Nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND tỉnh để khẳng định vị thế, vai trò cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương

Đoàn giám sát của HĐND tỉnh Ninh Bình làm việc tại Sở Tài Nguyên và Môi trường. Ảnh: Trường Giang

Thực hiện sáng tạo, linh hoạt các quy định của pháp luật áp dụng vào thực tiễn hoạt động của cơ quan dân cử ở địa phương, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả các kỳ họp HĐND tỉnh như: Đổi mới phương pháp tiếp cận vấn đề, lựa chọn nội dung xây dựng các nghị quyết của HĐND tỉnh; đổi mới phương thức thẩm tra các đề án, dự thảo nghị quyết theo hướng tiếp cận sớm, tham gia ngay từ đầu quá trình xây dựng văn bản của các ngành và UBND tỉnh; lựa chọn phương pháp nêu vấn đề trọng tâm để đại biểu HĐND tỉnh nghiên cứu, thảo luận; đổi mới cách thức chất vấn, chuyển từ chất vấn trả lời bằng văn bản sang hình thức hỏi - đáp trực tiếp tại hội trường; sau giám sát chuyên đề ban hành nghị quyết kết quả giám sát là cơ sở pháp lý quan trọng để kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kiến nghị sau giám sát.

Từ nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay, HĐND tỉnh Ninh Bình tổ chức 29 kỳ họp; xem xét, ban hành 466 nghị quyết đảm bảo đúng thể thức, nội dung bám sát sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, phù hợp với quy định của pháp luật, tạo cơ sở quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Bên cạnh việc quyết định những vấn đề quan trọng liên quan đến tổ chức bộ máy, chỉ tiêu và giải pháp thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, phân bổ và quyết toán ngân sách theo quy định của pháp luật, HĐND tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách sát hợp với thực tiễn, hướng về cơ sở, được nhân dân đồng tình và đem lại hiệu quả thiết thực.

Đặc biệt, có những cơ chế, chính sách mang tính đột phá như: chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng (mở rộng khu công nghiệp, xây dựng khu nhà ở công nhân, tạo quỹ đất sạch thu hút đầu tư; chính sách về hỗ trợ giải phóng mặt bằng trong thi công các công trình giao thông, trong đó, có đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông và các chính sách đặc thù khác) đã tạo điều kiện cho ngành công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô và công nghiệp phụ trợ phát triển, trở thành ngành kinh tế trọng điểm, đóng góp lớn trong tổng thu ngân sách địa phương, tạo động lực, sức lan tỏa để phát triển kinh tế - xã hội.

Chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao, hình thức tổ chức sản xuất tiên tiến, bền vững đã góp phần đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, nông thôn theo hướng nâng chất lượng và giá trị gia tăng, hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, an toàn, hiệu quả, gắn với phát triển du lịch, dịch vụ. Cơ chế đặc thù cho một số địa phương tạo nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng đã đẩy mạnh phong trào xây dựng nông mới trên địa bàn toàn tỉnh.

Trong quá trình chuẩn bị kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh đã bám sát sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, phối hợp chặt chẽ với UBND tỉnh và các cơ quan có liên quan, chủ động sớm tổ chức hội nghị liên tịch thống nhất nội dung, chương trình kỳ họp; trên cơ sở đó, phân công các cơ quan, đơn vị soạn thảo và các Ban của HĐND tỉnh phối hợp thẩm tra ngay từ quá trình xây dựng đề án, dự thảo nghị quyết. Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo rà soát về thể thức, nội dung các dự thảo nghị quyết và trao đổi để UBND tỉnh làm rõ hoặc có phương án sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Chỉ đạo tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong kỳ họp, chỉ đạo gửi tài liệu bằng văn bản giấy, đồng thời gửi qua hộp thư điện tử, tạo điều kiện để các đại biểu HĐND tỉnh tiếp cận thông tin đầy đủ, kịp thời. Trong tổ chức các kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh đã coi trọng việc xây dựng chương trình, nội dung kỳ họp; phân công cụ thể người điều hành từng phiên họp và xử lý linh hoạt những vấn đề phát sinh.

Chương trình kỳ họp được sắp xếp khoa học, hợp lý, giảm thời gian trình bày các báo cáo, dành nhiều thời gian cho thảo luận, chất vấn và trả lời chất vấn.

Công tác điều hành của chủ tọa thường xuyên được rút kinh nghiệm và cải tiến nhằm phát huy dân chủ và trí tuệ đại biểu. Hoạt động chất vấn có nhiều đổi mới, đã phát huy tinh thần trách nhiệm của đại biểu, nhất là đại biểu chuyên trách. Câu hỏi chất vấn tăng về số lượng, nâng cao chất lượng.

Từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay, tại các kỳ họp thường lệ đã có hơn 200 câu hỏi chất vấn lãnh đạo UBND tỉnh và thủ trưởng các sở, ban, ngành của tỉnh. Tính đối thoại, trao đổi được tăng cường. Nhiều vấn đề được đại biểu quan tâm đến cùng (tái chất vấn qua các kỳ họp) và đã được giải quyết như: việc đắp đê chắn ngang kênh Mai Phương - Địch Lộng làm nước tràn vào 40ha diện tích đất nông nghiệp của 2 thôn Trung Chính và Quyết Thắng, xã Xích Thổ; việc thực hiện nạo vét hoàn trả dòng chảy khu vực cầu Gián Khẩu để mở rộng dòng chảy đảm bảo tiêu thoát lũ và an toàn giao thông đường thủy...

Sự đổi mới rõ nét nhất, đem lại hiệu quả tích cực là phiên chất vấn tại kỳ họp thứ 4 - kỳ họp thường lệ cuối năm 2021. Thường trực HĐND tỉnh đã đổi mới cách thức tổ chức phiên chất vấn theo hướng hỏi - đáp trực tiếp tại hội trường; phát thanh, truyền hình trực tiếp để cử tri giám sát chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND, của HĐND tỉnh cũng như trách nhiệm của lãnh đạo UBND tỉnh, thủ trưởng các cơ quan có liên quan.

Các ý kiến chất vấn tập trung vào các nhóm vấn đề liên quan trực tiếp đến đời sống nhân dân như nước sạch sinh hoạt, ô nhiễm môi trường, lao động việc làm, thực hiện chế độ, chính sách cho người lao động và nhân dân trong phòng, chống dịch COVID-19...; có những vấn đề được đại biểu HĐND tỉnh tái chất vấn, chất vấn đến cùng qua nhiều kỳ họp như: việc di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Ninh Bình mà cử tri đã kiến nghị nhiều lần; ô nhiễm môi trường tại một số làng nghề, nước sạch sinh hoạt tại xã Ninh An, huyện Hoa Lư...

Sau chất vấn, đã ban hành Thông báo kết luận để UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thực hiện các cam kết khi trả lời chất vấn; cử tri và nhân dân giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước trên địa bàn tỉnh.

Nhìn lại hoạt động từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay, HĐND tỉnh Ninh Bình đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, tập trung mở rộng dân chủ, đảm bảo các nguyên tắc theo quy định của pháp luật, phát huy tính chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong công tác chuẩn bị, tổ chức kỳ họp, hoạt động chất vấn, giám sát, giải trình, tiếp xúc cử tri… được nhân dân và cử tri trong tỉnh đồng tình và đánh giá cao.

Tuy nhiên, trong quá trình chuẩn bị, tổ chức các kỳ họp HĐND tỉnh vẫn còn những hạn chế như: Còn có sự điều chỉnh, bổ sung nội dung kỳ họp so với nội dung đã thống nhất tại hội nghị liên tịch; việc tiếp xúc cử tri theo chuyên đề còn ít. Công tác thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh có nội dung còn bị động về thời gian, chưa tranh thủ được ý kiến của các chuyên gia; một số nội dung trong báo cáo thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh chưa sâu, tính phản biện chưa cao.

Tổ đại biểu HĐND tỉnh trong thảo luận chủ yếu tập trung vào đánh giá tình hình kinh tế - xã hội, chưa tham gia nhiều ý kiến vào nội dung dự thảo nghị quyết; việc lấy ý kiến của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của nghị quyết về cơ chế, chính sách theo quy định còn hạn chế; việc phối hợp giữa các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền cũng như kiểm tra, giám sát thực hiện nghị quyết chưa kịp thời, hiệu quả chưa cao; còn nghị quyết ban hành chưa phát huy hiệu quả khi triển khai thực hiện.

Nguyên nhân của những hạn chế đó là: Quy định pháp luật về một số nội dung còn chồng chéo, hướng dẫn chưa cụ thể, kịp thời; một số cơ quan chưa chủ động rà soát kỹ lưỡng, dự báo và nắm bắt những biến động để đề xuất chương trình xây dựng nghị quyết năm sau của HĐND tỉnh. Việc gửi tài liệu kỳ họp có nội dung còn chậm so với quy định, ảnh hưởng đến quá trình thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh và nghiên cứu tài liệu của đại biểu HĐND tỉnh.

Một số đại biểu HĐND tỉnh còn tâm lý nể nang, né tránh, ngại va chạm trong tham gia hoạt động của HĐND tỉnh, chưa dành thời gian thỏa đáng cho hoạt động HĐND; có dự thảo nghị quyết quy phạm pháp luật quy trình xây dựng chưa tuân thủ đầy đủ quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015.

