Mỹ dùng 20% kho tên lửa THAAD trong 11 ngày: Hệ thống phòng thủ toàn cầu lộ hạn chế?

Cảnh tên lửa đánh chặn được phóng từ hệ thống THAAD. Ảnh: MW.

Quân đội Mỹ được ước tính đã tiêu thụ từ 15–20% toàn bộ số tên lửa đánh chặn trong kho vũ khí toàn cầu dành cho hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD), sau khi triển khai hệ thống này để hỗ trợ phòng thủ tên lửa cho Israel trong cuộc xung đột kéo dài 11 ngày với Iran.

Là loại vũ khí chuyên biệt cao, THAAD được thiết kế để đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm xa. Quân đội Mỹ hiện có 7 hệ thống THAAD thuộc năm trung đoàn phòng không, và dự kiến sẽ đưa hệ thống thứ 8 vào hoạt động vào cuối năm nay. Hệ thống này đóng vai trò thiết yếu trong việc chống lại kho tên lửa của 5 đối thủ tiềm tàng: Triều Tiên, Trung Quốc, Nga, Belarus và Iran.

Một số đoạn video đã cho thấy cảnh phóng 39 tên lửa đánh chặn nhằm đối phó các đòn tấn công tên lửa của Iran trong khoảng thời gian từ ngày 13 đến 24/6, mặc dù chỉ một phần nhỏ trong số các lần phóng được ghi hình – phần lớn do lệnh kiểm duyệt nghiêm ngặt thời chiến của Israel. Nếu giả định rằng các lần phóng được ghi hình chiếm khoảng 50–66% tổng số lần phóng thực tế, thì số tên lửa đánh chặn được sử dụng thực tế có thể rơi vào khoảng 60–80 quả trong suốt 11 ngày giao tranh.

Tên lửa đạn đạo của Iran được trông thấy bầu trời Israel. Ảnh: MW.

Việc tiêu thụ 60–80 quả tên lửa THAAD là con số đáng kể, đặc biệt xét trên ba yếu tố: chi phí cực cao, số lượng hạn chế, và cường độ tấn công tên lửa từ phía Iran thực tế còn ở mức thấp. Mỗi quả tên lửa THAAD được cho là có giá từ 12-15 triệu USD, đồng nghĩa với việc chi phí phòng thủ tên lửa sử dụng hệ thống THAAD tại Israel dao động từ 810 triệu đến 1,215 tỷ USD chỉ trong chưa đầy 2 tuần.

Số lượng tên lửa đã tiêu tốn này tương đương 15–20% toàn bộ kho THAAD của Lục quân Mỹ – một con số có ý nghĩa vượt xa khu vực Trung Đông, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng tại khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương.

Điều đáng lưu ý là cường độ xung đột giữa Iran và Israel lần này vẫn ở mức tương đối thấp. Iran đã cố tình giới hạn tốc độ phóng tên lửa xuống thấp hơn năng lực thực tế nhằm đảm bảo phản ứng mang tính cân đối với các đòn không kích của Israel, tránh leo thang căng thẳng, đồng thời giữ lại khả năng đáp trả nếu Mỹ mở rộng chiến sự.

Ngoài ra, hệ thống THAAD tại Israel còn được hỗ trợ bởi các lớp phòng thủ khác mà ở hầu hết địa điểm khác sẽ không có, như hệ thống tên lửa Arrow và Barak 8 của Israel – vốn được tối ưu hóa để đánh chặn mục tiêu ở tầm cao – cùng với các tàu khu trục AEGIS gần đó được trang bị tên lửa đánh chặn SM-3.

Bốn bệ phóng tên lửa từ hệ thống THAAD ở Hàn Quốc. Ảnh: MW.

Nếu Iran tiến hành các đòn tấn công tên lửa với cường độ cao hơn, sử dụng nhiều đầu đạn hơn, hoặc kéo dài chiến sự vượt quá 11 ngày, năng lực đóng góp của hệ thống THAAD trong phòng thủ tại Israel sẽ nhanh chóng suy giảm. Những hạn chế này đặt ra câu hỏi lớn về tính khả thi của THAAD không chỉ tại Trung Đông mà còn trên toàn cầu – nơi mà hệ thống này đang là một trong những trụ cột trong chiến lược phòng thủ tên lửa của Mỹ trước các kho vũ khí lớn hơn và tiên tiến hơn Iran rất nhiều.

Việc triển khai THAAD ra nước ngoài đầu tiên diễn ra vào tháng 6/2009, nhằm bảo vệ Hawaii khỏi tên lửa đạn đạo tầm trung của Triều Tiên. Hệ thống thứ hai được triển khai tại đảo Guam vào năm 2013, và hệ thống thứ ba tại Hàn Quốc từ năm 2016.

Các trận địa tên lửa và radar THAAD cũng từng được thử nghiệm tại đảo Wake, địa điểm ngày càng đóng vai trò chiến lược trong các kế hoạch của Mỹ nhằm đối phó với Triều Tiên và Trung Quốc, và được dự đoán sẽ là một trong những vị trí được bảo vệ bởi THAAD nếu chiến tranh xảy ra.

Gần đây, việc Nga đưa vào trang bị tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik, chia sẻ loại vũ khí này với Belarus, và mua các tên lửa đạn đạo tầm trung Pukkuksong-2 từ Triều Tiên, càng làm dấy lên lời kêu gọi triển khai THAAD tại châu Âu.

Từ đó có thể thấy, tốc độ hao hụt tên lửa đánh chặn THAAD trong chiến dịch bảo vệ Israel – dù trong điều kiện cực kỳ thuận lợi – là tín hiệu xấu cho tính hiệu quả và tính kinh tế của hệ thống này nếu phải tham gia các cuộc xung đột có cường độ trung bình hoặc cao trong tương lai.

Huyền Chi