Nâng cao chất lượng công tác phân tích đánh giá rủi ro hải quan

Tỷ lệ hàng hóa xuất nhập khẩu phải kiểm tra thực tế đã giảm đi đáng kể. Ảnh: Hà Thái.

Tỷ lệ luồng đỏ đang giảm mạnh

Năm qua, toàn ngành Hải quan đã áp dụng khoảng 445.718 chỉ số tiêu chí đảm bảo phân luồng thông suốt 15.080.542 tờ khai xuất nhập khẩu. Trong đó, luồng xanh - miễn kiểm tra thực tế hàng hóa là 9.999.475 tờ khai, chiếm 66,31%; luồng vàng là 4.504.987 tờ khai, chiếm 29,87% và luồng đỏ - kiểm tra thực tế hàng hóa là 576.080 tờ khai, chiếm 3,82%. Tỷ lệ luồng đỏ giảm 10,15%; tỷ lệ luồng vàng giảm 9,06%. Tỷ lệ chuyển luồng từ vàng sang đỏ 1,42% giảm 0,02%, từ đỏ sang vàng tăng 0,19%.

Phân luồng thông suốt 15.080.542 tờ khai

Năm 2023, toàn ngành Hải quan đã áp dụng khoảng 445.718 chỉ số tiêu chí đảm bảo phân luồng thông suốt 15.080.542 tờ khai xuất nhập khẩu. Trong đó, luồng xanh - miễn kiểm tra thực tế hàng hóa là 9.999.475 tờ khai, chiếm 66,31%; luồng vàng là 4.504.987 tờ khai, chiếm 29,87% và luồng đỏ - kiểm tra thực tế hàng hóa là 576.080 tờ khai, chiếm 3,82%...

Đó là kết quả của những giải pháp hết sức thiết thực. Theo ông Đào Duy Tám - Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), Tổng cục Hải quan đã rà soát việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước về hải quan để từ đó xây dựng các chỉ tiêu cải cách, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại. Các chỉ tiêu được xây dựng cụ thể để các đơn vị nỗ lực phấn đấu đạt được các mục tiêu.

Thực tế qua rà soát cho thấy, dư địa để thực hiện giảm tỷ lệ các lô hàng phải kiểm tra hải quan hoàn toàn có thể thực hiện được, dựa trên phân tích, đánh giá các yếu tố như: rà soát lại các văn bản chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan liên quan đến tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu để từ đó bãi bỏ, điều chỉnh, sửa đổi bổ sung cho phù hợp cho từng giai đoạn; hoặc cắt giảm danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành, cắt giảm danh mục quản lý rủi ro trong các lĩnh vực nghiệp vụ hải quan; cắt giảm tỷ lệ các lô hàng phải lấy mẫu phân tích phân loại; các giải pháp nâng cao tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp và tăng tỷ lệ doanh nghiệp tham gia chương trình tuân thủ tự nguyện.

Ghi nhận tại một số địa phương cũng cho thấy hiệu quả của các giải pháp này. Đơn cử, tại Cục Hải quan Bắc Ninh, tỷ lệ tờ khai phân luồng đỏ chỉ chiếm 2,63%; tại Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh hàng hóa phân luồng xanh chiếm 60,03% trong khi luồng đỏ chỉ 4,48%; tại Cục Hải quan Cao Bằng tờ khai luồng đỏ năm qua giảm tới 15%.

Tiếp tục giảm danh mục hàng kiểm tra chuyên ngành

Với việc hoàn thành các chỉ tiêu cắt giảm tỷ lệ tờ khai luồng đỏ, luồng vàng sẽ hỗ trợ cơ quan hải quan giảm thời gian tác nghiệp của công chức hải quan, giảm thời gian thông quan, giải phóng hàng.

Tuy vậy, lãnh đạo Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết, để thực hiện được việc cắt giảm tỷ lệ lô hàng phải kiểm tra hải quan cũng như giảm thời gian thông quan, giải phóng hàng thì ngoài cố gắng, nỗ lực của cơ quan hải quan trong thực hiện 10 chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan đã đề ra thì cần có sự tham gia phối hợp của các bộ, ngành, các bên có liên quan như: doanh nghiệp xuất nhập khẩu, doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi, cảng, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành khác trong triển khai, vận hành hiệu quả các hoạt động liên quan đến chuỗi cung ứng xuất nhập khẩu hàng hóa.

Tới đây, cơ quan hải quan sẽ tiếp tục rà soát đánh giá các văn bản quản lý chuyên ngành, đề xuất điều chỉnh giảm danh mục hàng hóa áp dụng quản lý chuyên ngành khi tham gia tổ chuẩn hóa của các bộ chuyên ngành.

Bên cạnh đó, rà soát, điều chỉnh các đề xuất áp dụng tiêu chí phù hợp với từng yêu cầu quản lý chuyên ngành theo hướng lược bỏ những yếu tố rủi ro thấp, chuyển giao đơn vị hải quan các cấp thực hiện phân tích, đánh giá rủi ro để áp dụng biện pháp kiểm tra phù hợp đối với các trường hợp chính sách chuyên ngành và danh mục hàng hóa quản lý chuyên ngành chưa được chuẩn hóa.

Tổng cục Hải quan cũng tổ chức đánh giá hiệu quả áp dụng tiêu chí theo văn bản tăng cường quản lý và đề xuất điều chỉnh tiêu chí phù hợp với kết quả đánh giá để giảm tỷ lệ phân luồng. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung các tiêu chí đánh giá tuân thủ, tiêu chí phân loại mức độ rủi ro người khai hải quan để cơ cấu phân bổ mức độ tuân thủ và xếp hạng doanh nghiệp sát hơn phù hợp hơn với thực tế triển khai và tỷ lệ phân luồng theo yêu cầu quản lý.

Đặc biệt là tăng cường rà soát tình hình chuyển luồng tại các cục hải quan địa phương, ban hành văn bản chấn chỉnh kịp thời đối với các trường hợp chuyển luồng không đúng quy định và chuyển luồng không hiệu quả để giảm tỷ lệ chuyển luồng.

Phát hiện nhiều vi phạm qua phân luồng

Tổng số 16.081 hồ sơ vi phạm được thiết lập trong năm 2023 (giảm 3.749 hồ sơ so với năm 2022); 49.180 lượt tổ chức cá nhân vi phạm bị xử phạt (giảm 10.830 lượt so với năm 2022). Tỷ lệ phát hiện vi phạm qua phân luồng đỏ là 1%, qua phân luồng vàng là 0,09%. So với cùng kỳ năm 2022, tỷ lệ phát hiện vi phạm qua phân luồng đỏ giảm 0,16%, qua phân luồng vàng giảm 0,10%.

Tỷ lệ phát hiện vi phạm qua công tác chuyển luồng từ vàng sang đỏ là 4,67%, từ đỏ sang vàng là 0,55%. So với cùng kỳ năm 2022 tỷ lệ phát hiện vi phạm qua chuyển luồng đều giảm lần lượt là 0,41% (qua phân luồng đỏ) và 0,38% (qua phân luồng vàng).

Hồng Vân