Để nâng cao chất lượng kỳ họp HĐND tỉnh, với mong muốn khắc phục những hạn chế nêu trên, qua hoạt động thực tiễn, Thường trực HĐND tỉnh Ninh Bình đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả các kỳ họp HĐND tỉnh như sau:

Một là, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm sửa đổi, ban hành Quy chế hoạt động của HĐND; hướng dẫn về chương trình giám sát của HĐND, Tổ đại biểu HĐND; trình tự, thủ tục trong giám sát, trách nhiệm tham gia giữa các cơ quan liên quan…

Hai là, tuân thủ và thực hiện tốt nghị quyết về kế hoạch tổ chức các kỳ họp của năm; việc đề xuất danh mục nghị quyết có sự thẩm định kỹ lưỡng của ngành chức năng, dựa trên tính cấp thiết, yêu cầu của địa phương, tránh tình trạng quá nhiều nghị quyết được ban hành nhưng chưa được thẩm định, thẩm tra tốt, dẫn đến không phát huy hiệu quả, không đảm bảo nguồn lực, không khả thi hoặc lãng phí ngân sách địa phương trong quá trình triển khai thực hiện.

Ba là, công tác điều hành kỳ họp cần thường xuyên đổi mới; Chủ tọa điều hành kỳ họp đảm bảo khoa học, sáng tạo và có tính chủ động cao. Nêu cao tinh thần dân chủ, thẳng thắn, tạo không khí sôi nổi trong thảo luận, nhất là đối với nội dung thảo luận còn có ý kiến khác nhau để đại biểu tranh luận, đối thoại. Quán triệt để thủ trưởng các sở, ban, ngành khi trả lời chất vấn phải đi thẳng vào vấn đề đại biểu hỏi; đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong thiếu sót, hạn chế; đề xuất, cam kết lộ trình thực hiện các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế.

Ban hành Nghị quyết sau phiên chất vấn để UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan triển khai thực hiện, báo cáo HĐND tỉnh tại kỳ họp sau. Các Ban HĐND, các Tổ đại biểu, các vị đại biểu HĐND tỉnh và cử tri trong tỉnh tập trung giám sát việc thực hiện cam kết sau trả lời chất vấn; tích cực nghiên cứu, chủ động đề xuất nội dung chất vấn đối với những vấn đề bức xúc mà cử tri và nhân dân quan tâm tại các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp tiếp theo của HĐND tỉnh.

Bốn là, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động HĐND. Năm 2022, Thường trực HĐND tỉnh quyết tâm thực hiện đề án Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác điều hành, tổ chức các kỳ họp không giấy tờ của HĐND tỉnh; tập huấn nâng cao chất lượng đại biểu HĐND tỉnh, tập trung vào kỹ năng thuyết trình, phản biện, chất vấn, kỹ năng khai thác ứng dụng công nghệ thông tin.

Năm là, kiện toàn bộ máy Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND theo hướng tăng thêm số lượng biên chế để đáp ứng được yêu cầu tham mưu, giúp việc tương ứng với số lượng đại biểu chuyên trách tăng thêm và hoạt động của các Ban HĐND tỉnh. Đồng thời, tạo điều kiện quan tâm để đội ngũ công chức Văn phòng được tập huấn, bồi dưỡng các kỹ năng tham mưu, giúp việc, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động HĐND theo hướng chuyên sâu, chuyên nghiệp, có hệ thống trong công tác chuyên môn và công tác hành chính, quản trị.

Hội nghị Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Hồng và duyên hải Bắc bộ là diễn đàn có ý nghĩa hết sức quan trọng để Thường trực HĐND, các cơ quan của HĐND các tỉnh, thành phố trong khu vực trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong tổ chức các kỳ họp HĐND, đồng thời, đây cũng là dịp tổng kết thực tiễn, đề xuất, kiến nghị với Trung ương nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật cho phù hợp với thực tiễn.

Đây cũng là dịp để tiếp tục thúc đẩy và tăng cường tình đoàn kết, gắn bó, hỗ trợ liên kết, phối hợp, cộng tác giữa các địa phương trong khu vực để thực hiện mục tiêu, chiến lược phát triển vùng và của quốc gia. Rất vinh dự cho tỉnh Ninh Bình được đăng cai tổ chức Hội nghị Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Hồng và duyên hải Bắc bộ lần thứ nhất của nhiệm kỳ 2021-2026.

Với sự quan tâm của lãnh đạo, chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm của Ban Công tác đại biểu - Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, của Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố, hội nghị sẽ thành công tốt đẹp, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội từng địa phương, của khu vực và cả nước.

TRẦN HỒNG QUẢNG

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Ninh Bình