Nâng cao chất lượng tuyên truyền về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Bắt nạt trực tuyến, xâm hại, lừa đảo... "bủa vây" trẻ em trên mạng

Ngày 18/11, tại Hà Nội, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức khóa tập huấn cung cấp thông tin cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí về hiện trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và các xu hướng công nghệ để bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.

Đây là một hoạt động triển khai nội dung, nhiệm vụ của Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 1/6/2021 tại Quyết định 830.

Phó Cục trưởng Cục Báo chí Mai Hương Giang nhận định: Những nguy cơ, rủi ro trên mạng ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Phát biểu khai mạc khóa tập huấn, bà Mai Hương Giang, Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết, trong bối cảnh thông tin trên không gian mạng ngày càng tác động mọi mặt tới đời sống xã hội, bên cạnh cơ hội học tập, sáng tạo và kết nối, thế hệ trẻ, đặc biệt là trẻ em đang phải đối mặt với nhiều rủi ro như bị bắt nạt trực tuyến, xâm hại, lừa đảo, tiếp cận nội dung độc hại... Những nguy cơ này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Thông tin về các số liệu thu thập được về những mối nguy hại, rủi ro với trẻ em trên không gian mạng, đại diện Cục Báo chí cho hay, theo các nghiên cứu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trước đây, trong số trẻ em từ 12 - 17 tuổi sử dụng Internet, có tới 87% online hằng ngày, nhưng chỉ có 36% các em biết cách bảo đảm an toàn thông tin trên mạng.

Số liệu từ Trung tâm quốc gia về trẻ em mất tích và bị bóc lột (NCMEC, Hoa Kỳ) cho thấy, năm 2023 có khoảng hơn 500.000 báo cáo liên quan đến hình ảnh/video xâm hại tình dục trẻ em trên mạng liên quan tới Việt Nam; con số này đặt nước ta vào nhóm bị ảnh hưởng mạnh trong khu vực.

Còn theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc - UNICEF, có tới 66% số trẻ em Việt Nam trả lời không biết các đường dây trợ giúp khi bị bắt nạt qua mạng và nhóm tuổi 10 - 14 là đối tượng bị bắt nạt trực tuyến rất nhiều.

Câu lạc bộ Bảo vệ trẻ em Việt Nam trên không gian mạng đã đưa ra con số có tới 40% trẻ em cảm thấy không an toàn, hơn 70% từng có trải nghiệm không mong muốn khi sử dụng Internet, có 1% (xấp xỉ hơn 94.000) số người dùng Internet độ tuổi 12-17 ở Việt Nam là nạn nhân của bóc lột và xâm hại tình dục qua mạng...

Thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao – A05 (Bộ Công an) chỉ ra rằng, hơn 77% trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam truy cập Internet hàng ngày. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã ghi nhận hàng chục vụ lừa đảo, dụ dỗ, thao túng tâm lý và bắt cóc trực tuyến liên quan đến trẻ em và sinh viên. Nhiều nạn nhân bị ép buộc cắt đứt liên lạc với gia đình, bị điều khiển từ xa nhằm mục đích tống tiền hoặc buôn người.

“Các số liệu trong một số năm gần đây đã cho thấy tình hình đáng lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực của môi trường mạng đối với trẻ em”, Phó Cục trưởng Cục Báo chí Mai Hương Giang chia sẻ.

Nhiều chiến dịch truyền thông bảo vệ nhóm yếu thế, trẻ em

Cập nhật những nỗ lực của Việt Nam trong công cuộc bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng, đại diện Cục Báo chí cho biết, từ năm 2021 đến nay, chúng ta đã có rất nhiều hoạt động, chiến dịch về chống tội phạm mạng, bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, trong đó có trẻ em.

Gần đây nhất, Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) được mở ký tại Việt Nam ngày 25/10 - 26/10 thể hiện nỗ lực toàn cầu trong phòng, chống tội phạm mạng, trong đó có bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương. Việc Việt Nam tích cực hợp tác kỹ thuật và pháp lý để truy vết, xử lý các hành vi tiêu cực trên không gian mạng cho thấy cam kết của nước ta trong việc tham gia, đóng góp tích cực vào Công ước Hà Nội.

Các chiến dịch “Không một mình”, “Chậm mà chắc” và nhiều chiến dịch khác đã mang lại hiệu quả tuyên truyền rộng rãi, nâng cao nhận thức cho học sinh, sinh viên, phụ huynh, nhà trường và cộng đồng. Trong đó, chiến dịch “Không một mình" được báo chí lan tỏa rất mạnh mẽ, đã truyền đi thông điệp: “Trẻ em không đơn độc trên không gian mạng mà luôn có sự đồng hành, hỗ trợ của gia đình, nhà trường, xã hội, mỗi đứa trẻ đều có quyền được an toàn, được bảo vệ và lắng nghe, cả trong đời thực lẫn không gian mạng”.

Nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí, truyền thông trong công tác bảo vệ trẻ em, đại diện Cục Báo chí cho rằng: Khóa tập huấn là dịp trao đổi kinh nghiệm, cập nhật thông tin, chia sẻ bài học thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, một nhiệm vụ vừa mang tính nhân văn sâu sắc, vừa là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Bà Lê Thị Mai Quyên, Tổng đài 111 lưu ý: Khi viết bài về trẻ em, người viết không khai thác thông tin đời tư của trẻ và cần đặt lợi ích của trẻ lên hàng đầu, không phỏng vấn khi trẻ chưa sẵn sàng.

Chia sẻ quan điểm từ đơn vị tiếp nhận phản ánh và trực tiếp tư vấn, hỗ trợ trẻ em, bà Lê Thị Mai Quyên, Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (Tổng đài 111) – Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế nhấn mạnh: Báo chí chính là cầu nối quan trọng trong thực thi và lan tỏa các quy định về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.

“Vai trò của truyền thông và báo chí không chỉ là đưa tin mà còn giáo dục kỹ năng số, giúp trẻ em có thêm kỹ năng ứng phó và hiểu được quyền của mình trên môi trường mạng; nâng cao nhận thức xã hội về trách nhiệm bảo vệ trẻ em, đặc biệt là trẻ em trong thời đại số. Báo chí truyền thông còn có vai trò phản biện chính sách, lan tỏa mô hình tốt; đồng thời đưa tiếng nói của trẻ em vào truyền thông an toàn”, bà Lê Thị Mai Quyên nhấn mạnh.