Mỹ trở lại Syria: Thỏa thuận mới thách thức ảnh hưởng của Nga

(Ảnh minh họa)

Syria vừa cắm một "lá cờ phương Tây" lớn lên vùng khí đốt của mình. Tập đoàn Dầu khí Nhà nước Syria (Syrian Petroleum Company) đã ký biên bản ghi nhớ với ConocoPhillips và Novaterra nhằm phát triển các mỏ khí hiện hữu và tìm kiếm mỏ mới, trong nỗ lực kéo ngành điện của nước này ra khỏi tình trạng đổ nát sau chiến tranh.

Damascus nói thỏa thuận có thể nâng sản lượng khí thêm 4-5 triệu m3/ngày trong vòng một năm, so với mức nền tảng hiện tại vốn bị tàn phá nặng nề.

Mục tiêu này không hề nhỏ. Sản lượng khí nội địa của Syria đã sụt từ 8,7 tỷ m3 năm 2011 xuống còn khoảng 3 tỷ m3 năm 2023. Ước tính sơ bộ, hiện nước này chỉ sản xuất khoảng 8 triệu m3/ngày; đạt được tham vọng của Bộ Năng lượng đồng nghĩa phải tăng sản lượng thêm chừng 50-60% - nếu mọi thứ diễn ra đúng tiến độ và thông số. Lập luận của Damascus rất rõ: nhiều khí hơn vào lưới điện, ít mất điện hơn, giảm phụ thuộc vào nguồn khí khẩn cấp từ Azerbaijan và Qatar thông qua các thỏa thuận khu vực và tuyến Arab Gas Pipeline.

Nhưng biên bản ghi nhớ này không chỉ là câu chuyện kilowatt-giờ, mà còn là địa chính trị. Washington đã dỡ bỏ các trừng phạt cốt lõi lên ngành dầu và vận tải của Syria và hậu thuẫn cho một liên danh Mỹ gồm Baker Hughes, Hunt Energy và Argent LNG xây dựng chiến lược tổng thể cho hệ thống năng lượng quốc gia. Chiến lược phương Tây rộng hơn - được các nhà phân tích chính sách nêu chi tiết hồi đầu năm - nhằm kéo Syria trở lại quỹ đạo Mỹ-Anh, khóa chặt quyền khai thác năng lượng dài hạn và làm suy yếu vị thế từng thống trị của Nga, vốn xây dựng quanh Tartus, Khmeimim và mạng lưới các hợp đồng thượng nguồn trước chiến tranh.

Tất cả diễn ra trong lúc Tổng thống Ahmed al-Sharaa đang siết chặt an ninh nội bộ. Damascus gần đây tuyên bố phá được các âm mưu tấn công của Nhà nước Hồi giáo nhằm vào tổng thống và dùng mối đe dọa này để biện minh cho các quyền lực chống khủng bố mới, mở rộng kiểm soát an ninh đối với khu vực dân sự. Giới tình báo phương Tây nhìn chung thừa nhận mối đe dọa IS là có thật nhưng giới hạn về địa lý; dù vậy, câu chuyện "ổn định trước, đầu tư sau" đang tỏ ra hữu ích với chính quyền mới.

Với ConocoPhillips và Novaterra, phần thưởng là vị thế người đến sớm trong một thị trường khí đang được tái thiết dưới sự quan tâm của IMF, nới lỏng trừng phạt của Liên Hợp Quốc và sự bảo trợ chính trị mạnh mẽ của Mỹ. Rủi ro là bản MoU đình đám hôm nay có thể không bao giờ trở thành các hợp đồng có thể tài trợ được, nếu an ninh, tài chính hoặc chính trị chao đảo. Ở Syria, đó không phải rủi ro bất thường. Đó chính là kịch bản cơ sở mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng phải tính tới.

Bình An