Mỹ nói khu định cư mới của Israel ở Bờ Tây 'không phù hợp' luật pháp quốc tế
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 23/2 tuyên bố việc Israel mở rộng các khu định cư ở Bờ Tây bị chiếm đóng là không phù hợp với luật pháp quốc tế, báo hiệu sự quay trở lại chính sách lâu dài của Mỹ về vấn đề đã bị chính quyền Tổng thống Donald Trump đảo ngược. Cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ nói: 'Không nên để Israel tái chiếm Dải Gaza'.
Tại cuộc họp báo trong chuyến đi tới Argentina, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken phát biểu, Mỹ “thất vọng” trước thông báo của Israel về kế hoạch xây dựng nhà ở mới ở Bờ Tây; điều đó phản tác dụng đối với việc đạt được một nền hòa bình lâu dài.
Ông Blinken nói: “Kế hoạch cũng không phù hợp với luật pháp quốc tế. Chính quyền của chúng tôi kiên quyết phản đối việc mở rộng khu định cư và theo đánh giá của chúng tôi, điều này chỉ làm suy yếu chứ không tăng cường an ninh của Israel”.
Tháng 11/2019, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo dưới thời Tổng thống Donald Trump tuyên bố, Washington không còn coi các khu định cư của Israel trên vùng đất Bờ Tây mà nước này chiếm được trong cuộc chiến Trung Đông năm 1967 là “không phù hợp với luật pháp quốc tế”, một sự đảo ngược chính sách của Mỹ trong 4 thập kỷ.
Nhiều tháng sau, vào tháng 1/2020, chính quyền Donald Trump công bố một kế hoạch hòa bình cho cuộc xung đột Israel-Palestine; kế hoạch này được Israel chấp nhận và bị người Palestine bác bỏ, một phần vì kế hoạch này trao cho Israel hầu hết những gì họ đã tìm kiếm trong suốt nhiều thập kỷ xung đột, bao gồm gần như tất cả vùng đất bị chiếm đóng mà trên đó họ đã xây dựng các khu định cư.
Quang cảnh khu định cư Maale Mikhmas của Israel gần Ramallah, ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng (ảnh chụp ngày 23/6/2023). Ảnh: Reuters.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden đã phản đối việc mở rộng hơn nữa các khu định cư, cho rằng điều đó phản tác dụng đối với hòa bình lâu dài, nhưng hôm 23/2 là lần đầu tiên một quan chức Mỹ tuyên bố hành động này không phù hợp với luật pháp quốc tế.
Chính quyền Mỹ gần đây áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với bốn người đàn ông Israel bị cáo buộc liên quan đến bạo lực của người định cư.
Hầu hết các quốc gia đều coi các khu định cư (ở nhiều khu vực, đã chia cắt các cộng đồng người Palestine với nhau) là vi phạm luật pháp quốc tế.
Israel tuyên bố quyền thừa kế theo Kinh Thánh đối với vùng đất này. Người Palestine và cộng đồng quốc tế coi việc chuyển dân thường của bất kỳ quốc gia nào tới vùng đất bị chiếm đóng là bất hợp pháp theo Công ước Geneva lần thứ tư năm 1949 và các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.
Một trong những vấn đề cản trở việc thành lập và công nhận nhà nước Palestine (từ khi Hiệp định Oslo được ký kết vào đầu những năm 1990) là việc mở rộng các khu định cư của Israel.
Hình ảnh từ trên cao cho thấy khu định cư Maale Adumim của người Do Thái ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng (ảnh chụp ngày 25/6/2023). Ảnh: Reuters.
"Không nên để Israel tái chiếm Dải Gaza"
Tuyên bố của Mỹ được đưa ra một ngày sau khi Bộ trưởng Tài chính cực hữu của Israel Bezalel Smotrich cho biết Thủ tướng Benjamin Netanyahu và các bộ trưởng khác đã đồng ý triệu tập một hội đồng quy hoạch để phê duyệt khoảng 3.300 ngôi nhà sẽ được xây dựng tại các khu định cư, sau vụ tấn công bằng súng của người Palestine ở Bờ Tây hôm 22/2.
Bộ trưởng Smotrich hôm 22/2 nói rằng hầu hết các ngôi nhà đang được thảo luận đều nằm ở khu vực Bờ Tây, Đông Jerusalem; các ngôi nhà khác nằm ở phía nam thị trấn Bethlehem của Palestine.
Bộ Ngoại giao Palestine lên án kế hoạch về khu định cư của Israel, cho rằng nó làm suy yếu cơ hội đạt được giải pháp hai nhà nước.
Trong cuộc họp báo với các phóng viên, người phát ngôn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết chính quyền Joe Biden “chỉ đơn giản tái khẳng định kết luận cơ bản về vấn đề này”.
Khi được hỏi tại sao chính quyền Mỹ phải đợi ba năm mới thực hiện thay đổi này, ông Kirby trả lời: “Chúng tôi nghĩ rằng tại thời điểm này, điều đặc biệt quan trọng là phải tái khẳng định cam kết của chúng tôi đối với giải pháp hai nhà nước”. “Và tại thời điểm này, chúng tôi cảm thấy điều đặc biệt quan trọng là phải tái khẳng định một lần nữa quan điểm của chúng tôi về sự không phù hợp với luật pháp quốc tế của các khu định cư”.
Ông nói thêm, quan điểm này là quan điểm nhất quán trong nhiều chính quyền của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ, và nếu có một chính quyền nào không nhất quán về vấn đề này thì đó chính là quan điểm trước đó.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tham dự cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Argentina Diana Mondino, tại Dinh Tổng thống Casa Rosada ở thủ đô Buenos Aires của Argentina ngày 23/2/2024. Ảnh: Reuters.
Tại cuộc họp báo, Ngoại trưởng Blinken cũng được hỏi về kế hoạch “Ngày sau” của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đối với Dải Gaza, trong đó Israel sẽ duy trì quyền kiểm soát an ninh đối với tất cả vùng đất phía tây Jordan, bao gồm cả Bờ Tây và Gaza bị chiếm đóng - những vùng lãnh thổ mà người Palestine hy vọng sẽ thiết lập một nhà nước độc lập.
Ông Blinken nói vẫn chưa xem chi tiết của kế hoạch, nhưng nhắc lại quan điểm của Mỹ về việc Gaza sẽ trông như thế nào sau chiến tranh, một số trong đó mâu thuẫn với tầm nhìn của Thủ tướng Netanyahu.
“Không nên để Israel tái chiếm Gaza. Quy mô lãnh thổ của Gaza không nên bị giảm. Vì vậy, chúng tôi muốn đảm bảo rằng bất kỳ kế hoạch nào được đưa ra đều phù hợp với những nguyên tắc đó”, ông Blinken nói.
