nhà Trắng vào ngày 20/1.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra một lời cảnh báo mạnh mẽ mới đối với Hamas trong một bài đăng trên mạng xã hội, sau khi ông gặp gỡ những con tin người Mỹ được thả tự do trong giai đoạn ngừng bắn trước.

Ông Trump viết: "Shalom Hamas có nghĩa là xin chào và tạm biệt - các người có thể lựa chọn. Hãy thả tất cả các con tin ngay bây giờ, không phải sau này và ngay lập tức trả lại tất cả thi thể của những người đã chết, nếu không mọi chuyện sẽ kết thúc. Chỉ những kẻ bệnh hoạn và biến thái mới giữ lại thi thể”.

“Tôi sẽ gửi cho Israel mọi thứ họ cần để hoàn thành công việc, không một thành viên Hamas nào được an toàn nếu không làm theo lời tôi nói.... Đây là lời cảnh báo cuối cùng! Đối với giới lãnh đạo, bây giờ là lúc rời khỏi Gaza khi còn có cơ hội", ông Trump viết.

Ngoài ra, ông Trump cũng đưa ra lời cảnh báo đối với người dân Gaza: “Một tương lai tươi đẹp hay sự hủy diệt, hãy lựa chọn! Hãy đưa ra quyết định thông minh. Thả con tin ngay bây giờ hoặc sẽ phải trả giá sau đó!”.

Trước đó, ông Trump không chỉ dừng lại ở việc yêu cầu thả con tin mà còn công khai kêu gọi cưỡng bức di dời toàn bộ người dân Palestine khỏi Dải Gaza, đồng thời tuyên bố Mỹ nên “sở hữu” vùng lãnh thổ này. Ông Trump từng khẳng định, theo kế hoạch của ông, người Palestine sẽ không thể quay trở lại Gaza. Đây là cách tiếp cận hoàn toàn khác với chính quyền Mỹ thời ông Joe Biden.

Phản hồi trước những lời đe dọa của Tổng thống Mỹ, người phát ngôn của Hamas, Hazem Qassem cho rằng, bài đăng của ông Trump sẽ "làm phức tạp vấn đề liên quan đến thỏa thuận ngừng bắn", đồng thời có thể khiến Chính phủ Israel trì hoãn việc thực hiện thỏa thuận.

Ông Qassem cho biết, nhóm này vẫn sẵn sàng hợp tác với các bên quốc tế, ngoại trừ Israel. Hamas sẵn sàng chấp nhận "bất kỳ thỏa thuận nào" cho Gaza, miễn là nó dựa trên "sự đồng thuận của người Palestine". Tuy nhiên, ông không nói trực tiếp liệu Hamas có đồng ý giải giáp hay không.

Ông Trump từng đưa ra những lời đe dọa tương tự trong quá khứ, nhưng Hamas vẫn giữ vững lập trường rằng, con tin chỉ được thả như một phần của thỏa thuận ngừng bắn.

Bất đồng về thỏa thuận ngừng bắn

Những thông tin về cuộc đàm phán giữa Mỹ và Hamas và lời cảnh báo cuối cùng của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn đã kết thúc vào tuần trước, nhưng Israel và Hamas chưa thể bước sang giai đoạn tiếp theo, vốn có thể dẫn đến việc chấm dứt chiến sự và thả toàn bộ con tin. Thay vào đó, chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, theo đề xuất từ Mỹ, đã cố kéo dài giai đoạn đầu tiên để giải phóng thêm con tin mà không cam kết một lệnh ngừng bắn lâu dài.

Tuần trước, sau khi giai đoạn 1 của thỏa thuận ngừng bắn Israel - Hamas kết thúc vào ngày 1/3, đặc phái viên Mỹ về Trung Đông, ông Steve Witkoff đã đề xuất kéo dài giai đoạn 1 thêm 42 ngày, trong đó, Hamas sẽ trao trả một nửa số con tin Israel còn lại mà họ đang giữ ở Dải Gaza (dù còn sống hay đã thiệt mạng) trong ngày đầu tiên của thỏa thuận mới; và thả một nửa số con tin còn lại khi các bên đạt thỏa thuận ngừng bắn kéo dài.

Tuy nhiên, trong tuần này ông Witkoff đã hủy chuyến đi đến Trung Đông vì cho rằng đề xuất này không có tiến triển từ phía Hamas.

Phía Hamas không đồng ý đề xuất này vì cho rằng Israel đang cố gắng đẩy mọi thứ trở lại vạch xuất phát.

Với hành vi này, lực lượng chiếm đóng (Israel) đang thúc đẩy đưa mọi thứ trở về vạch xuất phát và lật ngược thỏa thuận thông qua các phương án thay thế mà họ đề xuất, chẳng hạn như gia hạn giai đoạn đầu tiên hoặc tạo ra giai đoạn trung gian và các đề xuất khác không tuân thủ những gì đã nêu trong thỏa thuận đã ký giữa các bên.

Ông Osama Hamdan - Quản lý cấp cao của Hamas.

Đại diện Hamas cho biết, họ coi đây là một nỗ lực của Israel nhằm trốn tránh thỏa thuận và tránh tham gia vào các cuộc đàm phán cho giai đoạn thứ hai. Hamas nhấn mạnh, cách duy nhất để đưa những con tin Israel trở về là tuân thủ thỏa thuận đã được thống nhất ban đầu và ngay lập tức tham gia đàm phán để bắt đầu giai đoạn thứ hai.

