Mỹ đề xuất 'vùng đệm kinh tế', ông Zelensky nói phải do dân Ukraine quyết định

Ngày 11-12, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky tái khẳng định bất kỳ giải pháp lãnh thổ nào nhằm chấm dứt cuộc chiến với Nga đều phải do người dân Ukraine quyết định, thông qua bầu cử hoặc trưng cầu dân ý.

"Người Nga muốn toàn bộ vùng Donbass (miền đông Ukraine) - chúng tôi không chấp nhận điều đó. Tôi tin rằng người dân Ukraine sẽ trả lời câu hỏi này. Dù dưới hình thức bầu cử hay trưng cầu dân ý, người dân Ukraine phải có tiếng nói" - Tổng thống Ukraine khẳng định.

Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang gia tăng sức ép nhằm đạt được tiến triển cho một kế hoạch hòa bình mới nổi, tờ The Kyiv Independent đưa tin.

Về phía Moscow, Nga yêu cầu Ukraine phải rút quân khỏi khu vực Donbass bao gồm các phần của hai tỉnh Donetsk và Luhansk mà Nga vẫn chưa thể kiểm soát hoàn toàn sau hơn một thập niên xung đột.

Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky. Ảnh: TELEGRAM

Hiện tại, tỉnh Luhansk gần như hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Trong khi đó, tại tỉnh Donetsk, các lực lượng Ukraine vẫn nắm giữ khoảng 6.600 km², bao gồm các thành phố trọng yếu như Sloviansk và Kramatorsk. Chiến sự vẫn đang diễn ra ác liệt quanh khu vực Pokrovsk.

Về mặt pháp lý, trưng cầu dân ý cho phép công dân trực tiếp quyết định các vấn đề trọng đại của quốc gia. Tuy nhiên, quy trình này đòi hỏi các điều kiện an toàn và sự tham gia đầy đủ của cử tri - điều bất khả thi trong thời chiến nếu không có các bảo đảm từ bên ngoài.

Ông Zelensky tiết lộ Washington đã đưa ra một "tầm nhìn thỏa hiệp", theo đó quân đội Ukraine sẽ rời khỏi tỉnh Donetsk và lực lượng Nga cũng sẽ không tiến vào khu vực này.

Tổng thống Ukraine mô tả ý tưởng này là một phần trong nỗ lực liên tục của Mỹ nhằm tìm kiếm một định dạng hòa bình có thể chấp nhận được cho cả Kiev và Moscow.

"Họ đã thảo luận về vấn đề 'khu kinh tế tự do'. Người Mỹ gọi như vậy, trong khi người Nga gọi đó là 'khu phi quân sự'" - ông Zelensky nói thêm.

Tranh chấp lãnh thổ vẫn là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất trong các cuộc đàm phán. Ông Zelensky cho rằng vẫn còn quá sớm để biết "các văn kiện cuối cùng sẽ trông như thế nào".

Hiện tại, các đề xuất của Mỹ vẫn tiếp tục thay đổi song song với những nỗ lực của châu Âu nhằm đưa ra một cách tiếp cận thống nhất, trong khi Kiev kiên quyết phản đối các điều khoản buộc họ phải nhượng bộ về chủ quyền, theo The Kyiv Independent.

Ông Zelensky cho biết thêm, việc Nga rút quân khỏi các dải đất ở khu vực Đông Bắc (gồm tỉnh Kharkiv và Sumy) cũng như khu vực Đông Nam (tỉnh Dnipropetrovsk) cũng nằm trong nội dung thảo luận.

Tuy nhiên, đối với các khu vực bị kiểm soát một phần ở miền Nam như Zaporizhia và Kherson, ông Zelensky cho biết các đường tiếp xúc sẽ bị "đóng băng" tại vị trí hiện tại.

Đáng chú ý, phía Mỹ đã đề xuất khả năng "đồng quản lý" Nhà máy Điện hạt nhân Zaporizhia.

Ngoài khung thỏa thuận hòa bình, kế hoạch hòa bình tổng thể sẽ bao gồm các văn kiện riêng biệt về bảo đảm an ninh - nhằm ngăn chặn Nga tái tấn công - và về việc tái thiết Ukraine.

Bên cạnh đó, Kyiv cũng mong muốn duy trì một quân đội hùng mạnh sau khi chiến sự kết thúc. Theo các báo cáo, ông Zelensky tiết lộ dự thảo đề xuất mới nhất ấn định quy mô quân đội ở mức 800.000 quân - con số cao hơn so với khung thỏa thuận ban đầu.

Hôm 11-12, ông Zelensky xác nhận đã có cuộc thảo luận "chuyên sâu" về các vấn đề này với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và Đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff.

DƯƠNG KHANG