Myanmar đối mặt nguy cơ khủng hoảng ngân hàng

Người dân Yangon mang theo ghế đẩu và ô để khiến việc chờ đợi lâu bên ngoài các ngân hàng dễ chịu hơn. Reuters

Hàng người đợi tại các cây ATM đã đông đúc từ trước khi mặt trời mọc. Mọi người mang theo ghế nhựa hoặc ghế đẩu, thậm chí cả chiếu để ngả lưng. Khi mặt trời lên cao hơn, họ che nắng bằng dù hoặc núp vào bóng râm chờ đợi.

Myanmar đang lâm vào cảnh thiếu tiền mặt nghiêm trọng. Kể từ khi quân đội lật đổ chính phủ của bà Aung San Suu Kyi vào tháng 2 và hàng chục nghìn người nghỉ việc, các ngân hàng đã áp đặt giới hạn rút tiền, khiến đám đông tụ tập tại các chi nhánh mỗi ngày một đông.

Ngân hàng trung ương của đất nước vẫn không cung cấp đủ tiền mặt cho các ngân hàng để đáp ứng nhu cầu.

Việc cạn tiền mặt là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy nền kinh tế và hệ thống ngân hàng của Myanmar đang rất mong manh.

Nicky, 19 tuổi, một nhà văn và tình nguyện viên y tế sống ở Yangon cho biết trong những ngày gần đây đã rút tiền mặt từ một tài khoản của gia đình tại KBZ, ngân hàng lớn nhất của Myanmar, nhiều lần vì ngân hàng giới hạn số tiền rút là 200.000 kyats Myanmar (120 USD) mỗi ngày.

Một dấu hiệu cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề là sự gia tăng của thị trường tiền mặt song song, trong đó một người ký chuyển khoản ngân hàng hoặc séc để đổi lấy tiền giấy được cung cấp bởi một người thứ hai với số tiền chiết khấu: ví dụ: 9.000 kyats tiền mặt cho mỗi 10.000 kyats khi đặt cọc.

KBZ đã từ chối yêu cầu phỏng vấn. Tuy nhiên, ngân hàng lớn nhất Myanmar cho biết trong một tuyên bố bằng văn bản rằng hầu hết các chi nhánh của ngân hàng “đã mở cửa trở lại và đang hoạt động để hỗ trợ sinh kế của người dân Myanmar. Hầu hết các nhân viên đã trở lại làm việc để đảm bảo người dân được hỗ trợ các nhu cầu tài chính của họ”.

Các ngân hàng, giống như các doanh nghiệp tư nhân khác, đang lựa chọn lời nói của họ một cách cẩn thận kể từ cuộc đảo chính để tránh làm tức giận quân đội hoặc những người phản đối quân đội, vốn đã tổ chức tẩy chay các doanh nghiệp do quân đội kiểm soát hoặc các doanh nghiệp phi quân sự được coi là hùa theo đường lối của quân đội.

Sự thiếu hụt tiền giấy dường như là một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng tiền mặt. Giesecke & Devrient, công ty của Đức cung cấp nguyên liệu và linh kiện cho máy in an ninh nhà nước của Myanmar để sản xuất tiền kyat, đã đình chỉ vào cuối tháng 3.

Các ngân hàng Myanmar đã đặt giới hạn nghiêm ngặt đối với việc rút tiền ATM Sai Aung / AFP qua Getty Images

Tình trạng thiếu nhân viên tại các ngân hàng và sự thiếu tin tưởng vào khả năng quản lý nền kinh tế của chế độ dường như cũng đóng một vai trò nào đó.

Những cuộc đình công đã làm tê liệt hoạt động ngân hàng trong những tuần sau cuộc đảo chính. Các nhân viên và công chức ngân hàng, bao gồm cả tại Ngân hàng Trung ương Myanmar, đã đình công, buộc nhiều chi nhánh phải đóng cửa.

Tuy nhiên, dòng tiền vẫn còn eo hẹp. Các ngân hàng đã đưa ra các giới hạn ngày càng nghiêm ngặt đối với việc rút tiền ATM và giới thiệu hệ thống mã thông báo để hạn chế số lượng khách hàng thực hiện giao dịch tại quầy.

Ngân hàng trung ương có dự trữ tiền mặt, theo các chủ ngân hàng và các nhà phân tích, nhưng không cung cấp đủ cho các ngân hàng để đáp ứng nhu cầu. “Có một số tiền đang lưu hành, nhưng không nhiều,” một nhà ngoại giao phương Tây ở Yangon nói.

Nhiều người ở Myanmar đã đổi đồng kyat của họ lấy vàng hoặc đô la, cả hai đều đã đạt giá kỷ lục kể từ cuộc đảo chính.

Trong khi tình trạng thiếu tiền mặt vẫn chưa gây ra khủng hoảng, các nhà phân tích cho rằng những vấn đề kéo dài trong việc đảm bảo tiền cho hoạt động kinh doanh và ngân hàng có thể khiến các ngân hàng nhỏ dễ bị tổn thương, gây nguy hiểm cho lĩnh vực lâu nay vẫn phải vật lộn với các khoản nợ khó đòi.

Vinh Trang