Theo thỏa thuận ba giai đoạn mà Israel và Hamas đã đạt được hồi tháng 1, trong giai đoạn hai, lẽ ra phải bắt đầu từ ngày 1/3, Hamas sẽ trả tự do cho tất cả các con tin Israel, đổi lại Israel phải rút quân hoàn toàn khỏi Dải Gaza. Tuy nhiên phía Israel đang cố gắng kéo dài giai đoạn một để đòi trả tự do cho nhiều con tin hơn mà chưa tính đến việc rút quân khỏi Gaza.

Thủ tướng Israel Netanyahu hôm 3/3 cảnh báo, nếu Hamas không thả con tin, sẽ có những hậu quả không thể tưởng tượng.

Nếu Hamas tiếp tục giữ vững lập trường của mình và không thả các con tin của chúng tôi, sẽ có thêm những hậu quả khác, mà tôi sẽ không nêu chi tiết ở đây.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz cho biết, quân đội nước này sẽ mở lại chiến dịch tấn công vào Dải Gaza sau khoảng một tuần nữa, nếu Hamas không chấp thuận đề xuất gia hạn ngừng bắn giai đoạn một do Mỹ đưa ra.

Ông Katz cảnh báo "cánh cổng địa ngục" tại Dải Gaza sẽ được mở ra nếu Hamas không sớm trả tự do cho các con tin Israel. Ông Katz đồng thời nhắc lại mục tiêu không đổi của Israel là đánh bại hoàn toàn Hamas và không cho phép nhóm này tiếp tục hiện diện ở Dải Gaza.

Hôm 2/3, truyền thông Palestine đưa tin, một người đã thiệt mạng và một người khác bị thương trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Israel gần Beit Hanoun, phía Bắc Gaza. Đây là vụ tấn công gây chết người đầu tiên tại Gaza sau khi lệnh ngừng bắn giai đoạn một kết thúc vào ngày 1/3.

Israel chặn viện trợ vào Dải Gaza

Trong khi Israel và Hamas chưa đạt được thống nhất về đề xuất gia hạn ngừng bắn giai đoạn một, Israel đã phong tỏa Gaza, ngăn chặn mọi nguồn viện trợ nhân đạo, bao gồm thực phẩm, nhiên liệu và thuốc men, đe dọa làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo ở dải đất này.

Văn phòng Thủ tướng Israel ngày 2/3 phát đi thông báo cho biết: “Với việc giai đoạn một trong thỏa thuận ngừng bắn đã kết thúc và do Hamas từ chối đề xuất gia hạn giai đoạn một, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã quyết định rằng kể từ sáng nay (Chủ nhật), mọi hoạt động đưa hàng hóa viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza sẽ bị dừng lại”.

Phản ứng trước thông tin Israel chặn viện trợ vào Gaza, đại diện Hamas tuyên bố quyết định cắt viện trợ nhân đạo của Israel là hành động tống tiền rẻ tiền, là tội ác chiến tranh và vi phạm trắng trợn thỏa thuận ngừng bắn.

Chúng tôi lên án hành vi tống tiền rẻ tiền do ông Netanyahu và chính phủ cực đoan của ông ta thực hiện đối với người dân của chúng tôi bằng cách sử dụng viện trợ nhân đạo như một con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán, đặc biệt là sau quyết định đóng cửa các cửa khẩu và ngừng dòng viện trợ nhân đạo đến Dải Gaza bị ảnh hưởng của chính quyền Israel.

Ông Osama Hamdan - Quản lý cấp cao của Hamas.

Nhóm Hamas cũng kêu gọi các nhà trung gian hòa giải và cộng đồng quốc tế “cần hành động để gây sức ép” yêu cầu Israel “chấm dứt các hành động trừng phạt vô đạo đức” đối với hơn 2 triệu người dân ở Dải Gaza.

Trong khi đó, ngoại trưởng Israel Gideon Saar cho biết, quyết định chặn hàng viện trợ vào Gaza được Mỹ ủng hộ, đồng thời cho rằng, Hamas đang hưởng lợi từ số hàng viện trợ này: "Tổng cộng có một số lượng lớn xe tải đã vào Dải Gaza trong 42 ngày qua. Có một lượng rất lớn viện trợ nhân đạo ở đó, có lẽ trong tay Hamas. Chúng đã trở thành nguồn thu nhập tài chính số một cho Hamas trong thời gian đó. Và họ sẽ không nhận được chúng miễn phí. Nếu họ sẵn sàng... đã có một đề xuất khác của Mỹ".

Việc Israel chặn hàng viện trợ đe dọa làm nghiêm trọng hơn thảm họa nhân đạo cho người dân Palestine ở Gaza. Cuộc sống người dân Gaza hiện nay hoàn toàn phụ thuộc vào hàng viện trợ từ bên ngoài. Trong thời gian ngừng bắn 6 tuần vừa qua, mỗi ngày có khoảng 600 chuyến xe chở hàng cứu trợ vào Gaza. Con số đó còn quá ít, không thể đáp ứng nhu cầu cấp thiết của người dân ở khu vực bị tàn phá bởi chiến tranh suốt 17 tháng qua.

Dưới áp lực giải cứu các con tin người Mỹ bị Hamas giam giữ và thúc đẩy kế hoạch ngừng bắn, Mỹ đã phá vỡ nguyên tắc ngoại giao của mình để đàm phán với Hamas. Quốc tế đang mong đợi sẽ có những tín hiệu tích cực từ cuộc đàm phàn này để tiến tới một lệnh ngừng bắn lâu dài cho Dải Gaza.

Hà Thu