Mỹ trả Thái Lan cổ vật 1.000 năm tuổi bị 'lấy cắp' sau hơn nửa thế kỷ

Một trong hai bức phù điêu 1.000 năm của Thái Lan, từng được trưng bày tại bảo tàng Mỹ, được cho là bị đánh cắp bất hợp pháp gần 5 thập kỷ. Ảnh: AP.

Hai cổ vật bị đánh cắp

Theo hãng tin AP, đây là hai bức phù điêu tinh xảo được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Châu Á tại San Francisco, Mỹ từ những năm 1960. Tuy nhiên, trong một buổi lễ chính thức tại Los Angeles hôm 25/5, thành phố đã trao trả lại hai cổ vật có tuổi đời 1.000 năm cho các quan chức Thái Lan.

Giới quan chức cho biết hai bức phù điêu trên có độ tinh xảo về các vị thần của Ấn Độ giáo là Indra và Yama. Tương truyền, thần Indra được xem là vua của các vị thần, và thần Yama là vị thần cai quản địa ngục, cũng là vị thần đại diện cho công lý.

Mỗi cổ vật nặng khoảng 1.500 pound (khoảng 700 kg) được làm từ đá sa thạch có niên đại từ cuối thế kỷ 10 và 11. Chúng có nguồn gốc từ những ngôi đền cổ ở vùng Đông Bắc Thái Lan và được bảo tàng thành phố San Fransisco mua lại thông qua Avery Brundage – cựu chủ tịch của Ủy ban Olympic quốc tế và là một nhà sưu tập nghệ thuật châu Á.

Tuy nhiên, vào năm 2017, Bộ Tư pháp Mỹ đã xác định các vật phẩm này đã bị “đánh cắp bất hợp pháp” từ Thái Lan, nơi cấm xuất khẩu trái phép các hiện vật lịch sử. Đại sứ quán Thái Lan tại thủ đô Washington cũng cho biết họ tin rằng các bản khắc đã được xuất khẩu bất hợp pháp vào những năm 1960.

Theo nghiên cứu, các bức phù điêu có thể đã bị vận chuyển bất hợp pháp khỏi Thái Lan kể từ những năm 1958 đến 1969. Đáng chú ý, giai đoạn từ năm 1965-1966 là thời điểm rất nhiều cổ vật của Thái Lan bị buôn bán trái phép ra nước ngoài.

Đến tháng 9/2020, Bảo tàng Nghệ thuật Châu Á tại San Franscisco đã đồng ý trao trả hai cổ vật được cho là bị đánh cắp trên. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ đã đệ đơn khiếu nại dân sự yêu cầu tịch thu hai cổ vật này trong một tháng sau đó và đến tháng 2 năm nay mới đạt được thỏa thuận với phía bảo tàng.

Mặc dù đồng tình với việc trao trả hai bức phù điêu cho chính quyền Thái Lan, phía bảo tàng vẫn bác bỏ cáo buộc chúng bị đánh cắp bất hợp pháp do “không có bằng chứng xác thực”. Trong một tuyên bố trước đó, bảo tàng thành phố San Fransisco biết “không tìm thấy bằng chứng khẳng định hai cổ vật trên bị lấy cắp bất hợp pháp từ Thái Lan ra nước ngoài”.

Giới quan chức cho biết hai bức phù điêu trên có độ tinh xảo về các vị thần của Ấn Độ giáo là Indra và Yama. Ảnh: Getty.

“Hồi hương cổ vật”

Phó giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Châu Á ông Robert Mintz cũng hoan nghênh việc hồi hương các cổ vật đặc biệt này.

“Chúng tôi rất vui khi biết rằng những cổ vật này đang quay trở lại Thái Lan, nơi chúng thuộc về từ lâu. Vì vậy, chúng tôi ủng hộ hành động này và rất vui khi họ đã thực hiện được bước cuối cùng”, ông Mintz trả lời phỏng vấn hãng tin AFP, cho biết.

Ông nói thêm rằng các nhân viên quản lý đã bắt đầu “điều tra toàn diện” các hiện vật được trưng bày, “để đảm bảo rằng chúng tôi có hiểu biết đầy đủ nhất về nguồn gốc của từng vật thể - và để chỉ ra những vật thể có lỗ hổng trong xuất xứ của chúng”.

Trong buổi lễ bàn giao cổ vật giữa chính quyền Mỹ và Tổng lãnh sự quán Hoàng gia Thái Lan tại Los Angeles hôm 25/5. Ảnh: AP.

Trong buổi lễ bàn giao cổ vật giữa chính quyền Mỹ và Tổng lãnh sự quán Hoàng gia Thái Lan tại Los Angeles hôm 25/5, Bộ Ngoại giao Thái Lan bày tỏ niềm vui mừng về “việc trao trả những cổ vật này có tầm quan trọng to lớn về mặt lịch sử, khảo cổ và văn hóa đối với Chính phủ Thái Lan và người dân Thái Lan.”

Theo kế hoạch, hai cổ vật trên sẽ lên đường trở về thủ đô Bangkok, Thái Lan vào tối hôm 28/5 sau hơn nửa thế kỷ lưu lạc. Sau khi về đến Thái lan, hai bức phù điêu sẽ được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Thái Lan trong vòng 3 tháng, kể từ ngày 1/6 tới đây.